ANAMUR FOLKLORU Fatma PINAR KUZU YÜKSEK LİSANS TEZİ Yrd. Doç. Dr. Turhan KAYA TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI 2010 Her hakkı saklıdır. T. C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI Fatma PINAR KUZU ANAMUR FOLKLORU YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ Yrd. Doç. Dr. Turhan KAYA ERZURUM – 2010 I İÇİNDEKİLER ÖZET .............................................................................................................................. XI ABSTRACT ..................................................................................................................XII ÖN SÖZ ....................................................................................................................... XIII KISALTMALAR ........................................................................................................ XV GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 ÇALIŞMA İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER .......................................................... 1 Konu ........................................................................................................................ 1 Amaç ........................................................................................................................ 1 Kapsam ve Sınırlar ................................................................................................... 1 Yöntem ..................................................................................................................... 2 ARAŞTIRMA ALANI İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER ....................................... 2 Mersin’in (İçel) Tanıtımı ......................................................................................... 2 Anamur’un Tanıtımı ................................................................................................ 4 Coğrafi Özellikleri ................................................................................................... 4 İlçede Geçmişte Yaşamış Olan İnsan Toplulukları ................................................. 5 Anamur’un Fethi ..................................................................................................... 7 Nüfusu ve Ekonomik Yapısı ................................................................................... 8 Sosyo Kültürel Yapısı ............................................................................................. 8 Tarihi Yapı Kalıntıları ............................................................................................. 9 Şehir Kalıntıları ....................................................................................................... 9 Bedestenler ............................................................................................................ 12 Kale Kalıntıları ..................................................................................................... 13 Köprüler ............................................................................................................... 16 Camiler ................................................................................................................. 16 Diğer Tarihi Yapılar ............................................................................................. 17 BİRİNCİ BÖLÜM HALK YAŞANTISI 1.1. ANAMUR’DA SOSYAL YAŞAM ......................................................................... 21 1.1.1. Evde Yaşam ve Ev Yapısı .............................................................................. 23 II 1.1.2. Kışa Hazırlık .................................................................................................. 25 1.1.3. Yazın Yaşam .................................................................................................. 26 1.1.4. Yayla Göçü .................................................................................................... 27 1.1.5. Önemli Günler (Bayram – Festival-Tören) .................................................... 29 1.1.5.1. Dini Nitelikli Günler ............................................................................ 29 1.1.5.1.1. Kandiller .................................................................................... 29 1.1.5.1.2. Kutsal Aylar ............................................................................... 30 1.1.5.1.3. Bayram Arafeleri ....................................................................... 30 1.1.5.1.4. Dini Bayramlar .......................................................................... 30 1.1.5.2. Millî Bayramlar .................................................................................... 32 1.1.5.3. Diğer Törenler ...................................................................................... 32 1.1.5.3.1. Hıdırellez ................................................................................... 32 1.1.5.3.2. Yağmur Törenleri ...................................................................... 33 1.1.5.3.3. Yayla Göçü Töreni ..................................................................... 34 1.1.5.3.4. Bahar Festivalleri ....................................................................... 34 1.1.6. Yöresel Kıyafetler .......................................................................................... 35 1.1.6.1. Erkeklerin Kıyafetleri .......................................................................... 35 1.1.6.2. Kadınların Kıyafetleri .......................................................................... 38 1.1.6.3. Düğün Kıyafetleri ................................................................................ 40 İKİNCİ BÖLÜM GEÇİŞ DÖNEMLERİ 2.1. DOĞUM ................................................................................................................... 41 2.1.1. Doğum Öncesi................................................................................................ 42 2.1.1.1. Kısırlığı Giderme ................................................................................. 42 2.1.1.2. Gebelikten Korunma ............................................................................ 43 2.1.1.3. Çocuğun Sağlıklı Doğması ve Yaşaması İçin Uygulanan Pratikler .... 44 2.1.1.4. Aşerme ................................................................................................. 45 2.1.1.5. Doğacak Çocuğun Cinsiyetini Belirleme ............................................. 46 2.1.1.6. Gebe Kadının Kaçınmaları/Uygulamaları ........................................... 47 2.1.2. Doğum Sırası.................................................................................................. 48 2.1.2.1. Doğum Hazırlığı/Doğum Olayı ........................................................... 48 III 2.1.2.2. Göbek Kesme/Tuzlama/Yıkama .......................................................... 48 2.1.3. Doğum Sonrası ............................................................................................... 50 2.1.3.1. Ad Koyma ............................................................................................ 50 2.1.3.2. Loğusalık ve Mâruz Kaldığı Tehlikeler ............................................... 51 2.1.3.3. Kırklama ve Kırk Gün İçinde Yapılan Diğer İşlemler ......................... 52 2.1.3.4. Kusurlu Çocuklarla İlgili Pratikler ....................................................... 53 2.1.3.5. Sütten Kesme ....................................................................................... 54 2.1.3.6. Çocukta İlkler ....................................................................................... 55 2.2. EVLENME ............................................................................................................... 56 2.2.1. Evlilik Öncesi ................................................................................................. 58 2.2.1.1. Gelin-Güvey Seçimi ............................................................................. 58 2.2.1.2. Görücülük/Kız İsteme .......................................................................... 59 2.2.1.3. Söz Kesme/ Nişan ................................................................................ 60 2.2.1.4. Davet/Okuntu ....................................................................................... 62 2.2.2. Düğün ............................................................................................................. 62 2.2.2.1. Odun Elemek ....................................................................................... 65 2.2.2.2. Bayrak Dikme ...................................................................................... 65 2.2.2.3. Tohum Gavıdı ...................................................................................... 66 2.2.2.4. Kesene/Sandık ...................................................................................... 66 2.2.2.5. Kına ...................................................................................................... 67 2.2.2.6. Gelin Alma ........................................................................................... 68 2.2.2.7. Gelin İndirme ....................................................................................... 68 2.2.2.8. Gerdek .................................................................................................. 70 2.2.3. Düğün Sonrası ................................................................................................ 71 2.3. ÖLÜM .....................................................................................................................