Gemeente Halderberge RESULTATEN LOKALE WONINGBEHOEFTEPEILING 2019 Opstellers: Chantal van den Heuvel, Anniek Schut en Mariska Vereecken Gemeente Halderberge, Team Ontwikkeling Versie: 20 december 2019 RESULTATEN LOKALE WONINGBEHOEFTEPEILING 2019 1 Inleiding Aanleiding De woonvisie 2016-2020 “Halderberge, hét groene hart van de regio West-Brabant” is in december 2016 door de gemeenteraad vastgesteld. In de woonvisie zijn vier centrale Halderbergse woonwaarden benoemd welke als een rode draad door de woonvisie lopen. De vier Halderbergse woonwaarden zijn: - Goed wonen voor iedereen, in een groen, veelzijdig en landelijk woonmilieu; - De vijf dorpen met unieke kernkwaliteiten; - Duurzame ontwikkeling in bouwen en wonen; - Ruimte voor initiatief en samenwerking. In de woonvisie zijn doelen, ambities en een agenda per thema (toekomstbestendig wonen, goed wonen voor iedereen, sociaal wonen en wonen en zorg) opgenomen. Samen met de jaarlijkse uitvoeringsagenda dragen deze bij aan de invulling van de vier woonwaarden. Gemeente en partners werken daarbij samen waarmee de bestaande woonkwaliteit en identiteit van de vijf kernen behouden en vooral ook versterkt wordt en waarbij Halderberge als veelzijdige en groene woongemeente op de kaart wordt gezet. In de woonvisie staat als actiepunt opgenomen dat er jaarlijks een lokale behoeftepeiling wordt uitgevoerd. Het doel van de woningbehoeftepeilingen is om inzicht te verkrijgen en te behouden in de actuele woningbehoefte en woonsituatie binnen Halderberge. In 2019 heeft daarvoor een innovatieve en interactieve bijeenkomst met lokale en regionale partijen plaatsgevonden waarin de woningbehoeftepeiling van 2018 is geactualiseerd. Ontwikkelaars, makelaars, belangenorganisaties, financiële partijen, adviesraden, samenstichtingen, huurderbelangenvereniging en medewerkers van de gemeente Halderberge hebben op 24 oktober 2019 deelgenomen aan de woningbehoeftepeiling (zie bijlage 1 voor de deelnemerslijst). De gemeente waardeert de inzet en bijdrage van de deelnemers bijzonder. De resultaten van deze bijeenkomst hebben geleid tot een actueel beeld van ‘het wonen in Halderberge’ en zijn in dit rapport weergegeven. De resultaten leveren in hoofdzaak een kwalitatieve input op. Voor ons gaat het niet om de cijfers, maar om de woonbehoefte en -beleving die inwoners onze lokale partners vertellen. Omdat de inbreng van inwoners zelf niet rechtstreeks is meegenomen, moeten de resultaten met enige zorgvuldigheid in acht worden genomen. De uitkomsten kunnen samen met maatschappelijke ontwikkelingen, gewijzigde marktomstandigheden en veranderende demografische gegevens aanleiding zijn voor het bijstellen van de woning(bouw)opgaven. Daarnaast geven de behoeftepeilingen input voor de jaarplanning van de woonvisie en de actuele aandachtspunten die ook met andere partners besproken worden. Collegewerkprogramma In het collegewerkprogramma “2018-2022 Samen Vooruit!” staat het versterken van Halderberge als prettige, duurzame, veilige en groene woongemeente nadrukkelijk centraal. Er wordt de komende jaren een impuls gegeven aan de nieuwbouwontwikkeling maar ook het vergroten van de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad staat op de agenda. Als het gaat om het wonen ligt de komende tijd het accent dan ook op, daar waar mogelijk versneld, uitvoeren van het woningbouwprogramma, RESULTATEN LOKALE WONINGBEHOEFTEPEILING 2019 2 het realiseren van een energieneutrale (gasloze) woningvoorraad, experimenten starten met vernieuwende (duurzame) woonconcepten en het investeren in de bestaande huurwoningvoorraad. Leeswijzer Bij het opstellen van dit rapport is rekening gehouden met belangrijke trends en ontwikkelingen die momenteel op woongebied spelen. Er is onderscheid te maken in algemene Halderberge resultaten en kern specifieke resultaten. Als eerste worden de algemene resultaten voor gemeente Halderberge geschetst. Vervolgens worden per kern de resultaten besproken. Dit rapport eindigt met een conclusie en benoeming van de thema’s die in 2020 een nadere uitwerking krijgen. RESULTATEN LOKALE WONINGBEHOEFTEPEILING 2019 3 Algemene resultaten Tijdens de lokale woningbehoeftepeiling zijn een aantal trends en ontwikkelingen gesignaleerd die van belang zijn om te benoemen. In dit onderdeel worden ook de algemene resultaten uit de woningbehoeftepeiling, die voor alle kernen van toepassing zijn, weergegeven. Trends en ontwikkelingen Nieuwe woonvormen De demografische en maatschappelijke ontwikkelingen leiden tot veranderende woonbehoeftes. Nieuwe woonconcepten krijgen meer populariteit. Diversiteit en flexibiliteit van de woningmarkt speelt daarbij een belangrijke rol. Het ontstaan van nieuwe woonvormen kent verschillende motieven. Voor starters gaat het veelal om de betaalbaarheid en het sociaal contact. Voor ouderen speelt ook het ontmoeten een rol en het voor elkaar zorgen. Zo ontstaat er meer behoefte bij senioren en jongeren, alsook bij andere doelgroepen, om gezamenlijk faciliteiten en voorzieningen te delen. Denk aan een gezamenlijke woonkamer, een logeerkamer, een (binnen)tuin of een centrale plek waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten, maar ook aan afspraken als het gaat om boodschappen voor elkaar doen, zorg verlenen en elkaar ondersteunen. De sociale component binnen het wonen wordt daarmee steeds belangrijker. Nieuwe zorgconcepten kunnen hierop inspelen. Daarnaast is er een stijgende vraag naar kleinschalige woonvormen waarin meerdere generaties en doelgroepen gehuisvest kunnen worden. De vraag naar dergelijke nieuwe woonvormen is in Halderberge in stijgende lijn merkbaar. Tijdens de peiling is specifiek aan de deelnemers gevraagd of er een (toenemende) vraag naar nieuwe woonvormen, zoals tiny-houses, te herkennen is. Tiny-houses is in Nederland en in de regio steeds meer in opkomst en kent een bijzondere manier van wonen en leven (klein, minimalistisch, duurzaam en zoveel mogelijk zelfvoorzienend). De deelnemers herkennen de vraag naar kleinere woonruimte, bijvoorbeeld kleine ééngezinswoningen voor een betaalbare prijs voor kleine huishoudens zoals jongeren, starters en senioren. De vraag naar het tiny-houses concept is beperkt merkbaar. Wel wordt door de deelnemers opgemerkt dat nieuwe woonvormen kansrijk kunnen zijn in Halderberge. Voornamelijk voor éénverdieners en werkende starters die nu moeilijkheden ervaren bij het vinden van een betaalbare koopwoning. Daarbij valt te denken aan geclusterde en/of innovatieve woonvormen van een beperkte omvang (max. 80m2) met een klein tuintje. Ook ‘korte termijn woningen’ of flexwoningen voor bijvoorbeeld mensen die dringend woonruimte zoeken vanwege een scheiding of herintegratie in de maatschappij kunnen kansrijk zijn. Vergrijzing en de ‘generatie-leercurve’ Mensen worden steeds ouder. Het aantal huishoudens in Nederland stijgt de komende jaren, alsook de totale groep senioren (Stichting In Fact, 2019). Met het ouder worden neemt de vraag naar zorg toe. Tegenwoordig is de zorg veel meer gericht op het langer thuis kunnen blijven wonen. Dit is een landelijk streven. Overheden zitten zich ervoor in om ouderen te helpen in hun vertrouwde omgeving zelfstandig oud te worden. Dit betekent soms een beroep op familie, vrienden, buren of mantelzorgers. RESULTATEN LOKALE WONINGBEHOEFTEPEILING 2019 4 Met het ouder worden verandert de samenstelling van het huishouden en neemt de vraag naar zorg toe. Dit kan er toe leiden dat ouderen kiezen voor een andere woning of woonomgeving. Uit de peiling blijkt dat 55-plussers zich steeds meer bewust worden van de levensveranderingen die op een bepaald moment kunnen gaan ontstaan. Zij ervaren nu hoe hun ouders zorgbehoevend geraken en bijvoorbeeld de wens hebben om de badkamer en/of slaapkamer op de begane grond te realiseren. Steeds meer 55-plussers die verhuizen, kiezen voor een gelijkvloerse woning met een kleine buitenruimte. Dit met de gedachte dat zij daar zo lang mogelijk kunnen blijven wonen en er weinig aanpassingen aan de woning dienen te worden gedaan. Patiowoningen zijn dus populair onder deze doelgroep. Uit onze peiling is gebleken dat de verhuisgeneigdheid onder de 55 plussers (nog) niet zo groot is. Het toevoegen van patiowoningen zal dus in kleine fases moeten gebeuren om eerst deze verhuisweging en doorstroming op gang te brengen. Bij nieuwbouw van patiowoningen dient aandacht te worden besteed dat de woningen op de juiste locaties worden gerealiseerd, voornamelijk de nabijheid van voorzieningen is belangrijk. Maandlasten Nieuwe kopers kijken niet zo zeer naar de koopsom van de woning. De maandlast die de aankoop van de woning met daarbij behorende verplichtingen is leidend. Hier spelen met name de energiekosten van de woning een rol. Wanneer de woning over goede isolatie beschikt en tevens maatregelen zijn genomen op het vlak van duurzaamheid, denk aan zonnepanelen en een warmtepomp, kunnen de maandlasten van een ‘groene’ woning aantrekkelijker worden. Zelfs al is de koopsom van deze ‘groene’ woning relatief iets hoger. Appartementen Een algemene bevinding uit de woningbehoeftepeiling is de vraag naar appartementen. Halderberge kent amper aanbod aan appartementen in de particuliere koop- en huursector. In zowel de koop- als de huursector is er markt voor appartementen met voldoende buitenruimte (tuintje of balkon). In de koopsector mogen dit ruime appartementen zijn. Voor de huursector een oppervlakte van circa 80m2. De vraag naar appartementen wordt herkend door starters en senioren. Voor senioren geldt dat het appartement centraal gelegen dient te zijn, in de nabijheid van voorzieningen. Starters zijn voornamelijk op zoek