Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr XXIV/211/2009 Rady Miejskiej w Lipianach z dnia 30.03.2009r. PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY LIPIANY LIPIANY - 2009 Spis tre ści: Wst ęp……………………………………………………………………………. ………………….. 3 1. Przepisy prawne dotycz ące wyrobów azbestowych …………….......... …………………. 5 2. Cele i zadania programu……………………………………………………………………….12 3. Charakterystyka azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest oraz ich szkodliwo ść dla zdrowia ludzkiego…………………………………………………… ..13 4. Lokalizacja obszaru obj ętego programem .………………………………………………….14 5. Uczestnicy programu…………………………………………………………………………...14 6. Informacje o ilo ści wyrobów azbestowych znajduj ących si ę na terenie miasta i gminy…………………………………………………..................................15 7. Metody realizacji programu………………………………………………..............................17 8. Finansowanie programu………………………………………………………………………..17 9. Harmonogram realizacji programu…………………………………....................................19 10. Wytyczne dotycz ące bezpiecznego usuwania azbestu – BHP…………………………....20 11. Zał ączniki………………………………………………………………………………………...27 Spis zał ączników: 1.Wniosek do Urz ędu Miasta w Lipianach o dofinansow anie transportu i unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest. 2. Protokół odbiorczy (stwierdzenie usuni ęcia wyrobów zawieraj ących azbest). 3. Ocena stanu i mo Ŝliwo ści bezpiecznego u Ŝytkowania wyrobów zawieraj ących azbest. 4. Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest, których wykorzystanie zostało zako ńczone. 5.Wykaz podmiotów posiadaj ących decyzj ę Starosty Pyrzyckiego zezwalaj ącą gospodarowanie odpadami zawieraj ącymi azbest. 6. Ankieta na temat wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest w gminie Lipiany. 7. Przykładowe zdj ęcia pokry ć dachowych płytami cementowo azbestowymi. Wst ęp Azbest to nazwa minerału włóknistego wyst ępuj ącego w przyrodzie, którego włókna są bardzo elastyczne, mocne i trwałe. Produkty azbestowe s ą kwasoodporne, ogniotrwałe, odporne na korozj ę i charakteryzuj ą si ę du Ŝą wytrzymało ści ą na działanie czynników chemicznych i maj ą wła ściwo ści d źwi ękochłonne. Dzi ęki tym cecha minerał ten zacz ęto po drugiej wojnie światowej powszechnie stosowa ć w przemy śle włókienniczym, maszynowym, elektrotechnice i w budownictwie. Obecnie na świecie znanych jest ponad 5 tys. wyrobów zawieraj ących azbest. S ą to głównie wyroby stosowane w budownictwie jako pokrycia dachowe, osłony elewacyjne ścian, przewody kominowe, rury wodoci ągowe i kanalizacyjne oraz elementy izolacyjne. Azbestu u Ŝywano równie Ŝ do produkcji farb, pokostów, smarów, płytek, wykładzin podłogowych oraz koców ga śniczych. Azbest u Ŝywany do produkcji sprowadzany był do Polski głównie z terenu byłego ZSRR. W latach siedemdziesi ątych ubiegłego wieku sprowadzono do naszego kraju ok. 100 tys. ton azbestu rocznie głownie do produkcji materiałów budowlanych. Szacuje si ę, Ŝe na dachach i fasadach budynków oraz w obiektach przemysłowych zamontowanych jest blisko 1.350 Mn. m2 płyt azbestowych, z czego blisko 90% stanowi ą dachowe płyty faliste, zwane popularnie eternitem. W 1980 roku z płyt azbestowo-cementowych wykonanych było ok.45% pokry ć dachowych i fasadowych. Po 15 latach udział tych płyt w nowobudowanych pokryciach dachowych zmniejszył si ę o 30%. Du Ŝą liczb ę w ogólnym bilansie płyt azbestowych stanowi ą te Ŝ rury azbestowo-cementowe których liczb ę ocenia si ę na 600 tys. ton. Wyroby azbestowe u Ŝywane w przemy śle szacuje si ę na 60 tys. ton. W u Ŝyciu nadal jest równie Ŝ ok. 100 tys. ton wyrobów małogabarytowych zawierających azbest np. uszczelki, kształtki, okładziny hamulcowe, wyroby włókiennicze. Po kilkunastu latach produkcji i powszechnego stosowania azbestu okazało si ę, Ŝe produkt ten jest szkodliwy dla zdrowia i Ŝycia ludzkiego. Azbestowe włókna rozpylone w powietrzu i wdychane wraz z nim s ą przyczyn ą wielu chorób, takich jak azbestoza (pylica azbestowa), rak płuc i mi ędzybłoniak. Przetwórstwo azbestu i stosowanie wyrobów azbestowych jest niebezpieczne dla zdrowia, poniewaŜ surowiec ten w stanie suchym łatwo ulega rozpyleniu, co spowodowane jest jego włóknistą budow ą, a po przedostaniu si ę do organizmu trwale utrzymuje si ę w płynach ustrojowych. W zwi ązku z toksyczno ści ą wyrobów azbestowych, powstało wiele regulacji prawnych zakazuj ących stosowania i produkcji wyrobów zawieraj ących ten minerał, a tak Ŝe nakazuj ących usuni ęcie wyrobów ju Ŝ istniej ących. 14 maja 2002 roku Rada Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej przyj ęła długofalowy „Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski”. Podstawowe cele programu to oczyszczenie terytorium Polski z azbestu oraz usuni ęcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawieraj ących azbest, wyeliminowanie spowodowanych azbestem negatywnych skutków zdrowotnych u mieszka ńców Polski, a tak Ŝe sukcesywna likwidacja oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie, w okre ślonym czasie, do spełnienia wymogów ochrony środowiska. Wszyscy producenci płyt azbestowo-cementowych okre ślili czas u Ŝytkowania swoich wyrobów na 30 lat. Wynikało to z kilkudziesi ęcioletnich do świadcze ń w u Ŝytkowaniu płyt wytwarzanych powszechnie stosowan ą tzw. mokr ą metod ą produkcji (metod ą Hatscheka), które wykazuj ą, Ŝe prawidłowo poło Ŝone i zamontowane płyty, pomalowane farb ą akrylow ą oraz konserwowane co 5-7 lat, praktycznie mog ą by ć u Ŝytkowane ponad 30 lat, dlatego terminem docelowym realizacji programu usuwania azbestu jest 31 grudnia 2032 roku. Realizacja rz ądowego programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest wymaga opracowania przez wszystkie gminy w Polsce własnych szczegółowych programów obejmuj ących obszar konkretnej gminy. St ąd te Ŝ wynikła konieczno ść opracowania programu usuwania wyrobów azbestowych z terenu gminy Lipiany. W poni Ŝszym programie opisano ogólne mechanizmy oraz zasady pomocy, której Gmina zamierza udzieli ć osobom decyduj ącym si ę na usuni ęcie elementów zawieraj ących azbest z budynków lub budowli. Pomoc ta ma na celu zach ęci ć do podejmowania tego rodzaju działa ń oraz zmniejszy ć ryzyko zwi ązane z nieprawidłowym ich wykonaniem. Przy zało Ŝonym okresie usuwania do 2032 roku, wiele z wyrobów zawieraj ących azbest przekroczy wszelkie normy i granice bezpiecznego u Ŝytkowania. Dlatego niezwykle istotne jest ustalenie kolejno ści ich usuwania. Wyroby azbestowe b ędące w dobrym stanie technicznym oraz odpowiednio zabezpieczone nie stanowi ą bowiem istotnego zagro Ŝenia dla zdrowia ludzkiego. Zagro Ŝenie pojawia si ę wówczas, gdy zaistniej ą warunki stwarzaj ące mo Ŝliwo ści uwalniania si ę włókien azbestowych do otoczenia. Do sytuacji takich dochodzi najcz ęś ciej w wyniku poddawania elementów azbestowych obróbce mechanicznej, jak równie Ŝ wskutek naruszania struktury wyrobu spowodowanej naturalnym starzeniem si ę materiału oraz pod wpływem oddziaływania czynników atmosferycznych. Cz ęstym problemem, który musi zosta ć uj ęty w planie Gminy, jest praktyka samodzielnego wykonywania przez wła ścicieli obiektów demonta Ŝu lub zabezpiecze ń azbestowo-cementowych pokry ć dachowych co jest całkowicie niedopuszczalne. Całkowite usuni ęcie wyrobów azbestowych w krótkim czasie nie mo Ŝe by ć zasad ą, wyborem stosowanym jako rozwi ązanie wszystkich sytuacji głównie ze wzgl ędów ekonomicznych a tak Ŝe ograniczonych mo Ŝliwo ści gospodarowania i składowania odpadów. Przedsi ęwzi ęcie to powinno by ć rozło Ŝone w czasie, tak aby pozosta ć w zgodzie z realiami bud Ŝetowymi Gminy Lipiany, przy jednoczesnym usuwaniu co roku najbardziej zniszczonych produktów azbestowych, zgodnie z wcze śniej ustalonym harmonogramem. 1. Przepisy prawne dotycz ące wyrobów azbestowych • Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628, z 1998r. Nr 156, poz. 1018, z 2000r. Nr 88, poz. 986, z 2001r. Nr 100, poz. 1085, Nr 154, poz. 1793 oraz z 2003r. Nr 7, poz. 78 i Nr 65, poz. 596, Dz. U. 2004r. Nr 3 poz. 20). Ustawa weszła w Ŝycie od 28 wrze śnia 1997 roku. Zakazuje ona wprowadzenie na polski obszar celny azbestu, wyrobów zawieraj ących azbest , produkcji wyrobów zawieraj ących azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawieraj ącymi ten surowiec. Zgodnie z ustaw ą produkcja płyt azbestowo-cementowych została zako ńczona we wszystkich zakładach do 28 wrze śnia 1998r. a z dniem 28 marca 1999r. nast ąpił zakaz obrotu tymi płytami. Wyj ątek stanowi tylko azbest i wyroby zawieraj ące azbest dopuszczone do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny spo śród wyrobów okre ślonych w zał ączniku nr 1 do ustawy. Wykaz tych wyrobów okre śla corocznie Minister właściwy do spraw gospodarki w drodze rozporz ądzenia. Wymieniona ustawa praktycznie zamkn ęła okres stosowania wyrobów zawieraj ących azbest Polsce , poznaje natomiast problem sukcesywnego usuwania zu Ŝytych wyrobów w sposób nie zagra Ŝaj ący zdrowiu ludzi i zanieczyszczeniu środowiska. Ustawa porz ądkuje równie Ŝ zagadnienia zwi ązane z opiek ą zdrowotn ą pracowników , którzy mieli kontakt z azbestem. • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (jednolity tekst : Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pó źn. zm.). Ustawa okre śla zasady post ępowania z odpadami, w sposób zapewniaj ący ochron ę Ŝycia i zdrowia ludzi oraz ochron ę środowiska zgodnie z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju, a w szczególno ści zasady zapobiegania powstawania odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a tak Ŝe odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. W ustawie okre ślone s ą obowi ązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych. Ustawa reguluje całokształt