P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz BOBOLICE (122) Warszawa 2009 Autorzy: ALEKSANDER FRANKIEWICZ*, IZABELA BOJAKOWSKA*, PAWEŁ KWECKO*, ANNA PASIECZNA*, HANNA TOMASSI -MORAWIEC * , STANISŁAW MARSZAŁEK** Główny koordynator MG śP: MAŁGORZATA SIKORSKA – MAYKOWSKA* Redaktor regionalny planszy A: DARIUSZ GRABOWSKI* Redaktor regionalny planszy B: DARIUSZ GRABOWSKI* Redaktor tekstu: PRZEMYSŁAW KARCZ* *Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa ** Przedsi ębiorstwo Geologiczne POLGEOL SA, 03-908 Warszawa, ul. Berezy ńska 39 ISBN Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 r. Spis tre ści I. Wst ęp (A. Frankiewicz) ..................................................................................................... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza (A. Frankiewicz) ........................................ 4 III. Budowa geologiczna (A. Frankiewicz) ............................................................................. 7 IV. Zło Ŝa kopalin (A. Frankiewicz) ....................................................................................... 10 1. Gaz ziemny............................................................................................................. 10 2. Kamienie drogowe i budowlane............................................................................. 12 3. Kruszywa naturalne................................................................................................ 12 4. Surowce ilaste ........................................................................................................ 12 5. Torfy....................................................................................................................... 13 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin (A. Frankiewicz) ...................................................... 13 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin (A. Frankiewicz) ................................. 14 VII. Warunki wodne (A. Frankiewicz) ................................................................................... 17 1. Wody powierzchniowe........................................................................................... 17 2. Wody podziemne.................................................................................................... 19 VIII. Geochemia środowiska ................................................................................................... 21 1. Gleby (P.Kwecko, A. Pasieczna) ............................................................................ 21 2. Osady (I. Bojakowska) ........................................................................................... 24 3. Pierwiastki promieniotwórcze (H. Tomassi-Morawiec) ........................................ 27 IX. Składowanie odpadów (S. Marszałek) ............................................................................ 29 X. Warunki podło Ŝa budowlanego (A. Frankiewicz) ........................................................... 35 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu (A. Frankiewicz) ............................................................ 36 XII. Zabytki kultury (A. Frankiewicz) .................................................................................... 46 XIII. Podsumowanie (A. Frankiewicz, S. Marszałek).............................................................. 47 XIV. Literatura ......................................................................................................................... 48 I. Wst ęp Arkusz Bobolice Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000 opracowano w Pa ń- stwowym Instytucie Geologicznym (plansza A) i Przedsi ębiorstwie Geologicznym POLGE- OL SA w Warszawie, Zakład w Lublinie (plansza B) zgodnie z „Instrukcj ą opracowania Ma- py geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000” (2005). W celu opracowania mapy wykorzy- stano wykonany w 2003 roku arkusz Bobolice Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1:50 000 (Marszałek, 2003). Celem mapy jest przedstawienie: stanu zagospodarowania i klasyfikacji złó Ŝ kopalin, perspektyw i prognoz wyst ępowania kopalin, zagro Ŝeń środowiska przyrodniczego zwi ąza- nych z wyst ępowaniem złó Ŝ oraz ich eksploatacj ą, wybranych elementów hydrogeologicz- nych dla ochrony wód powierzchniowych i podziemnych, obszarów i obiektów chronionych stanowi ących ograniczenia w gospodarce zło Ŝami kopalin, warunków podło Ŝa budowlanego, stanu chemicznego gleb i ich klasyfikacji, geochemii osadów wodnych i ich klasyfikacji, ob- szarów spełniaj ących kryteria lokalizacji składowisk odpadów, lokalizacji czynnych i za- mkni ętych składowisk odpadów oraz uwarunkowa ń przyrodniczych dla planowania prze- strzennego na szczeblu regionalnym i lokalnym. Mapa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i ad- ministracji pa ństwowej zajmuj ących si ę racjonalnym zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego i surowcami mineralnymi. Analiza jej tre ści powinna stanowi ć nieodzowny etap realizacji postanowie ń ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym i prawa o ochronie środowiska. Informacje zawarte na mapie mog ą by ć wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii rozwoju województwa oraz projektów i planów zagospodaro- wania przestrzennego, a tak Ŝe w opracowaniach ekofizjograficznych. Przedstawione na mapie informacje środowiskowe stanowi ą pomoc przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami. W celu opracowania mapy przeanalizowano materiały archiwalne oraz przeprowadzono konsultacje i uzgodnienia w: Zachodniopomorskim Urzędzie Wojewódzkim Delegatura w Koszalinie, Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska, Starostwie Powiatowym w Szczecinku, urz ędach gmin: Grzmi ącej i Bornym Sulinowie oraz w Urz ędzie Miasta i Gmi- ny w Szczecinku. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Koszalinie; Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Koszalinie; Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa SA – Oddział Zielonogórski Górnictwa Nafty i Gazu oraz dane, zebrane w Starostwach Powiato- wych: w Koszalinie i Szczecinku, urz ędach gmin, od u Ŝytkowników złó Ŝ i wizji lokalnej 3 w terenie. Wykorzystano równie Ŝ materiały z archiwów Pa ństwowego Instytutu Geologicz- nego oraz Instytutu Upraw, Nawo Ŝenia i Gleboznawstwa w Puławach. W czasie zwiadu tere- nowego (listopad 2008 roku) zaktualizowano i zweryfikowano zebrane informacje. MG śP jest map ą seryjn ą sporz ądzon ą w ci ęciu arkuszowym na podkładzie topograficz- nym w skali 1:50 000 w układzie współrz ędnych „1942”. Przygotowana jest w formie cyfro- wej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski (MG śP) wykorzystuj ącej i uzupełnia- jącej inne bazy danych Pa ństwowego Instytutu Geologicznego. Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych opracowanych dla komputerowej bazy da- nych o zło Ŝach. II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar obj ęty arkuszem Bobolice ograniczaj ą współrz ędne: 16°30´–16°45´ długo ści geograficznej wschodniej i 53°50´–54°00´ szeroko ści geograficznej północnej. Pod wzgl ędem administracyjnym omawiany obszar nale Ŝy do województwa zachodniopomorskiego, powia- tów: koszali ńskiego (miasto Bobolice, gminy Bobolice i Polanów) i szczecineckiego (gminy: Biały Bór, Grzmi ąca i Szczecinek). Siedziby powiatów i gmin, za wyj ątkiem Bobolic, le Ŝą poza granicami arkusza. Znaczna cz ęść obszaru arkusza Bobolice le Ŝy w obr ębie Pojezierzy: Drawskiego i Bytowskiego, wchodz ących w skład makroregionu Pojezierza Zachodniopomorskiego. Na- tomiast południowo-wschodnia cz ęść badanego obszaru nale Ŝy do Doliny Gwdy, która jest cz ęś ci ą makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego. Pojezierza: Zachodniopomorskie i Południowopomorskie s ą makroregionami podprowincji – Pojezierza Południowobałtyckie (Kondracki, 2000), (fig.1). Granica mi ędzy Pojezierzem Drawskim i Bytowskim a Dolin ą Gwdy pokrywa si ę z głównym działem wodnym, przebiegaj ącym wzdłu Ŝ tzw. garbu pojeziernego. Natomiast granica mi ędzy obu pojezierzami została ostatnio przesuni ęta przez Kondrackiego (2000), na lini ę górnej Radwi. Pojezierze Drawskie charakteryzuje si ę bardzo urozmaicon ą, młod ą rze źbą postglacjal- ną, uformowan ą podczas fazy pomorskiej ostatniego zlodowacenia, zwłaszcza w okresie po- stoju i recesji l ądolodu. Powierzchni ę terenu tworzy wysoczyzna morenowa falista, rozdzie- lona w okolicy Bobolic gł ębok ą rynn ą subglacjaln ą, współcze śnie wykorzystan ą przez dolin ę rzeki Chociel. Rze źba wysoczyzny morenowej wzbogacona jest przez liczne formy glacjalne (moreny czołowe) i fluwioglacjalne (kemy, plateau kemowe), rynny subglacjalne oraz zagł ę- bienia po martwym lodzie. 4 Fig 1. Poło Ŝenie arkusza Bobolice na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2000). 1 – granica podprowincji, 2 – granica makroregionu, 3 – granica mezoregionu, 4 – jeziora Podprowincja Pobrze Ŝa Południowobałtyckie (313) Podprowincja Pojezierza Południowobałtyckie (314) Makroregion Pobrze Ŝe Koszali ńskie (313.4) Makroregion Pojezierze Zachodniopomorskie (314.4) Mezoregiony: 313.42 – Równina Białogardzka Mezoregiony: 314.44 – Wysoczyzna Łobezka 313.43 – Równina Słupska 314.45 – Pojezierze Drawskie 314.46 – Wysoczyzna Polanowska 314.47 – Pojezierze Bytowskie Makroregion Pojezierze Południowopomorskie (314.6) Mezoregiony: 314.66 – Pojezierze Szczecineckie 314.67 – Równina Charzykowska 314.68 – Dolina Gwdy 314.69 – Pojezierze Kraje ńskie Powierzchnia