Eryri Snowdonia 2011 www.eryri-npa.gov.uk -12 PARC CENEDLAETHOL ERYRI lle i enaid gael llonydd SNOWDONIA NATIONAL PARK one of Britain’s breathing spaces 6-7 8-9 10-11 12-13 14-15 17 20-21 22-23 Cynnwys Content 24-25 30-31 33 Lle i Gael Gwybodaeth Where to Get Information 4-5 Mwynhau Eryri’n Ddiogel Enjoying Snowdonia Safely 6-7 Darganfod Eryri Discovering Snowdonia 8-15 Gofalu am Fywyd Gwyllt Caring for Wildlife 16-17 Map o Eryri Map of Snowdonia 18-19 Cipolwg - Ffestiniog Snapshot - Ffestiniog 20-21 Gofalu am Eryri Caring for Snowdonia 22-27 Croesair Crossword 28 Cornel y Plant Kids Corner 29 Canolfan Astudio Study Centre 30-31 Holiadur Questionnaire 32 Lleoedd i Aros a Lleoedd i Fynd Places to Stay and Places to Go 33-36 Am fersiwn print bras neu CD sain o’r cyhoeddiad For a large print version or audio CD of this publication hwn cysylltwch â’r Adran Gyfathrebu ym Mhencadlys contact the Communication Section at the Authority’s yr Awdurdod ym Mhenrhyndeudraeth neu un o’n Headquarters in Penrhyndeudraeth or one of our Canolfannau Croeso. Mae’r cyhoeddiad ar gael ar ffurf Information Centres. The publication is also available print bras ar ein gwefan hefyd www.eryri-npa.gov.uk in large print on our website www.eryri-npa.gov.uk 2 www.eryri-npa.gov.uk © Crown copyright (ViewWales) copyright © Crown Ffestiniog Croeso Welcome Aneurin Phillips Eleni bydd Parc Cenedlaethol Eryri yn dathlu This year the Snowdonia National Park will celebrate Prif Weithredwr APCE ei benblwydd yn 60 oed. Dynodwyd Eryri yn Barc its 60th anniversary. Snowdonia was designated SNPA Chief Executive Cenedlaethol oherwydd ei brydferthwch naturiol. a National Park because of its natural beauty. Awdurdod y Parc sydd yn gyfrifol am ddiogelu The Park Authority is responsible for safeguarding a hybu mwynhad a dealltwriaeth o rinweddau and promoting enjoyment and understanding arbennig y Parc. Heddiw mae pwysau cynyddol of the Park’s special qualities. Today, the Park is ar y Parc. Bob blwyddyn oherwydd ei enwogrwydd under increasing pressure. Every year, because daw miliynau o bobl i fwynhau arfordir, bryniau, of its renown, millions of people come to enjoy afonydd, llynnoedd, bywyd gwyllt a threftadaeth Snowdonia’s coast, hills, rivers, lakes, ddiwylliannol arbennig Eryri. wildlife and its special cultural heritage. Cofiwch pan ddowch i Eryri cefnogwch y busnesau Remember, when you come to Snowdonia, lleol, ail gylchwch eich sbwriel a defnyddiwch support the local businesses, recycle your waste, drafnidiaeth gyhoeddus lle bo hynny'n bosib. and use public transport whenever possible. Yn y rhifyn yma o Eryri mae gennym wybodaeth In this issue of Snowdonia we provide information am sut i fwynhau Eryri’n iach ac yn ddiogel. on how to enjoy Snowdonia healthily and safely. Mae gennym wybodaeth am gylchdaith yn We provide information about a circular walk ardal y Bala ac yn Ardudwy, yn ogystal â llwybr in the Bala and Ardudwy areas, and an accessible hygyrch ym Metws y Coed. Mi gewch hefyd path in Betws y Coed. You will also be given gipolwg ar ardal Ffestiniog a darllen am gyfoeth a snapshot of the Ffestiniog area, and read about hanes a threftadaeth tref Blaenau Ffestiniog. the history and heritage of Blaenau Ffestiniog. Yn y rhifyn yma cewch wybodaeth am sut i ofalu In this issue we have information on how to am fywyd gwyllt a dod i adnabod Eryri yn well care for wildlife, and become more familiar with trwy fynychu cyrsiau ym Mhlas Tan y Bwlch. Snowdonia by attending a course at Plas Tan Am ragor o wybodaeth ewch i wefan yr y Bwlch. For more information go to the Authority’s Awdurdod www.eryri-npa.gov.uk website www.eryri-npa.gov.uk Golygydd/Editor Gwen Aeron Edwards Dylunio/Design Helen Llinos Edmunds Papur wedi ei ailgylchu Recycled Paper Clawr/Cover Traeth Harlech Beach ©Crown copyright (Visit Wales) www.eryri-npa.gov.uk 3 Lle i gael gwybodaeth Wedi cyrraedd Eryri heb wneud unrhyw Arrived in Snowdonia without making gynlluniau ymlaen llaw? Dim llawer any plans in advance? No idea what o syniad beth i’w wneud, lle i fynd na sut to do, where to go or how to get there? i fynd yno? Peidiwch â phoeni – ewch ar Don’t despair – just head for one eich union i un o’n Canolfannau Croeso... of our Information Centres... Lle i ddod o hyd i ni? Where can you find us? 1 Harlech 2 Beddgelert Ffôn/Tel: Ffôn/Tel: 01766 780 658 01766 890 615 E-bost/E-mail: E-bost/E-mail: [email protected] [email protected] Ar ben gogleddol On the crossroads Yn yr hen gapel In the old stryd fawr Harlech at the northern end ar ochr y ffordd roadside chapel ar y groesffordd, of Harlech high ychydig islaw a little way down ychydig yn uwch street, a little higher gwesty’r Royal from the Royal na’r castell. up from the castle. Goat. Goat Hotel. 4 Dolgellau 5 Aberdyfi Ffôn/Tel: Ffôn/Tel: 01341 422 888 01654 767 321 E-bost/E-mail: E-bost/E-mail: [email protected] [email protected] Adeilad Tyˆ Meirion Ar y cei yng On the wharf Tyˆ Meirion, building on nghanol y in the middle yng nghanol Eldon Square pentref, of the village, tref Dolgellau in the centre of drws nesaf next to the ar Sgwâr Eldon. Dolgellau town. i’r lawnt. lawn. Mynediad i’r we Internet access Angen gwneud ymchwil ar Need to do some research on the internet? y we? Edrych ar y tywydd, neu Check the weather forecast, or catch up with ddal i fyny hefo’ch e-bostiau your e-mails or world news? For a reasonable neu newyddion y byd? Am price you can access the internet at our bris rhesymol cewch fynediad Information Centres in Dolgellau, Aberdyfi i’r we yn ein Canolfannau and Beddgelert, Croeso yn Nolgellau, and plans are Aberdyfi a Beddgelert, ac underway to mae cynlluniau ar y gweill extend the service i ymestyn y gwasanaeth i’n to our centre in canolfan ym Metws y Coed. Betws y Coed. 4 www.eryri-npa.gov.uk Where to get information Mae gan ein staff cyfeillgar Our friendly staff have excellent local knowledge – wybodaeth leol ragorol - they can help you find accommodation, advise you gallant eich helpu i ddod o hyd on things to do, places to see, and the best places i lety, eich cynghori ynghylch to eat and shop. What’s special pethau i’w gwneud, lleoedd i’w about our Information Centre gweld, a’r lleoedd gorau i fwyta staff is that they have pride a siopa. Yr hyn sy’n arbennig in Snowdonia – and are am staff ein Canolfannau eager to ensure that Croeso yw eu bod yn ymfalchïo you are given the yn Eryri, ac maent yn awyddus opportunity to i sicrhau eich bod yn cael y experience what cyfle i brofi’r hyn sy’n gwneud makes Snowdonia Eryri mor arbennig. so special. 3 Betws y Coed Ffôn/Tel: 01690 710 426 E-bost/E-mail: [email protected] 3 Yn hen stablau’r Royal The old Royal Oak stables 2 Oak - i lawr y rhodfa - down the driveway gyferbyn â Gwesty’r opposite the Royal Oak Royal Oak. Neu o’r ochr Hotel. Or from the other arall - i lawr y rhodfa side - down the driveway 1 gyferbyn â’r Caban opposite the Log Cabin Coed ar Stryd yr Orsaf. on Station Road. 4 Crefftau lleol Beth am brynu anrhegion a chofroddion gwahanol i fynd 5 adref efo chi? Ewch i’n Canolfannau Croeso ym Metws y Coed, Beddgelert neu Ddolgellau a chewch ddewis eang o grefftau lleol Parc Cenedlaethol Eryri o bob lliw a llun. Snowdonia National Park Local crafts Why don’t you take gifts and souvenirs with a difference home with you? Go to our Information Centres in Betws y Coed, Beddgelert or Dolgellau and you will be spoilt for choice with a wide variety of local crafts of all shapes and forms. Copa’r Wyddfa Snowdon Summit ym Metws y Coed? in Betws y Coed? Yn ein Canolfan Groeso ym Metws y At our Information Centre in Betws y Coed, Coed, gallwch fynd i gopa’r Wyddfa, you can go to the summit of Snowdon a hynny heb yr ymdrech o gerdded without going to the effort of walking up! i fyny! Edrychwch draw dros Eryri Look out over Snowdonia in our circular yn ein hystafell gron gyda golygfa room which has a 360º panoramic view banoramig 360º o gopa’r Wyddfa, from the summit of Snowdon, or enjoy neu fwynhewch dirwedd dramatig yr Snowdon’s dramatic landscape from a Wyddfa trwy lygad hebog trwy wylio peregrine’s point of view – by watching the ffilm ‘Ehediad Dros Eryri’ yn ein theatr. ‘Flight Over Snowdon’ film in our theatre. www.eryri-npa.gov.uk 5 Mwynhau Eryri'n Ddiogel Diogelwch Mynydd Ydych chi’n bwriadu dringo rhai o gopaon uchaf Eryri? Cofiwch fod dringo mynydd yn gallu bod yn beryg os nad ydych wedi paratoi’n fanwl. Dilynwch y cyngor isod fel eich bod chi’n gallu mwynhau mynyddoedd Eryri’n ddiogel... Cynlluniwch eich taith yn ofalus cyn cychwyn, a chofiwch ddewis taith sy’n gweddu â lefel ffitrwydd pawb yn eich grwˆ p. Cofiwch mai dim ond hanner y gamp yw cyrraedd y copa, ac y gall dod i lawr fod yn anoddach na mynd i fyny gan y byddwch yn blino ac yn fwy tebygol o lithro neu faglu.