Delegatura w Białymstoku LBI-4101-10-02/2012 P/12/134 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli P/12/134 – Funkcjonowanie funduszy sołeckich Jednostka Delegatura Najwyższej Izby Kontroli w Białymstoku przeprowadzająca kontrolę Kontroler Beata Pawłowska, specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 080132 z dnia 05 czerwca 2012 r. Andrzej Juchnicki, doradca ekonomiczny, legitymacja służbowa nr 11840 [Dowód: akta kontroli str. 1] Jednostka Urząd Gminy Sztabin, ul. Augustowska 53, 16-310 Sztabin (zwany w dalszej treści kontrolowana „Urzędem”) Kierownik jednostki Tadeusz Drągiewicz, Wójt Gminy Sztabin (zwany w dalszej treści „Wójtem”) kontrolowanej [Dowód: akta kontroli str. 2-3] II. Ocena kontrolowanej działalności 1 Ocena ogólna Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie funkcjonowanie funduszu sołeckiego („funduszu”) w Gminie Sztabin w latach 2010-2012 (I półrocze). Uzasadnienie W Urzędzie terminowo i prawidłowo tworzono fundusz na lata 2010-2012 oceny ogólnej i rozdysponowano jego środki na sołectwa, a także poprawnie w 2010 i 2011 roku realizowano wydatki ze środków funduszu. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Organizowanie funduszu sołeckiego 1.1. Tworzenie funduszu sołeckiego Opis stanu Rada Gminy w terminach określonych w art. 6 i art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego faktycznego 2009 r. o funduszu sołeckim2 podjęła uchwały w sprawie wyrażenia zgody na wyodrębnienie funduszu w budżecie Gminy na lata 2010, 2011 i 2012, tj. odpowiednio: 25 czerwca 2009 r., 5 marca 2010 r. i 11 marca 2011 r. [Dowód: akta kontroli str. 4] Inicjatorem wyodrębnienia funduszu w budżecie Gminy w latach 2010 i 2011 był Wójt, a w 2012 roku – radni Gminy (w konsekwencji niepodjęcia przez Radę Gminy, rekomendowanej przez Wójta uchwały o niewyodrębnianiu funduszu w 2012 roku). [Dowód: akta kontroli str. 4-5] Uchwały w sprawie wyrażenia zgody na wyodrębnienie w budżecie Gminy na lata 2010, 2011 i 2012 funduszu sołeckiego przekazano Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Białymstoku („RIO”), z zachowaniem terminów wynikających z art. 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna 2 Dz. U. Nr 52, poz. 420 ze zm., zwana w dalszej treści „ustawą o fs” 2 90 ust. 1 w związku z art. 86 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym3, tj. 26 czerwca 2009 r., 10 marca 2010 r. i 17 marca 2011 r. RIO nie wniosło uwag do treści ww. uchwał. [Dowód: akta kontroli str. 6-8] Wysokość funduszu (według uchwał budżetowych) wynosiła w 2010 roku – 285.463 zł, a w 2011 roku – 321.410 zł. Rada Gminy nie dokonywała w tych latach zwiększenia wysokości funduszu, na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy o fs. W budżecie Gminy na 2012 rok nie przewidziano środków na fundusz sołecki. Jak wyjaśnił przewodniczący Rady Gminy Paweł Karp, podczas konstruowania projektu budżetu na 2012 r. stwierdzono znaczny wzrost wydatków na wynagrodzenia nauczycieli. Mając na uwadze konieczność utrzymania oświaty na dotychczasowym poziomie organizacyjnym (bez likwidacji szkół) zdecydowano o odrzuceniu wniosków sołectw, co pozwoli zniwelować niedobór budżetowy w 2012 i nie będzie konieczności zaciągania zobowiązań finansowych. Tak więc Rada Gminy na posiedzeniu w dniu 16 grudnia 2011 r. podjęła uchwałę o odrzuceniu wszystkich wniosków sołectw jako niezgodnych ze strategią rozwoju gminy. Za zadanie strategiczne uznano bowiem utrzymanie oświaty na niezmienionym poziomie. Uchwalając budżet na 2010 rok Rada Gminy zmniejszyła kwotę funduszu ogółem o 26.771,33 zł, w stosunku do kwoty wyliczonej na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o fs (312.234,33 zł), przy czym wielkość środków z funduszu przypadająca pięciu sołectwom nie została zmieniona, natomiast dla pozostałych 34 sołectw obniżono ją o około 10 %. Wójt wyjaśnił, że zmiana wysokości funduszu nastąpiła w celu zbilansowania budżetu. Nie zostały zmienione jedynie kwoty w sołectwach, w których planowano przeznaczyć środki na remont lub wyposażenie świetlicy (w tym w formie wkładu własnego w zadaniu współfinansowanym z budżetu Unii Europejskiej). [Dowód: akta kontroli str. 9-40, 102-103] Ustalone W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie nieprawidłowości stwierdzono nieprawidłowości. 1.2. Rozdysponowanie środków funduszu sołeckiego na sołectwa Opis stanu W badanym okresie Gmina składała się z 39 sołectw: Balinka, Budziski, Cisów, faktycznego Czarniewo, Czarny Las, Długie, Ewy, Fiedorowizna, Hruskie, Huta, Jagłowo, Jaminy, Janówek, Jasionowo, Jasionowo Dębowskie, Jastrzębna Druga, Jastrzębna Pierwsza, Jaziewo, Kamień, Karoliny, Komaszówka, Kopiec, Kopytkowo, Krasnoborki, Krasnybór, Kryłatka, Kunicha, Lebiedzin, Lipowo, Mogilnice, Motułka, Ostrowie, Podcisówek, Polkowo, Sosnowo, Sztabin, Ściokła, Wolne i Wrotki. [Dowód: akta kontroli str. 39-44] Wójt, zgodnie w art. 2 ust. 2 ustawy o fs, do 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy przekazał sołtysom wszystkich 39 sołectw informacje o wysokości środków z funduszu przypadających na dane sołectwo w latach 2010, 2011 i 2012. Zgodnie z tymi informacjami wielkość fundusz na lata 2010 - 2012 została określona na: 312.234,33 zł, 321.410,51 zł i 313.993,73 zł. Żadnemu sołectwu nie przyznano środków w wysokości przekraczającej dziesięciokrotność kwoty bazowej ustalonej przez Urząd. [Dowód: akta kontroli str. 4, 39-50] 3 Dz. U. Nr z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm. 3 Kwota bazowa (Kb), o której mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o fs, dotycząca funduszu na 2010 r. została przez Urząd ustalona w wysokości 2.370,08 zł, na 2011 r. – 2.440,66 zł i na 2012 r. – 2.391,24 zł. Do ich obliczenia przyjęto prawidłowe (zgodne z danymi wynikającymi z rocznych sprawozdań budżetowych Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego) kwoty wykonanych dochodów bieżących Gminy w latach 2008-2010 (odpowiednio: 12.537.699,91 zł, 12.933.056,99 zł i 12.613.794,37 zł) oraz liczbę mieszkańców zamieszkałych na obszarze Gminy, ustaloną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wg stanu na koniec lat 2008-2010 (odpowiednio: 5.290, 5.299 i 5.275 osób)4. [Dowód: akta kontroli str. 39-44] W latach 2009-2011 od wszystkich sołtysów Wójt otrzymał wnioski o przyznanie środków z funduszu. Wpłynęły one w terminie określonym w art. 4 ust. 4 ustawy o fs (do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy) i zawierały dane wymagane art. 4 ust. 3 tej ustawy (wskazano przedsięwzięcia przewidziane do realizacji ze środków funduszu na obszarze sołectw wraz z oszacowaniem ich kosztów i uzasadnieniem). [Dowód: akta kontroli str. 51-56] Gmina posiadała uchwaloną 24 września 2004 r. „Strategię Ekorozwoju Społeczno- Gospodarczego Gminy Sztabin na lata 2004-2020”5. Przedsięwzięcia zgłoszone przez sołtysów do realizacji z funduszu w latach 2010, 2011 i 2012 były oceniane przez Wójta, między innymi pod względem zgodności z tą Strategią. Wszystkie wnioski o przyznanie środków z funduszu, złożone w badanym okresie, zostały zaakceptowane przez Wójta. [Dowód: akta kontroli str. 51-58] Sołectwa z terenu Gminy nie miały przyznanego prawa do uzyskiwania dochodów z mienia komunalnego przekazanego im do korzystania. Sytuacja ta nie uległa zmianie w wyniku powstania w Gminie funduszu. [Dowód: akta kontroli str. 59] Ustalone W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie nieprawidłowości stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie przestrzeganie zasad tworzenia funduszu Ocena cząstkowa sołeckiego i rozdysponowania jego środków na sołectwa. 2. Wykorzystanie środków funduszu sołeckiego 2.1. Realizacja wydatków budżetowych ponoszonych w ramach funduszu sołeckiego Opis stanu Według ewidencji księgowej Urzędu, wydatki z funduszu wyniosły w 2010 r. – faktycznego 274.614,85 zł (96,2% planowanych wydatków), a w 2011 r. – 317.272,57 zł (98,7%). [Dowód: akta kontroli str. 60-66] W 2010 roku środki funduszu w wysokości 30.198,19 zł zostały wykorzystane jako część (z ogółem 45.760,74 zł) wkładu własnego Gminy przy realizacji projektu pn. „Modernizacja budynków świetlic wiejskich we wsiach Jastrzębna Druga, Kamień, Krasnoborki” współfinansowanego z budżetu Unii Europejskiej w ramach 4 Dane z publikacji GUS, dostępnych na stronie: http://www.stat.gov.pl/gus/ludnosc_PLK_HTML.htm 5 Strategia przyjęta uchwałą Rady Gminy z dnia 24 września 2004 r. 4 Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, działanie „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” odpowiadające warunkom przyznania pomocy w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”. Całkowita wartość projektu wyniosła 95.682,74 zł. W 2011 roku środki funduszu nie były wykorzystywane jako wkład własny Gminy przy realizacji projektów unijnych. [Dowód: akta kontroli str. 67-68] W 2011 roku ze środków ogólnych budżetu Gminy (poza pulą funduszu) współfinansowane były dwa zadania zgłoszone we wnioskach sołectw: wykonanie oświetlenia ulicznego we wsi Jasionowo Dębowskie. Wartość zadania wyniosła 24.000,01 zł, w tym z funduszu wydatkowano 6.736,22 zł, a z ogólnego budżetu Gminy - 17.263,79 zł, przebudowa drogi gminnej we wsi Jaminy. Wartość zadania wyniosła 120.114,47 zł, w tym z funduszu wydatkowano 9.494,17 zł, a z ogólnego budżetu Gminy - 110.620,30 zł. W 2010 roku ze środków ogólnych budżetu Gminy nie dofinansowywano przedsięwzięć realizowanych w ramach funduszu. [Dowód: akta kontroli str. 67, 69-77] Prawidłowość wykorzystania środków funduszu w latach 2010 – 2011 sprawdzono na przykładzie analizy wydatków w łącznej wysokości 201.459,37 zł (34,0% wydatków z funduszu ogółem w tych latach) poniesionych przez