STRATEGIA ROZWOJU GMINY NOWA WIEĝ LĉBORSKA NA LATA 2010 - 2020 STRATEGIA ROZWOJU GMINY NOWA WIEc L9BORSKA NA LATA 2010-2020 SPIS TREĝCI SPIS TREĝCI .........................................................................................................................2 WstĊp .....................................................................................................................................3 Metodologia sporządzania Strategii ........................................................................................4 Punkt A – Jaka jest sytuacja w gminie dzisiaj?........................................................................8 Analiza SWOT ..................................................................................................................... 26 Plan Strategiczny Gminy Nowa WieĞ LĊborska 2000-2010 .................................................. 29 Punkt B – Jak powinna wyglądaü gmina w przyszáRĞci? ....................................................... 36 Jak z punktu A dojĞü do punktu B? ....................................................................................... 39 Monitoring realizacji Strategii .............................................................................................. 45 BudĪet Gminy Nowa WieĞ LĊborska a moĪliwoĞci realizacji Strategii Rozwoju ................... 46 2 STRATEGIA ROZWOJU GMINY NOWA WIEc L9BORSKA NA LATA 2010-2020 WstĊp Strategia rozwoju gminy jest dokumentem, który w jasny sposób wskazuje kierunki, w jakich powinna zmierzaü gmina, aby zapewniü sobie staáy, zrównowaĪony rozwój, a mieszkaĔcom konsekwentną poprawĊ warunków Īycia. Celem strategii jest odpowiedĨ na pytanie, co naleĪy wykonaü, aby samorząd funkcjonowaá i rozwijaá siĊ w przyszáRĞci. Strategia to plan dáugofalowego dziaáania (w niniejszym opracowaniu przyjĊto lata 2010 — 2020) Rady Gminy, Wójta i wspierających go urzĊdników oraz wszystkich, którym na sercu leĪy lepsze jutro gminy, wobec szans i zagroĪHĔ wynikających ze zmieniającego siĊ otoczenia i dziaáDĔ innych podmiotów. Zgodnie z zapisami Strategii dziaáanie takie jest ukierunkowane przez wartoĞci i opcje uznane przez spoáecznoĞü lokalną, bazujące na wewnĊtrznym potencjale siá i uwzglĊdniające jej wewnĊtrzne sáaboĞci. Strategia rozwoju nie moĪe zawieraü precyzyjnej listy inwestycji do realizacji, poniewaĪ z definicji jest domeną Wieloletnich Planów Finansowych, Planów Rozwoju Lokalnego. Tak szczegóáowe informacje mogą byü umieszczane tylko w dokumentach, które zawierają stale aktualizowane plany finansowe. Popeánienie takiego báĊdu spowodowaáoby, Īe Strategia bardzo szybko straciáaby swoją aktualnoĞü. Strategia stanowi podstawĊ dziaáania gminy, programów i przedsiĊwziĊü, a takĪe polityki przestrzennej. Informuje o warunkach podejmowania i realizacji wszelkich dziaáDĔ w gminie, w tym formuáowaniu kolejnych Wieloletnich Planów Inwestycyjnych i Finansowych. Podnosi wiarygodnoĞü wobec partnerów zewnĊtrznych, dla których niejednokrotnie stanowi podstawĊ oceny wspóápracy z gminą lub lokalizacji wáasnych dziaáDĔ na terenie gminy. Strategia rozwoju gminy stanowi podstawĊ korzystania przez gminĊ z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnĊtrznych Ĩródeá finansowania. Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej kaĪda jednostka samorządowa powinna opieraü swoje dziaáania inwestycyjne wspóáfinansowane ze Ğrodków Unii Europejskiej na planie strategicznym. Po wstąpieniu Polski do UE Strategia rozwoju jest wskazywana, jako jeden z najwaĪniejszych dokumentów (nadrzĊdny wobec innych dokumentów) w funkcjonowaniu Jednostek Samorządu Terytorialnego, przedstawiający kierunki rozwoju jednostki na najbliĪsze kilkanaĞcie lat. 3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY NOWA WIEc L9BORSKA NA LATA 2010-2020 NajwaĪniejsze jest jednak, Īe Strategia rozwoju tworzy platformĊ wspóádziaáania wszystkich zainteresowanych podmiotów w celu wypracowania wspólnej przyszáRĞci, odpowiadającej ich potrzebom. Metodologia sporządzania Strategii Do roku 1974 czĊĞcią skáadową zatwierdzanych planów zagospodarowania przestrzennego byá tzw. "Program", który równieĪ od strony potrzeb spoáeczno- gospodarczych, przedstawiaá problematykĊ rozwoju danego terenu. Programy te miaáy stad siĊ podstawą do tworzenia "piĊcioletnich planów gospodarczych". CzĊsto byáy jednak przeszkodą, poniewaĪ byáy zbyt rzetelne i niezaleĪne, wrĊcz niezgodne z "polityką". W latach 1975 — 1994 "Programy rozwoju" umieszczane byáy w opisowej, nie zatwierdzanej czĊĞci miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nazywanych wówczas planami ogólnymi. Obecnie podstawą prawną uchwalenia Strategii rozwoju gminy jest ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. W obecnie obowiązujących aktach prawnych opisano jedynie wymogi dotyczące sposobu opracowania i zawartoĞci Strategii Kraju oraz Strategii Województw. Strategia rozwoju gminy nie wymaga formalnie Īadnych opinii ani uzgodnieĔ. Zadaniem zespoáu przygotowującego StrategiĊ rozwoju gminy jest jedynie zebranie informacji i wniosków, usystematyzowanie ich i kolejne, nawet wielokrotne formowanie zamierzeĔ i zadaĔ gminy z uwzglĊdnieniem bliĪszej i dalszej przyszáRĞci, zgodnie z przeprowadzonymi dyskusjami przedstawicieli spoáeczeĔstwa i samorządu. Zespóá przygotowujący projekt Strategii rozwoju gminy zaproponowaá metodĊ jej opracowania polegająFą na przyjĊciu i opisaniu dwóch punktów kluczowych dla gminy: 1 — gdzie gmina jest w chwili obecnej — punkt A 2 — gdzie ma byü za 10 lat (w 2020 roku) — punkt B NastĊpnie na tej kanwie, po scharakteryzowaniu ww. punktów (sytuacji) zaproponowano wypracowanie kolejnych kroków dla róĪnych dziedzin rozwoju, prowadzących gminĊ z punktu A do punktu B. Dla poszczególnych dziedzin kolejne wykonywane kroki to cele operacyjne. Opisanie róĪnic miĊdzy punktami A i B (zdefiniowanie problemów, diagnoza braków, wyáonienie najbardziej wyróĪniających siĊ potrzeb i najwiĊkszych sukcesów) ma na 4 STRATEGIA ROZWOJU GMINY NOWA WIEc L9BORSKA NA LATA 2010-2020 celu wybranie dziedzin, nad którymi trzeba pracowaü w dalszym rozwoju gminy. Ich analiza przynosi propozycje konkretnych idei programów rozwojowych. Ostatnim etapem tego procesu powinna byü, po przyjĊciu Strategii rozwoju gminy przez RadĊ Gminy, cykliczna weryfikacja jej realizacji. Zaleca siĊ, aby nastĊpowaáo to poprzez opracowanie i wykonanie poszczególnych dziaáDĔ i projektów wynikających z zapisów Strategii rozwoju gminy, a nastĊpnie ocenĊ porównawczą zaáRĪonych i uzyskanych tą drogą efektów pod kątem uzyskania celu strategicznego i celów operacyjnych. WaĪne jest, Īe wymienione w Strategii rozwoju gminy programy i projekty to idee Programów i DziaáDĔ, które wymagają oddzielnego szczegóáowego opracowania, a ich zbiór nie jest zamkniĊty. NiezbĊdne bĊdzie m.in. wypracowanie dla nich planów dziaáania (w tym okreĞlonych w czasie) ĞciĞle powiązanych ze Ĩródáami i zasadami finansowania oraz mierzalnych kryteriów oceny. Bezdyskusyjne jest, Īe docelowy punkt (punkt B) musi byü zgodny ze strategiami administracji wyĪszego rzĊdu, czyli Strategią Województwa i Strategią Kraju. Zawsze niezbĊdne jest równieĪ zweryfikowanie przyjĊtego celu (punktu B) w stosunku do tendencji rozwoju sąsiednich gmin w tym najsilniejszej — LĊborka. ĩadna gmina nigdy nie istnieje sama, a procesy wzajemnych powiązaĔ w tym konkretnym przypadku, są bardzo silne. Dla okreĞlenia punktów kluczowych (A i B) jako niezbĊdną wskazano potrzebĊ sporządzenia badaĔ spoáecznych i moĪliwie jak najszerszych konsultacji spoáecznych projektu Strategii rozwoju gminy, w celu okreĞlenia, co siĊ mieszkaĔcom gminy nie podoba, czego brakuje oraz w jakiej gminie chcieliby wszyscy mieszkaü w przyszáRĞci. MoĪliwie jak najbardziej szczegóáowy opis punktu wyjĞciowego (punkt A) pozwala równieĪ na postawienie diagnozy ogólnej sytuacji gospodarczo-spoáecznej gminy opartej równieĪ na opiniach mieszkaĔców i ich postrzeganiu sytuacji. Fakt ten teĪ jest bardo waĪny dla wyznaczania przyszáych celów rozwoju gminy oraz moĪe byü wyraĨQą wskazówką do pracy nad zmianą wizerunku gminy w ĞwiadomoĞci samych jej mieszkaĔców (równieĪ, jeĞli to konieczne dla polityki wójta). Partycypacja spoáeczna Przy sporządzaniu Strategii Rozwoju Gminy Nowa WieĞ LĊborska przyjĊto nacisk na moĪliwe jak najszersze skonsultowanie jej projektu ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami. Dokumenty strategiczne dotyczące bezpoĞrednio Strategii rozwoju gminy: Strategia Rozwoju Powiatu LĊborskiego na lata 2007 - 2013 , 5 STRATEGIA ROZWOJU GMINY NOWA WIEc L9BORSKA NA LATA 2010-2020 Program na Rzecz Zatrudnienia i SpójnoĞci Spoáecznej Powiatu LĊborskiego na lata 2007 – 2015, Aktualizacja Programu Ochrony ĝrodowiska dla Gminy Nowa WieĞ LĊborska na lata 2008 -2011 z uwzglĊdnieniem perspektywy do roku 2015, Gminna Strategia Rozwiązywania problemów Spoáecznych na lata 2011-2015, Plany (Programy) Rozwoju Soáectw (Odnowy Wsi), Wyniki samooceny przeprowadzonej metodą CAF w UrzĊdzie Gminy Nowa WieĞ /Ċborska, Strategia Rozwoju Kraju, Strategia Województwa Pomorskiego. Na podstawie zapisów umieszczonych w Strategii Województwa Pomorskiego sformuáowano nastĊpujące wytyczne do Strategii Rozwoju Gminy Nowa WieĞ LĊborska na lata 2010 — 2020: Charakterystyka regionu: czystego Ğrodowiska; wysokiej jakoĞci Īycia; atrakcyjnej i spójnej przestrzeni, rozwoju opartego na wiedzy, umiejĊtnoĞciach, aktywnoĞci i otwartoĞci mieszkaĔców, silnej i zróĪnicowanej gospodarki, partnerskiej wspóápracy, kultywowania wielokulturowego dziedzictwa oraz tradycji morskich i solidarnoĞciowych. W zaáRĪeniach region Województwa Pomorskiego to: REGION KONKURENCYJNY, REGION SPÓJNY, REGION DOSTĉPNY. WaĪne dla formuáowania