PrzegladHum_2_2016 cz 8/2/16 1:30 PM Page 1 Ceny „Przeglądu Humanistycznego” w roku 2016: 2 Prenumerata roczna (4 numery) – 120,00 zł, Prenumerata półroczna (2 numery) – 60,00 zł, 2016 Opłata za pojedynczy numer – 30,00 zł. PRZEGLĄD Zamówienia na pojedyncze egzemplarze prosimy kierować na adres: [email protected] Zamówienia na prenumeratę „Przeglądu Humanistycznego” przyjmują: PRZEGL HUMANISTYCZNY RUCH S.A. Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać KWARTALNIK • ROK LX / 2016 • NR 2 (453) bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: [email protected] lub kontaktując się z Centrum Obsługi Klienta „RUCH” pod numerami: Ą 22 693 70 00 lub 801 800 803 – czynne w dni robocze w godzinach 7–17. D HUMANISTYCZNY W numerze piszą: Koszt połączenia wg taryfy operatora. JAN KIENIEWICZ KOLPORTER SA, ul. Kolberga 11, 25-620 Kielce MAREK STYCZYŃSKI JACEK UGLIK GARMOND PRESS SA, ul. Sienna 5, 31-041 Kraków SŁAWOMIR PIECHACZEK Subscription orders for all magazines published in Poland available through KONRAD BOGUTA the locał press distributors or directly through the Foreign Trade Enterprise JAKUB WYSMUŁEK ARS POLONA SA, ul. Obrońców 25, 03-933 Warszawa, Poland. BANK MACIEJ MASEWICZ HANDLOWY SA, Oddział w Warszawie, PL 02 1030 1016 0000 0000 0089 5001 JOLANTA KAZIMIERCZYK-KUNCER or IPS, ul. Noakowskiego 10 lok. 38, 00-664 Warszawa, Poland, tel. +48 22 625 16 63, e-mail: [email protected] EWA BALCERZYK HADRIAN KRYŚKIEWICZ JAKUB BOBROWSKI ANNA SPÓLNA MACIEJ JAWORSKI PAULINA URBAŃSKA Cena 30 zł (w tym 5% VAT) Prz. Hum. 2(453), Warszawa 2016, Indeks 370967 Warszawa 2016 Przeglad srodek 5/9/16 3:50 PM Page 1 PRZEGLĄD HUMANISTYCZNY PISMO UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Przeglad srodek 5/9/16 3:50 PM Page 2 RADA REDAKCYJNA Jerzy Franke, Brigitte Gautier (Paryż), Jan Kieniewicz, Luigi Marinelli (Rzym), Alojzy Z. Nowak, Józef Porayski-Pomsta, Marcin Poręba, Paweł Stępień, Dorota Walczak-Delanois (Bruksela), Jerzy Wasilewski, Andrzej Waśkiewicz, Elżbieta Wichrowska, Erika Worbs (Berlin) Przeglad srodek 7/14/16 5:09 PM Page 3 PRZEGLĄD HUMANISTYCZNY PISMO UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO KWARTALNIK • ROK LX / 2016 • NR 2 (453) Warszawa 2016 REDAKCJA Tomasz Wójcik (redaktor naczelny) Grażyna Szelągowska (zastępca redaktora naczelnego) Lena Magnone (sekretarz redakcji) Marta Bucholc, Roman Chymkowski, Andrzej Kołakowski , Ryszard Kulesza, Joanna Michalik, Lech M. Nijakowski, Małgorzata Semczuk-Jurska, Jagoda Wierzejska, Magdalena Zawisławska Adres redakcji: 00-497 Warszawa, ul. Nowy Świat 4 www.przegladhumanistyczny.uw.edu.pl e-mail: [email protected] Redaktor prowadzący: Dorota Dziedzic Redaktor: Elwira Wyszyńska ISSN 0033-2194 © Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2016 Czasopismo recenzowane Edycja papierowa jest wersją pierwotną pisma Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 00-497 Warszawa, ul. Nowy Świat 4 [email protected] Dział Handlowy: tel. (48 22) 55-31-333 e-mail: [email protected] Księgarnia internetowa: www.wuw.pl Skład, łamanie i wersja elektroniczna: Dariusz Dejnarowicz Numer poświęcony pamięci Andrzeja Kołakowskiego SPIS TREŚCI Andrzej Mencwel, Pożegnanie Andrzeja Kołakowskiego ............................ 11 Bibliografia prac doktora Andrzeja Kołakowskiego (1942–2015) . ................... 13 Jan Kieniewicz, Poszukiwanie tożsamości w procesie transformacyjnym................ 29 Marek Styczyński, Berdyaev: Freedom Against the Objectified World.................. 41 Jacek Uglik, Obecność idei Piotra Czaadajewa w dyskursie o człowieku Aleksandra Hercena ............................................................. 49 Sławomir Piechaczek, Homo malus. Zło jako zasada świata w myśli Emila Ciorana....... 57 Konrad Boguta, Wpływ filozofii Protagorasa na myśl Platona ........................ 71 Jakub Wysmułek, Przyrodzone, poskramiane czy konstruowane? Dyskursy o emocjach w badaniach historycznych .............................................. 81 Maciej Masewicz, Bezradność liberałów. Postawa stronnictwa demokratyczno-liberalnego wobec radykalizacji życia politycznego w Galicji na przełomie XIX i XX wieku . ... 97 Jolanta Kazimierczyk-Kuncer, Prawosławie i Cerkiew we francuskich Rossica XVIII wieku – Chappe’a d’Auteroche’a i Charles’a Massona..............................107 Ewa Balcerzyk, De capite loquente – geneza legendy o mówiącej głowie papieża Sylwestra II ..........................................................121 Hadrian Kryśkiewicz, Symbolika średniowiecznych motywów liturgicznych w powieści arturiańskiej na przykładzie Poszukiwania świętego Graala (La Queste del Saint Graal)...............................................................137 Jakub Bobrowski, Językowa stylizacja historyczna w Rycerzu Lecha Majewskiego........155 Anna Spólna, Poeta, który „znalazł się w Nigdzie”. Poemat Orfeusz i Eurydyka Czesława Miłosza..............................................................165 Maciej Jaworski, Orfeusz i Eurydyka Czesława Miłosza: katabaza jako figura żałoby . ...175 Paulina Urbańska, Wymiary melancholii. Władysław Sebyła – Franz Kafka .............187 DYSKUSJE I POLEMIKI Marek Hendrykowski, Etyka newsów ...........................................195 Karol Michalski, Poeci filozofów...............................................209 8 Spis treści RECENZJE I PRZEGLĄDY Katarzyna Westermark, Na tropach dziedzictwa bizantyjskiego .......................219 Katarzyna Kaczmarek, Mistyka (w) dialogu ......................................222 CONTENTS Andrzej Mencwel, Farewell to Andrzej Kołakowski................................ 11 Bibliography of Works by Doctor Andrzej Kołakowski (1942–2015) . .................. 13 Jan Kieniewicz, Seeking Identity in the Transformation Process . ...................... 29 Marek Styczyński, Berdyaev: Freedom Against the Objectified World.................. 41 Jacek Uglik, The Presence of Pyotr Chaadayev’s Concepts in Alexander Herzen’s Discourse on Man ..................................................... 49 Sławomir Piechaczek, Homo malus. Evil as the World Principle in Emil Cioran’s Thought ... 57 Konrad Boguta, The Influence of Philosophy of Protagoras on the Thought of Plato....... 71 Jakub Wysmułek, Inherent, Restrained or Constructed? Discourses on Emotions in Historical Research .................................................... 81 Maciej Masewicz, Helplessness of Liberals. The Attitude of the Democratic Liberal Party Towards Radicalization of Political Life in Galicia at the Turn of the 19th and 20th Century....................................................... 97 Jolanta Kazimierczyk-Kuncer, The Orthodox Faith and Church in French Rossica of the 18th Century – Chappe d’Auteroche and Charles Masson....................107 Ewa Balcerzyk, De capite loquente – the Origins of the Legend of the Talking Head of Pope Sylvester II....................................................121 Hadrian Kryśkiewicz, Symbolism of Medieval Liturgical Motifs in the Arthurian Prose – A Case Study on the Example of The Quest for the Holy Grail (La Queste del Saint Graal) ..........................................................137 Jakub Bobrowski, Linguistic Historical Stylization in Rycerz (The Knight) by Lech Majewski............................................................155 Anna Spólna, A Poet Who “Found Himself in Nowhere”. A Poem Orfeusz i Eurydyka (Orpheus and Eurydice) by Czesław Miłosz.................................165 Maciej Jaworski, Czesław Miłosz’s Orpheus and Eurydice: Catabasis as a Figure of Mourning............................................................175 Paulina Urbańska, Dimensions of Melancholy. Władysław Sebyła – Franz Kafka.........187 DISCUSSIONS AND POLEMICS Marek Hendrykowski, Ethics of News...........................................195 Karol Michalski, Poets of Philosophers..........................................209 10 Contents REVIEWS AND NOTICES Katarzyna Westermark, On the Trail of the Byzantine Heritage . ....................219 Katarzyna Kaczmarek, Mysticism (in) a Dialogue ..................................222 PRZEGLĄD HUMANISTYCZNY 2, 2016 POŻEGNANIE ANDRZEJA KOŁAKOWSKIEGO Ze zdrowiem Andrzeja od dawna nie było dobrze, ale we współpracy nigdy nie zawodził i zawsze też przybywał na przyjacielskie spotkania. Zeszłego lata zacho- rował jednak już poważnie i przeżywał szpitalne męki, a w ostatnich miesiącach bardzo cierpiał i nie można było mu pomóc. Choć operacja nie przyniosła oczeki- wanych skutków, kolejne badania nie potwierdzały jednak podejrzeń najgorszych, więc nie traciliśmy nadziei i zapewnialiśmy przyjaciela, że niezadługo spotkamy się znowu przy winie i pogadamy sobie niespiesznie o tym, co było i minęło. Ale owego fatalnego poświątecznego wieczoru Andrzej zjadł rodzinną kolację, poło- żył się spokojnie do łóżka i nigdy już nie obudził. Można więc o nim powiedzieć, że zmarł tak, jak żył – prawie niepostrzeżenie. Przez całe lata, dziesiątki lat, pracował i działał społecznie nakładem wszystkich sił i umiejętności własnych – zawsze kompetentny i odpowiedzialny, solidarny i nie- zawodny, rzetelny i koleżeński. Zespołów, seminariów i redakcji, które zasilał i z którymi współpracował, było bez liku, a we wszystkich tych gronach był uznany i ceniony. Uznanie to jednak i uszanowanie pozostawało ograniczone do grona współpracowników, nie zataczało szerszych kręgów, nie zyskało takiego publicznego oblicza, na jakie sobie Andrzej zasłużył. Był dyskretny, jeśli chodziło o jego własne prace, lecz rozrzutny w pochwałach dla innych, czego sam doświadczałem; był skromny,