www.gaelsceal.ie Micheál Ó Laoch Muircheartaigh ag Litríochta éirí as - labhraíonn na nGael sé le Gaelscéal L. 7 Crann Beag L. 31 na nEalaíon L. 22 €1.65 (£1.50) Ag Cothú Phobal na Gaeilge 17.09.2010 Uimh. 26 • IDIRNÁISIÚNTA Gaeilge ag Athraithe Móra i ndán do SAM 30% de Seán Ó Curraighín, in Minnesota, SAM TÁ cuma ar chúrsaí go mbeidh athruithe móra pháistí na ar leagan amach na cumhachta sna Stáit Aontaithe sa toghchán lár téarma ag tús Samh- na. Tá na Poblachtaigh ar ríocht cumhacht a Gaeltachta bhaint amach i dTeach na nIonadaithe agus iad Anailís le Donncha Ó hÉallaithe Thart ar 10,000 teaghlach le gar don éacht céanna sa páistí scoile atá sa Ghaeltacht Seanad, dar le D’ÉIRIGH le 2,326 (70%) den 3,355 oifigiúil. 6,500 acu, ní bhacann pobalbhreith Washing- teaghlach Gaeltachta a rinne iar- siad le hiarratas a dhéanamh, mar ton Post-ABC. ratas faoi Scéim Labhairt na go dtuigeann a bhformhór nach In agallamh le Gaeilge, an deontas iomlán a fháil bhfuil a ndóthain Gaeilge ag a Gaelscéal, dúirt an tOl- anuraidh agus tugadh an deontas gcuid gasúr le cur isteach ar an lamh le hEolaíocht Pho- laghdaithe do 449 (13%) eile. scéim. laitiúil i UST, Minnesota, Nuair a deirtear ar an gcaoi sin é, Is é fírinne an scéil go léiríonn na Nancy Zingale, go gcaill- tá an chuma air go bhfuil líofacht figiúirí ón SLG 2009/10 go bhfuil fidh na Daonlathaigh Ghaeilge ag formhór na ndaltaí líofacht mhaith Ghaeilge ag thart cumhacht an tromlaigh i scoile sa Ghaeltacht. ar 25% de na teaghlaigh a bhfuil dTeach na nIonadaithe. Dar leis Aire Gaeltachta Pádraig cónaí orthu sa Ghaeltacht oifigiúil “Reifreann a mbeidh Ó Ciardha go léiríonn figiúirí Scéim agus go bhfuil Gaeilge maith go ann ar thréimhse Oifige Labhairt na Gaeilge go bhfuil an leor ag páistí ó 4.5% teaghlach eile. Obama. Tá sé teanga “á labhairt go forleathan sa Tá 60 iarratas nach bhfuil scrú- Chloie Nic Dhonnacha (2) agus a hathair, Joe ón Máimín, Conamara, ag baint taitnimh as na dosheachanta go gcaill- Ghaeltacht i gcónaí agus ar a dtoil daithe fós. Is beag athrú a chuir- báid seoil ag Oíche na nDeich Seol ag Céibh Ghlais na nUan, Ceantar na nOileán. fidh na Daonlathaigh ag lear mór den dream óg.” fidís ar an scéal. Taispeánadh beochana cruthaithe ag páistí áitiúla ar sheoltaí báid a bhí ar ancaire sa chuan. suíocháin. Tá siad ag iar- Ní mar sin atá, áfach. Anailís iomlán ar leathanach 6. PIC: SEAN O MAINNIN raidh an sléacht a dhéanfar orthu a shri- anadh,” arsa an tOl- lamh. Nuacht na nÓg Nós* Ar lean ar leathanach 5 RÉIGIÚNACH • 8 AN tseachtain seo chugainn cuir- ta. Beidh fócas faoi leith againn ar TÁ lúcháir orainn a fhógairt go mbeidh lena leathanaigh lándaite lán le scéalta TUAIRIMÍ 12 fimid tús le forlíonadh speisialta ábhair scoile áirithe, ina measc an Gaelscéal agus nós* ag comhoibriú le suimiúla. Arsa Tomaí Ó Conghaile ó • CÚRSAI SAOIL 16 oideachasúil in Gaelscéal - ‘Nuacht Ghaeilge, Tíreolas, OSPS agus an chéile as seo amach agus go mbeidh nós*, “tá lúcháir ar nós* tabhairt faoin • na nÓg’. Beidh sé leagtha amach mar OSSP. Beidh ‘Nuacht na nÓg’ thar a an iris nós* á foilsiú mar fhorlíonadh pháirtnéireacht úr seo a dhéanfaidh GNÓ• 18 a bheadh gnáthnuachtán ann agus bheith feiliúnach le húsáid sa seom- neamhspleách le Gaelscéal san eagrán cinnte go mbeidh scoth an ábhair ar COMHSHAOL• 20 beidh meascán ann de scéalta ra ranga agus beidh ábhar breise deiridh den mhí as seo amach. fáil do léitheoirí na Gaeilge.” BEATHA 22 nuachta dírithe ar an aos óg, a mbei- tacaíochta don mhúinteoir le fáil i Nuair a tháinig nós* amach den “Ní bhfuair nós* aon mhaoiniú • dh gluais ag dul leo, ábhar bunaithe bhfoirm nótaí, físeán, podchraoltaí chéad uair i mí an Mhárta 2008, riamh agus tugann sé seo deis don iris OIDEACHAS• 26 ar an gcuraclam iarbhunscoile agus agus ábhar ilmheáin ar d’athraigh an iris spreagúil, spraíúil, leanúint ar aghaidh agus cur le forbairt I measc an phobail• 28 bunscoile, ailt spórt, ‘Scéalta na www.gaelsceal.ie. shiamsúil seo na meáin Ghaeilge clóite Gaelscéal ag an am céanna,” arsa SPÓRT 29 Réaltaí’ agus comórtas iriseoireach- Ar lean ar leathanach 2 go deo, ag leagan síos caighdeán úr Tomaí. • GAELSCÉAL 2 • Dé hAoine, 17 Meán Fómhair, 2010 1 NUACHT NÁISIÚNTA Nuacht “Tá seans na nÓg Ar lean ó leathanach a an-mhaith haon Beidh fáilte roimh ailt nuachta, físeáin agus podchraoltaí ó dhaltaí chomh maith, ag insint agam”: faoi imeachtaí, ócáidí agus eachtraí atá ag tarlú timpeall na tíre. Roghnófar na cinn is fearr le foilsiú agus Higgins beidh duaiseanna maithe á mbronnadh Meadhbh Ní Eadhra choinne nuair a bhunaigh mé againn ar na hiarrachtaí TG4, mar shampla. Bhí sin is fearr. Le bheith san “CEAPAIM go bhfuil seans ann uafásach. Bhí cúpla foinse iomaíocht, is féidir na seacht mbliana d’Uachtará- laistigh den Ghaeltacht féin ag ábhar a sheoladh nacht a úsáid chun aird a dhíriú cur i mo choinne fiú.” chugainn ag ar na nithe atá tábhachtach, Níl tús curtha aige leis an sto- [email protected]. mar shampla díospóireacht faoi caireacht go fóill mar nach Paisley i mbun Tá an fhorbairt seo ar cén sórt tír atá ag teastáil uainn, bhfuil an rogha déanta go fóill agóide faoi siúl mar chuid den fhís cén sórt saoránacht atá i ndán cé a bheidh á ainmniú ag Páirtí “An cúinne níos leithne atá againn don ghlúin atá ann agus le an Lucht Oibre. chuairt an Phápa mar Gaelscéal, is é sin teacht, ábhair mar sin,” a deir “Tá mé sásta glacadh leis an ‘Ag Cothú Phobal na an tUasal Higgins. “ Ar dúshlán atá ann a bheith rogh- Meadhbh Ní Eadhra Gaeilge’. Teastaíonn bhealach, táim ag iarraidh an naithe le rith don Uachtará- casta ag Éirinn” uainn an t-aos óg a díospóireacht a thosaigh mé i nacht agus táim dóchasach THUIRLING an Pápa Beinidict ghríosú le suim a chur i mo leabhar Causes for Concern faoin toradh,” ar sé. “Bhí mé ag XVI in Aerfort Dhún Éideann Treasa Bhreathnach leath, banc maoinithe agus gcúrsaí reatha agus a leathnú amach ar bhonn smaoineamh air seo i rith an maidin inné ag tús a chuairte banc aisghabháil sócmhainní. nuachta agus chun dul i náisiúnta.” tSamhraidh agus rinne a lán ceithre lá go hAlbain. I measc BHÍ an Taoiseach Brian Is iad Morgan Stanley ceann mbun scéalaíochta iad Deir sé go bhfuil “géarghá” le eagraíochtaí agus daoine taobh na ndaoine atá i mbun agóide Cowan sa Bhruiséil inné ag de na bainc is mó féin. hanailís cheart a dhéanamh ar amuigh de Pháirtí an Lucht faoi chuairt an Phápa, tá Ian freastal ar chruinniú de infheistíocht sa domhan agus Bígí linn ar an aistear! na roghanna atá againn agus ar Oibre teagmháil liom agus Paisley, a deir go ndearna roin- cheannairí na hEorpa. Mar tá sé ráite acu go gcabhróidh céard is féidir a dhéanamh sa d’iarr siad orm seasamh. Sin an nt mhór Caitliceach teagmháil chuid den ábhar a pléadh, pleananna an rialtais i leith tsochaí ina maireann muid. fáth go bhfuilim á dhéanamh is leis agus iad buartha faoi phléigh siad cén bealach is Anglo Irish Bank le deireadh a “An bhfuil aon éalú as an sórt dócha. Ceapaim go bhfuil sé ghníomhaíochtaí na Róimhe fearr le fíneáil a chuir ar na chur le roinnt den bhuairt, cé tuairimíocht agus polaitíocht tábhachtach cuimhniú gurb é maidir le mí-úsáid páistí. Ach tíortha a sháraíonn rialacha a nach bhfuil an bille deire- theoiriciúil atá againn faoi seo an t-aon seans a bheidh ann thaistil thart ar 240 duine ó bhaineann le fiacha agus eas- anach cinntithe go fóill. I dtu- láthair? Sin an cheist,” ar sé. agus táim chun an tseans sin a Chontae an Dúin agus ó Chon- namh. Ní raibh Anglo Irish arascáil a d’eisigh an banc Maíonn sé go bhfuil an taithí thógáil.” Fógraíodh an tseach- tae Aontroma go Glaschú inné Bank ar an gclár oifigiúil. Deir d’aontaigh siad go raibh dúsh- Ciarán Dunbar aige tabhairt faoi ról an tain seo freisin, ag comhdháil agus iad ag iarraidh an Pápa a an Banc Morgan Stanley faoi láin na hÉireann mórán níos Eagarthóir Uachtaráin agus go bhfuil a lán Pháirtí an Lucht Oibre i Ros fheiceáil. Táthar ag súil go eacnamaíocht na hÉireann go mó ná áiteanna eile. Ach, deir [email protected] ama caite aige sna hoifigí sa tír Comáin, nach mbeidh Michael mbeidh máirseáil ag tarlú i bhfuil an cúinne casta ag siad chomh maith gur féidir le Trevor Ó Clochartaigh seo, ón gComhairle Contae suas D. Higgins ag rith do Londain amárach, eagraithe ag Éirinn tar éis don chinneadh a hÉirinn na dúshláin sin a Bainisteoir Tionscadail go dtí an tAontas Eorpach. thoghcheantar na Gaillimhe an bhfeachtas Protest the Pope, bheith déanta faoi thodhchaí shárú agus d’úsáid siad fás [email protected] “Beidh mé in ann an post a Thiar sa chéad olltoghchán eile, bailiúchán de ghrúpaí éagsúla Anglo an tseachtain seo caite. olltáirgeacht intíre de 2.7% sa líonadh i gceart agus cumas má thagann sé roimh thoghchán cosúil le feachtasóirí cearta Tá sé i gceist ag an rialtas an chéad cheathrú den bhliain Treasa Bhreathnach Soláthróir Ábhair intleachtach a thabhairt leis,” ar na hUachtaránachta. daonna. banc a scoilteadh ina dhá mar dhea-shampla. [email protected] sé. Tá Fergus Finlay ag lorg ain- mniúcháin ó Pháirtí an Lucht Meadhbh Ní Eadhra Oibre freisin, ach ceapann Soláthróir Ábhair Michael D. Higgins go bhfuil an [email protected] Vacsaíniú Náisiúnta i gcoinne ailse cheirbheacs Soiléiriú chuid is mó díobh siúd a dhéan- Gráinne McElwain faidh an rogha báúil dó féin.