Hernio NEGU GORRI, ELUR ZURI Testua eta argazkiak: Andoni Urbistondo HERNIO Otsailak hainbat esaera zahar sortu ditu gure hizkuntza zaharrean. «Otsaila motz eta hotz», ezagunenetakoa. «Otsaila, laburrena eta txarrena«, bestea. Edota «otsaila bero, negua gero». Negua aspaldi etorri zen Euskal Herriko mendietara. Urtarril heze baina freskoari otsail hotz eta elurtsuak hartu zion txanda. Mendi eta herri estali zituen elur gozoak. Eta etorri bazen, ez berehalakoan alde egiteko. Hernio mendian, Gipuzkoako bihotzean, aspaldi ez bezala loditu zuen otsaileko lehen erdian. Metrotik gorako geruza, 800 metrotik gora. Mendizaleen pauso nekeza, eskizaleen pagotxa. Jantzi zuriz dotore, bai, baina neguaren enbataren aurrean beldur, biluzik. Mundu zurira hurbiltzera ausartzen diren gizakiak bezalaxe Five Fingers-eko ain egotea ez da samurra mendiko bakea, la - daude, eta basoak Norvegia, Alaska edo Siberiako tun - itsasargia eta inguru saitasuna maite dituenarentzat. Erronka po - dra-koak dirudite, karga-karga eginda, mugitu ezinik hauetan ikus toloak dituen mendizaleak ondo daki hori. elurraren hatzaparretan iltzaturik. daitezke en ZApalagoak dituenak ere bai, eguraldi oneko Eguraldi iragarpen txukunagoen esperantzan abere etako batzuk. leiho motza ireki zain, egunak eta asteak. Lainoa ez abiatu osteko kemena berehala agortzen du elurrak. Aurreko orrialdean, bada, euria, eta euria ez bada elurra, haizetearen os - Bidea nekoso egin, eta pauso bakoitzak ahalegin han - mendizale bat tean. Negua beti negu Euskal Herrian. Mendia beti dia eskatzen du. Pausoa belauneraino sartzen denean, Thomas Bay izeneko mendi. Bertaratu, ahal denean, eta ez nahi denean. arnasa hartu eta ekin. Belaunetik behera joaten de - badian. Eta bertaratutakoan ere, zuhurtasuna. Elurteak eta nean... komeriak eta borrokatu, oso maiz atsedena elurteak baitaude. Herniok 1.000 metro pasatxo ditu hartzeko. Erraketekin hainbat lagun, nahiko ondo, (1.078) eta normalean, arazo handirik gabe igo daite - nahiz eta horiekin ere, noizean behin hondoratzea keen gailur erosoa da. Baita neguan ere, elurrak bere ezin saihestu. Mendiko eskiekin ere hainbat, Zelatu - txokoak bereganatuta ere. nerantz. Ez da ohikoa, Hernio berez mendi harritsua Otsaileko lehen hamar egunak pasata, 600-700 me - delako, eta harkaitz eta harri guztiak erabat estaltzeko trotik goiti 30-40 zentimetroko geruza zegoen Her - elur asko egin behar duelako bertan. nion. Gorago, noski, handiagoa. Elur hautsa, oina erraz hondoratzen den horietakoa, erauntsi eta erauntsi ar - Batzar inprobisatuak Zelatunen tean elurra gogortuko duen eguzki eta izotzik ez bai - Zelatun-ek infernu zuria dirudi, lainoak inguratuta. tzen etorri hilabeteke lehen herenean. Zelatun lepoa Zuhaitz multzo bat estaltzen duen itxitura izoztua da Hernioko arima, jende bilgunea, babesa, sabela go - dago erabat, eta haizeak figura bitxiak sortu ditu. Ezin xatzeko toki ezin aproposagoa, bertako bentan (847 elurrari ihes egin, babesa dagoen tokietara ere elurra metro, benta maiatzetik urrira irekitzen dute). eraman baitu haizeak. Burduntziak teilatuetan, erne Zelatunen batzen dira Alkizatik, Asteasutik, Errezil - ibiltzeko beharra. Mendizale batzuk Hernioko bidetik dik eta Iturriotzetik datozen bideak. Bidegoiandik eta datoz. Besteak Iturriotzetik. Errezil aldetik ere bai, ba - Tolosako Urkizu auzotik ere irits daiteke Zelatunera, karren bat. Informazio eske, denak, elkarri. Herniotik Hernioko tontor guztiak edo gehienak gainditu on - eskietan datorren bikote batek esan du haizeak izotz doren. Gailurrera doazenen gehiengoak bertan egiten plakak sortu dituela bidean, eta arrastoa desagerra - du atsedentxoa. Eta jende gehiena Iturriotz gunetik razi, eta arriskutsua dela gorantz egitea. igotzen da, Asteasu eta Aia batzen dituen Andazarrate Erabakia erraza da. Buelta erdia. Batzuk Gazume al - mendate gainetik kilometro bira dagoen aparkalekua dera jo dute, Hernio mendiguneen iparreen dagoen (585 metro). Handik gailurrera aise irits daiteke edo - mila metroko gailurra (1.002). Hernio nagusia bezala, nor bi ordutan... zorua berde edo marroi dagoenean. harritsua hau ere, baina metro beteko elur geruzare - Zuriak agintzen duenean bi ordu behar dira Zela - kin, gozamen ikaragarria eski taula edo snow taula tunera ailegatzeko. Denbora epe horretan sartu, hain - gainean ibiltzen direnentzat. Ordu erditxoko ahale - bat tartetxo, elurrak moldatutako argazkiekin goza - gina gorantz, eta ordu laurdenean, autoaren babesean. tzeko. Izan ere, zuhaitzak eta belardiak zuri-zuri Hori bai, oroitzapenean luze gogoratzeko moduko 46 47 HERNIO Five Fingers-eko ordu laurdena, Gazume aldean halako jaitsierak egin igo eta Errezilgo bailara guztia agertu da, ikusgarri. Euskal Herriko mendi bisitatuenetakoa aise igo baitaiteke Gazumera (1.002 metro). Trafikoa Nai Sarak itsasargia eta inguru daitezkeen egunak oso urriak direlako. Itzulerako bidea samurragoa egiten da, ikusitakoak Zel atundik gora, hainbat kalbario eta gurutze pastzen Erlijio kutsu handiko mendia da Hernio. Iraileko kalean, Delhi hauetan ikus Motxila bizkarrean, eta beherantz, beti ere begia ikusita. Tarteka eguzkiaren argitasunak lainoa apur - dira, eta Erniozaleak aterpeak erakusten du gailurra igande guztietan erromeriak egiten dira Zelatun mendi Zaharrean. Lerroon daitezke en hegorantz, lainoak jasoko duen esperantzan. Hernio tzen du, eta halako batean, Hernioko gurutze erraldoia gertu dagoela (1.043 metro). Aterpea atzean utzi eta lepoan, eta mendizaleek zinta gorri, berde eta zuriak ondoan, Hazrat abere etako batzuk. ikusteko, sikiera. Pauso batzuk eman, eta miraria. Her - ere agertu da. Ilunabarra gertu, zerua garbituz joan harrizko galtzada deserosoa pasata, goia jotzen da. astintzen dituzte, argizaiolak piztuz hildako gertuko Nizam-ud-din Aurreko orrialdean, nio bere osotasunean azaldu da Zelatundik, eta dotore da, eta Iturriotzen, erabat argitu du. Gertatzen da sarri, Mendigune askotan bezala, Herniora ehun pertsona senide eta lagunak omentzeko. Ehunka lagun batzen Dargah santutegia. mendizale bat agertu da aurrez aurre Portumatza erpina (1.049 me - eguzkia ezkutatzearekin bat lainoak ere desagertu egi - igotzen badira, ondoan dagoen Aizpel gailurrera hamar dira, tradizio handiko ekitaldia baita. Zelatundik gora, Thomas Bay izeneko tro), Hernioren magalean dagoen tontorra. Izan zite - ten direla, hezetasuna murriztu eta haizea apaltzean. (1.068 metro), eta urrunxeago dagoen Herniozabal-era hainbat gurutze eta eraztun daude. Fededunek, horiek badian. keen Alpeetako tontorra, edo Himalayakoa, baina Eus - Gaua ere, baina, gertu da, eta Hernioko azken argazkia are gutxiago (1.011 metro). Gazumera, Zelatundik ipa - gaixotasunak sendatzeko gaitasuna dutelakoan, eraz - kal Herria da. Argazkiko botoia hogei aldiz zanpatu, Iturriotzko aparkalekutik ateratakoa izan da. Eguneko rrera, jende dezente igotzen da, bai Hernio igo ondoren, tuna gaixo duten gorputz ataletik pasatzen dute. Itu - korrika batean 200 metrora dagoen gaintxo batera une bakarra, bere aurpegi osoa erakutsi duena. baita igo gabe ere, Iturriotzetik Zelatunera joan gabe rriotz ondoan ere San Juan ermita dago, eta handik 48 49 HERNIO Goian, Riumar pasatzen den errekastoko urak ere hazteria sendatzeko tzen Hernio, hainbeste gurutzerekin. 2013an, gailu - hondartzako dunak. gaitasuna omen zuen, historia liburuen arabera. rrean zeuden gehienak kentzen hastea erabaki zuten GIDA PRAKTIKOA Behean, Alfakeen badiako Gailurrean dozenaka gurutze ikus zitezkeen Hernion inguruko udalek (Aia, Asteasu, Alkiza, Albiztur, Bide - Kokapena muskuilu haztegiak, Sant orain dela urte batzuk arte. Polemika iturri handi sa - goian, Hernialde eta Errezil), Erniozaleen Elkarteko ki - Hernio Gipuzkoaren Carles de la Rapitan. marra izan zen gurutze horien gaia, nahi zuenak nahie - deekin eta gurutzeak jarri zituzten senideekin elkar - bihotzean dago: Tolosa Ondoan, hainbat ran jartzen zituelako, baimenik eskatu gabe, hildako lanean. 2014rako ia denak kendu zituzten. Egun mendebaldean, Azpeititik hiri ta rako distantzia norbait omendu asmoz. Mendizale asko kritiko min - Hernioko gurutze erraldoi bakarra geratzen da tonto - hegora. Aian, zehazten duen seinale bat. tzatu ziren, askorentzat hilerri itxura hartzen ari bai - rrean. mendikateko ipar magalean, Pagoeta Natur Parkea dago, 29 kilometrom koadroko eremu polita. Nola iritsi Errezildik Zelatunera doan pista bat dago. Bide erabiliena Iturriotz aparkalekuan hasten da. Bertara Asteasu edo Aiatik gorantz eginez iristen da, Andazarrate mendatean bidegurutzea hartuta. Errezilera Azpeitia-Tolosa bidea hartuz iristen da. Aiara Orio edo Zarautztik gora, eta Asteasura, Billabona- Zizurkildik, N-I errepidean. Ezaugarriak Ipar-hego zentzuan 20 kilometro luzatzen den mendikatea da Hernio. Oso mendi ezaguna da, eta irits erraza da toki askotatik. Zarautz eta Orioko itsasaldetik harro tentetzen da, baina baita Tolosaldeatik edota Azpeiti-Azkoititik ere. Tolosaldeatik etzanda dagoen basapiztiaren tankera du. Burua Hernio tontorra bera litzateke, eta Gazume, aberearen hatzaparrak. 1.000 metroko langa gainditzen duten sei gailur berezitu ditu. Hernio bera da garaiena (1.078 metro), eta Gazume apalena (1.002 m.). Mendikate harritsua da Hernio, batez ere gailurretatik gertu. 50 51.