' Dehinc Grammatica de XVIII littera commentatura paululum primo conticuit, et ex alto subinde aliquantisper suspirans in epilogo premittendo, tandem exorsa fuit ut perspicue per hoc adverteretur magna esse et profun­ dissima de quibus erat sermonem exordienda. ^ "Unde et o, inquit, vos qui assistitis Latialis doctrine susceptores, quamvis maxima ex parte dirivandi origines ostendimus, plurima tamen sunt que restant, et summisse laudan­ da et firmiter animo recolenda, que licet invidi, solito more, lacerent et im­ pugnent et ob egregie deflorata succenseant et in suo semper felle tabe­ scant, commune tamen bonum non est omittendum, quod tanto gratius est et acceptius quanto a ranulis nostris oblatratur intentius. ' De XVIII littera igitur pollicitum digeramus sermonem, que -S- nominatur, et ut scribit Martianus tenuem facit sibilum , dentibus paululum verbera­ tis". ' Sto tas steti statum tu verbum neutrum, ^ inde hic status tui, 3 et hec S statio nis, ^ unde hec statiuncula le .i. parva statio, ^ et stationarius a um, " et stativus a um ambo in uno sensu, unde Ambrosius super Egisippum ubi refertis cibo, et stativa interpositione militibus. ^Item a sto hic et hec stabilis et hoc stabile quod comparatur stabilior stabilissi­ mus, ° unde stabiliter stabilius stabilissime adverbia, ^ et hec stabilitas is, '° et stabilio is verbum neutrum, " unde stabilitus a um, " et hoc stabili­ mentum ti, " et hoc stabulum li, " et inde hic stabularius rii. " Stabilio 3 Mart. Cap. III 261 6 Ambrosius = Heges. I 30,7: refectis cibo et stativa interpositione miiitibus S pro/ogMTM 077!. M] Incipit prologus in tractatum primum de -S- H Proemium XVIII Iittere A Prologus octavae de­ cimae litterae Aia: 1 conticuit: obticuit I / subinde: supremum P] / epilogo: epilogio AP2P1 / tandem 077!. I / adver­ teretur: advertatur V] 2 et 077!. Aia: / inquit: dixit V] / recolenda: recondenda I / omittendum: admittendum A / a ranulis: ab emulis P) 3 igitur 077!. I / pollicitum 077!. V]P] / que -S- nomina­ tur: S nominata pos! littera I / nominatur: vocatur P) / tenuem: paulum P] 4 .i. parva statio: diminutivum IP] 6 in uno sensu: pro eodem tp idem P] / ubi 0771. P] / re- S fertis: infertis I fertis P] / cibo: cibos P] / militibus: milibus P] 8 stabiliter stabilius stabilissi­ me 077!. (p/stabiliter: stabile Aia:/adverbia 07?:. I 10is (stabilivi) H/neutrum: activum HP) 12-14 pos? 17 (p 13 li (et stabulo as) P] 14 rii: a um P] 616 DERIVATIONES 53f / 542 M. componitur constabilio is, " et inde constabilitus, " et hic constabula- rius rii. " Stabilis componitur instabilis. " item a sto stabundus a um .i. stabilis, 7° et hoc stamen nis, 7' unde stamineus a um, 77 et hec statua e .i. imago, 78 unde hic staturius rii qui statuas facit, 7" et hec statura re, 75 et hic stater teris .i. quoddam pondus, unde in evangelio Dominus ad Petrum mitte, inquit, hamum et invenies in ore piscis staterem. 76 Item a sto hoc stadium dii, " et hoc stagnum ni, 78 unde stagnosus a um, 79 et stagno as, 8° quod componitur restagno as, 8' et hic stolus li .i. magna classis navium, unde Ambrosius super Egisippum ubi est na­ vium stolus, qui circueat freta. 87item a sto hec stiv a e.i. cauda aratri, unde Ovidius aut pastor baculo, stivaque innixus ara­ to r; 88 et inde hic stivarius rii qui tenet aratrum, 84 et hic stipes stipitis pro titione, 85 et inde stipo as .i. fulcire, 86 unde stipatus, 87 stipatio, ^ et stipatim adverbium. 89 Et componitur constipo as, 4° et obstipo as .i. incli­ nare, 4' et inde obstipus a um .i. inclinatus, unde Persius obstipo capi­ te, et figentes lumine terram. 47 item a sto hec stipula le, 48 et a preterito quod est steti hec stera e .i. pellicula in qua puer in ventre invol­ vitur, unde Macer stere si subditur herba desiccabit eam; 44 et inde stericus a um .i. in stera infirmatus, unde idem duriciam stericis so lvit; 45 et hic et hec sterilis et hoc sterile, 46 unde hec sterilitas is, 47 et per compositionem hec obstetrix is .i. femina que steram tractat, 48 et inde obstetrico as. 49 Item a sto hec Stix gis eo quod semper stet ad penam, 5° et inde Stigius a um, 5' et a supino statu, addita o, fit statuo is, 57 unde statutus a um, 58 et inde per sincopam medie sillabe status a um. 54 Et componitur prostituo is .i. meretricari, 55 et inde prostitutus a um, 56 et hec prostitutio nis, 57 et hoc prostibulum li .i. domus meretricum, unde Pru­ dentius in sicomachia occide, prostibulum, manes pete. 58 item statuo componitur restituo, 59 substituo, 6° unde hic et hec substes tis, 25 Matth. XVII 26: mitte hamum et eum piscem qui primus ascenderit tolle et aperto ore eius in­ venies staterem 31 non repper/ 32 Ov. met. VIII 218: aut pastor baculo, stivave innixus arator 41 Pers. III 80 43 Macer = Odo Magd. 101-102 44 Macer = Odo Magd. 13: du­ ritias solvit stericas 57 Prud. psyc/z. 92 16 om. Pi 17constabu!arius (Ma/): conestabularius V[ / rii: a um Pi (vel conestabulus) P2 18 instabilis (quod comparatur instabilior instabilissimus) P; 24 statura: statera Pi/re (et (vel I) hec statera) I tp 25 pondus (unde hec statera e .i. balance )P¡ / evangelio (dicit) P; / in­ quit, hamum: hamum inquit Maz / inquit om. <pPi / hamum: manum (tuam) P[ / staterem po^? in­ venies Pi 26 dii (.i. miliarium) H (spatium L passuum) Pi 27 ni (.i. aqua stans) H 30(instagno as) restagno H 31 est om. I/navium: navis M]/circueat: circum eat H 32 stivaque: stiveque Ma/ / arator (vidit) I tp 34 pro titione: tisun P) om. tp 35 fulcire (vel spissare) H 41 .i. inclinatus om. Pi / et om. P¡ 43 preterito (indicativo) P] / quod est steti om. Pt / pellicula: pellis <p (illa) P¡ / in ventre 5 ./. Mj om. A 45 sterile (et steriliter (adverbium add. P2)) (p 46is (et steriliter adverbium) H 47 .i. femina om. H/tractat (scilicet mulier que deservit parienti) H 48 as (vel obstetricor aris .i. parienti deservire, unde verbalia) H (ac­ tivum) Pi 49 semper om. P; / stet: stat tp 51 addita: addito M) 53 sincopam: abscisio­ nem medie sillabe n 55 om. P¡ 57 in sicomachia om. P¡ / prostibulum: prostíbulos I / ma­ nes pete om. tp 60 pos/ 62 Pi OSBERNI 617 572/513 M. 9' constituo, 92 instituo, et ab istis verbalia. 93 item a sto secundum quo­ sdam hic stilus li eo quod stet in cera, 94 et per compositionem hoc solsti­ tium .i. statio solis, 93 et hoc iustitium .i. statio iuris, et hec epistilia pluraliter .i. capita columpnarum, 9? et hoc interstitium tii .i. spatium de uno loco in alium, unde Martianus interstitiorum, ponderum, mensurarumque diversitate; multa quoque et alia possunt de hoc verbo dici que competentius alibi proferentur. Sto componitur disto as, 99 unde hec distantia e, et distanter adverbium, " quod componitur in­ distanter, unde Augustinus de civitate Dei in tertiodecimo quo cetera continentur animalia indistanter esse affirmat; "prosto as .i. prostituere, cum meretrice se commiscere, unde Plautus in Gurgulione hii saltem in occultis locis prostant, vos in foro; unde et Iu- venalis ponens participium ait pupilli prostantis;" asto as, " inde hic antistes tis .i. sacerdos qui ante stat et orat pro plebe, " et inde hec anti­ stita te .i. sacerdotissa, " et hoc antistitium tii .i. sacerdotium, unde Mar­ tianus venerabili antistitio preminebat; 72 quod etiam hec antisti- tia e dicitur, unde Martianus denique quamplures ex illis anti- stitiam professe; 7^ et antistare .i. excellere, 79 obsto as, ""inde ob- stanter adverbium, et hec obstantia e, " et hoc obstaculum li, "3 et a preterito obstiti obstinatus a um .i. intentus, "4 et inde ostinate .i. intente adverbium, unde Terentius itane obstinate operam dat ut ab ip­ sa evellar? ""et hec obstinacia e, ""resto as, "7unde hec restis is quia impedit ambulantem, "" et a preterito restiti dicitur restito as .i. sepe in di­ versis locis restare, unde Plautus in captivis me miserum restitando lassum reddiderunt, "9insto as, 9"inde hic et hec et hoc instans tis quod comparatur instantior instantissimus, 9' unde instanter instantius in­ stantissime adverbia, 92 et hec instantia e, 9" et hic institor oris .i. merca- 67 Mart. Cap. VI 581: interstitiorum, ponderum mensurarumque formis diversitate 71 Aug. civ. XIII 16: quo cuncta cetera continerentur animalia, instanter adfirmat 72 Plaut. Cure. 507 luv. I 47 76 Mart. Cap. II 134 77 Mart. Cap. IX 893: denique ex his quamplures antistitia (antistitiam var. A) professae 84 Ter. A?idr. 243: itane obstinate operam dat ut me a Glycerio miserum abstrahat? 8 8 Plaut. capi. 503: me miserum restitando retinendoque lassum reddi­ derunt 61-62 mutato ordine Pi 62 istis (participia et) P, / verbaiia (restitutus (restitutio add. HI), sub­ stitutus (substitutio add. HI), constitutus (constitutio add. H I), institutus (institutio add. HI) et cetera) n 63 secundum (Mai): per V; 65 iustitium (Mai): iudicium Vi 66-67 om. P; 67 quoque et: quoque H (p/possunt: possent <p 71 om. Pt/quod componitur indistanter om. A 72 prostituere ... commiscere: pro pretio stare et est proprie meretricum P; / saltem: saltim Vi om. Pt / locis om. Pi / vos: nos I om. P) / unde ... prostantis om. Pi / ait om. MtA / pupilli (inquit) M]A 73 om. P; 74 (Item sto componitur antestor aris) inde Pt / .i. sacerdos: sacer­ dos pcvt plebe Pt / ante stat: antestat Mai / plebe: populo H 76 antistitium (Mai): antitistium Vt / antistitio (Mai): antitistio Vt 77 antistitia (Mai): antitistia Vt / Martianus: idem IPt / anti­ stitiam (Mai): antitistiam Vt 78 antistare: antistitare IPt 83-84 .i. ... obstinate om. P2 83 intentus (in malo) H 84 .i. intente om. I / adverbium om. M]P2 / obstinate: obstinatus Pt 87 is (.i.