ايلیه کىفراوس بیه المللی آب، محیط زیست ي تًسعٍ پایدار گريٌ مهىدسی عمران، داوشکدٌ فىی، داوشگاٌ محقق اردبیلی، 6 تا 8 مهر 5931 شبیه ساسی عددی هیدرودینامیک و تغییزات شوری رودخانه کارون در محدوده مﻻثانی تا فارسیات بُمه فکًری دکاَی1، جمال محمذيلی ساماوی2، مُذی مظاَری3، وسریه بذرزاد4ٌ 1- داًـدَی ًبسؿٌبػی اسؿذ گشٍُ هٌْذػی ػبصُّبی آثی داًـگبُ تشثیت هذسع )[email protected]( 2-3-4- ثِ تشتیت، اػتبد، اػتبدیبس ٍ داًـدَی ًبسؿٌبػی اسؿذ گشٍُ هٌْذػی ػبصُّبی آثی داًـگبُ تشثیت هذسع چکیده سٍدخبًِّب ػﻻٍُ ثش اّویت صیؼت هحیطی، ًوؾ هْوی دس صًذگی هشدم هدبٍس خَد داسًذ. سٍدخبًِ ًبسٍى، پش آةتشیي سٍدخبًِ ایشاى، تبهیي ًٌٌذُ آة ثؼیبسی اص ؿْشّب ٍ سػٍتبّب، هضاسع ًـبٍسصی ٍ هشاًض صؼٌتی اػت. دس ػبلّبی اخیش ثِ دلیل ًبؾّ خشیبى سٍدخبًِ ٍ اكضایؾ ثبسگزاسی هٌبثغ آﻻیٌذُ ثِ سٍدخبًِ، ؿَسی آى اكضایؾ یبكتِ اػت. دس تحوین حبضش، ّیذسٍدیٌبهیي ٍ ؿَسی آة 105ًیلَهتش اص سٍدخبًِ ًبسٍى دس هحذٍدُ هﻻثبًی تب كبسػیبت ثب اػتلبدُ اص هذل ػذدی ؿ MIKE11جیِ ػبصی ؿذ. ثؼذ اص ٍاػٌدی هذل، ضشایت صثشی هبًیٌگ ٍ پشاًٌذگی ثب اػتلبدُ اص دادُّبی ػبل 2011 ثِ تشتیت هوبدیش 035/0 ٍ 31/103 تؼییي ؿذ. ًتبیح ٍاػٌدی ًـبى داد ًِ اص ثیي سٍاثط هختلق ثشای هحبػجِ 2 ضشیت پشاًٌذگی، ساثطِ ًبؿلیپَس- كبلًٌَش ثب RMSE ٍ R ثِ تشتیت 93/0 ٍ 14/32 ثْتش اص ثویِ سٍاثط اػت. ثشای اسصیبثی صحت ًتبیح ؿجیِ ػبصی، ػولٌشد هذل دس تشمّبی ػطح آة ٍ ؿَسی ثب دادُّبی ّـت هبُ )Feb - Sep( دس ػبل 2012 ثشسػی ؿذ. ًتبیح ؿجیِ ػبصی ػذدی ًـبى داد ًِ حذاًثش ٍ حذاهل تـییشات ؿَسی ثش اثش ثبسگزاسی هٌبثغ آﻻیٌذُ ًوطِای ثِ تشتیت دس هبُ Mar ٍ Aug اتلبم هیاكتذ ٍ پشٍكیل طَلی ؿَسی سٍدخبًِ ثش اثش ثبسگزاسی هٌبثغ آﻻیٌذُ ًوطِای ثِ صَست پلِای اكضایؾ هییبثذ. ًتبیح ًـبى داد، تـییشات ػشػت- ؿَسی دس طَل سٍدخبًِ داسای الگَیی هـبثِ اهب ثب داهٌِ ػًَبى هتلبٍت اػت. کلمات کليذی: ريدخاوٍ کارين، مىابع آﻻیىذٌ، پريفيل شًری، َيذريدیىاميک، اوتقال ي اوتشار، MIKE11. ايلیه کىفراوس بیه المللی آب، محیط زیست ي تًسعٍ پایدار گريٌ مهىدسی عمران، داوشکدٌ فىی، داوشگاٌ محقق اردبیلی، 6 تا 8 مهر 5931 1. مقدمه سٍدخبًِّب ػﻻٍُ ثش اّویت صیؼت هحیطی، ًوؾ هْوی دس صًذگی هشدم هدبٍس خَد داسًذ. ٍخَد هٌبثغ آﻻیٌذُ ؿْشی، صؼٌتی ٍ ًـبٍسصی دس حبؿیِ سٍدخبًِّب هَخت ثبسگزاسی آﻻیٌذُ ّب ثِ سٍدخبًِّب ؿذُ اػت. ٍسٍد آﻻیٌذُ ّب، ًیلیت آة سٍدخبًِّب سا تحت تبثیش هشاس ه یدّذ [ؿ .[1َسی یٌی اص پبساهتشّبی اٍلیِ اًذاصُگیشی ًیلیت آة سٍدخبًِّب اػت ًِ ؿلظت ًوي ّبی هحلَل دس آة سا ًـبى ه یدّذ [2]. ٍسٍد ؿَسی ثِ سٍدخبًِ هَخت تـییش دس ًیلیت آة پبییي دػت سٍدخبًِ ه یؿَد. ثِ ٍیظُ هشاسگیشی هٌبثغ هصشف دس پبییي دػت سٍدخبًِّب، اّویت تـییشات ًیلی آة سٍدخبًِ سا دٍ چٌذاى ه یًٌذ. ثِ طَسی ًِ ثب اكضایؿ ؾَسی اص 1000 هیل یگشم ثش لیتش، آة ثشای كؼبلی تّبی ؿشة اؼًبى ؿی شهلیذ خَاّذ ؿذ. ّوچٌیي ثب اكضایؾ ثیـتش اص 3000 هیل یگشم ثش لیتش، ثشای اؿلت كؼبلی تّبی ًـبٍسصی ًبهٌبػت اػت. آثیبسی ّوشاُ آة ؿَس هَخت ایدبد هـٌﻻت ثؼیبسی ثشای گیبّبى ه یؿَد. دس ػبلّبی اخیش تحویوبت صیبدی دس صهیٌِ ثشسػی ٍ هٌبثغ اكضایؿ ؾَسی سٍدخبًِّب صَست گشكتِ اػت. [3]، ثب اػتلبدُ اص دادُّبی ػبل 2002 تب 2011 ّیذسٍدیٌبهیي ٍ ؿَسی آة سٍدخبًِ ثشیضثي اػتشالیب سا ثب اػتلبدُ اص هذل ؿ MIKE11جیِ ػبصی ًشدًذ. ًتبیح آىّب ًـبى داد ًِ ٍسٍد خشیبى ؿَس دس ؿشایط خضس ٍ هذّبی ضؼیق ٍ هَی، ثِ تشتیت ؿَسی دس طَل سٍدخبًِ ثیي 45/0 تب 6/0 پی اع یَ ثش ػبػت اكضایؾ هییبثذ. [4]، ضوي ثشسػی ٍضؼیت ؿَسی ٍ هٌبثغ آﻻیٌذُ ٍسٍدی ثِ سٍدخبًِ اسدى، ثِ پیؾ ثیٌی تـییشات ؿَسی هتبثش اص خشیبًبت ػطحی ٍ صیشصهیٌی پشداختٌذ. ثشسػی آىّب ًـبى داد ًِ ؿَسی اٍلیِ دس سٍدخبًِ 2600 هیل یگشم ثش لیتش اػت. ًتبیح آىّب ًـبى داد ًِ دس ثخؿ ؾوبلی سٍدخبًِ ثب حزف پؼبة ٍسٍدی، ؿَسی دس پبییي دػت سٍدخبًِ ثِ هیضاى 4400 هیل یگشم ثش لیتش اكضایؾ ه ییبثذ؛ دس حبلی ًِ ثب حزف هٌبثغ چـوِ ّبی ؿَس ٍسٍدی دس هؼیش، ؿَسی سٍدخبًِ 450 هیل یگشم ثش لیتش ًبؾّ ه ییبثذ. ثب اػوبل ًبؾّ ٍسٍد 20 تب 80 دسصذی آة صیشصهیٌی ثِ سٍدخبًِ ثِ تشتیت ؿَسی سٍدخبًِ 2000 تب 2360 هیل یگشم ثش لیتش ًبؾّ ه ییبثذ. دس ثخؾ خٌَثی سٍدخبًِ حزف پؼبة ٍسٍدی ثبػث اكضایؿ ؾَسی 3500 هیل یگشم ثش لیتش ٍ حزف هٌبثغ ؿَس ثبػث ًبؾّ 665 هیل یگشم ثش لیتش ه یؿَد. [5]، ضوي ثشآٍسد هیضاى خشم ًوي ٍسٍدی ثِ سٍدخبًِ ًلشادٍ دس آهشیٌب، ؿَسی هبّبًِ صؾٌّّبی ًـبٍسصی سا اص طشین حدن پؼبة ثشگـتی هبّبًِ اص هضاسع، تؼییي ًشدًذ. سٍدخبًِ ًبسٍى دس خٌَة ؿشثی ًـَس ایشاى هشاس داؿتِ ٍ ثِ خلیح كبسع ه یسیضد )ؿٌل ؿ .)1َسی آة ایي سٍدخبًِ ثِ طَس هبثل تَخْی تحت تبثیش هٌبثغ هصشف ٍ آﻻیٌذُ ٍسٍدی ثِ آى هشاس گشكتِ اػت. ثِ طَسی ًِ دس ػبلّبی اخیش ػﻻهت اػًَیؼتن سٍدخبًِ ثب هٌبثغ ثشداؿت ٍ آﻻیٌذُ ٍسٍدی دس هؼشض تْذیذ هشاس گشكتِ اػت. یٌی اص هـٌﻻت ًیلی سٍدخبًِ ًبسٍى، اكضایؿ ؾَسی آى اػت، ثِ طَسی ًِ دس ػبل ّبی اخیش، ثشای چٌذ هبُ اص ػبل آة سٍدخبًِ ثشای ؿْش ّبی هدبٍس ؿی شهبثل اػتلبدُ اػت. ثِ دلیل خـؼٌبل یّبی اخیش ٍ ػذم ثبسؽ ًبكی دس ػطح حَضِ، ًشخ خشیبى ػبﻻًِ سٍدخبًِ ثِ طَس هبثل تَخْی ًبؾّ یبكتِ اػت[1]. ثؼیبسی اص هحووبى ػبهل اكضایؿ ؾَسی سٍدخبًِ سا ًبؾّ خشیبى ثش اثش خـؼٌبل یّبی اخیش ٍ ثشداؿتّبی ث یسٍیِ دس ثبﻻدػت، صؾٌّ ّبی ًـبٍسصی، پؼبةّبی صؼٌتی ٍ خبًگی ٍ ػبصًذ ّبی ث یًیلیت هؼیش سٍدخبًِ ه یداًٌذ. ثِ طَسی ًِ [6]، ثب ثشسػی تـییشات هٌبًی ٍ صهبًی ًیلیت آة سٍدخبًِ ًبسٍى دس كبصلِ گتًَذ تب اَّاص ثیبى ًشدًذ ًِ ػَاهل هتؼذدی اص خولِ خشیب ىّبی ػطحی ٍ صیشصهیٌی ًشاى چپ ٍ ساػت سٍدخبًِ )هتبثش اص ػبصًذّبی صهیي ؿٌبػی گچؼبساى، هیـبى ٍ آؿبسی(، پؼبة ثشگـتی ًـبٍسصی، ثبﻻثَدى ػطح ایؼتبثی دس پبییي دػت ٍ ... ثبػث تٌضل ًیلیت آة سٍدخبًِ ًبسٍى ؿذُ اػت. [7]، ثب اػتلبدُ اص دادُ ّبی ػ 50بل گزؿتِ سٍدخبًِ ًبسٍى، سًٍذ تٌضل ًیلیت ٍ اكضایؿ ؾَسی سٍدخبًِ سا هَسد اسصیبثی هشاس دادًذ. طجن ًتبیح آىّب ػَاهل اصلی هَثش ثش ًبؾّ ًیلیت سٍدخبًِ ًبسٍى دس ػبلّبی اخیش ؿبهل ًبؾّ آثذّی سٍدخبًِ ثش اثش خـؼٌبلی ٍ ثشداؿت صیبد دس ثبﻻدػت، اكضایؾ حدن آﻻیٌذُ ّبی ٍسٍدی، ػذم ّوبٌّگی دس طشحّبی تؼػَِ هٌبثغ آة، ثْشُثشداسی اص طشحّبی تؼػَِ ًـبٍسصی ٍ پیـشٍی آة خلیح كبسع ثِ داخل سٍدخبًِ ه یثبؿذ. [8]، ثبﻻ ثَدى ؿَسی آة سٍدخبًِ ًبسٍى دس كصَل تشػبلی سا، ثِ دلیل سخٌوَى ػبصًذّبی ثی ًیلیت هؼیش سٍدخبًِ ؼًجت ه یدٌّذ. [9]، ًیلیت آة سٍدخبًِ ًبسٍى سا ثب لحبظ ٍسٍد پؼبةّبی صؼٌتی ٍ صُآة ًـبٍسصی اص ػبل 1387 تب 1390دس ای ؼتگبُّبی اًتخبثی هَسد ثشسػی هشاس دادًذ. ًتبیح آىّب ًـبى داد ًِ دس طَل ػبلّبی خـي ؼًجت ثِ دُ ػبل گزؿتِ ّذایت الٌتشیٌی آة سٍدخبًِ ًبسٍى اكضایؾ یبكتِ اػت . هحذٍدُ هَسد هطبلؼِ اص سٍدخبًِ ًبسٍى دس ایي تحوین، ثِ دلیل هشاسگیشی هٌبثغ هصشف هتؼذد ؿْشی ٍ سػٍتبیی هدبٍس ٍ ّوچٌیي آثگیشی ثشای صذ ّب ٌّتبس اص هضاسع ًـبٍسصی پبییي دػت اًتخبة ؿذ. تـییشات ؿَسی هحذٍدُ هطبلػ ِؼﻻٍُ ثش ٍسٍد ؿَسی اص ثبﻻدػت، هتبثش اص هٌبثغ ًوطِای ٍ ؿیش ًوطِای هتؼذدی دس هؼیش هحذٍدُ هَسد ًظش اػت. ثٌبثشایي ّذف اص اًدبم ایي تحوین ًِ تٌْب اكضایؾ داؾً دس صهیٌِ ّیذسٍدیٌبهیي ٍ پذیذُ اًتوبل ٍ اًتـبس ؿَسی دس سٍدخبًِ ّب اػت ثلٌِ ؿجیِ ػبصی ٍضؼیت تـییشات ؿَسی سٍدخبًِ ًبسٍى حذ كبصل هﻻثبًی تب كبسػیبت هتبثش اص ثبسگزاسی هتؼذد آﻻی ٌذُّبی ًوطِای هدبٍس سٍدخبًِ ثِ هٌظَس اًدبم یي هطبلػ ِؼذدی دس ؿشایط كؼلی اػت. 2 ايلیه کىفراوس بیه المللی آب، محیط زیست ي تًسعٍ پایدار گريٌ مهىدسی عمران، داوشکدٌ فىی، داوشگاٌ محقق اردبیلی، 6 تا 8 مهر 5931 2. مواد و روشها 1.2. محدوده مطالعاتی سٍدخبًِ ًبسٍى پشآةتشیي سٍدخبًِ ًـَس ایشاى ثب طَلی ثبلؾ ثش 900 ًیلَهتش اػت. حَضِ آثشیض ایي سٍدخبًِ ثب هؼبحتی ثبلؾ ثش 67000 ًیلَهتش هشثغ دس خٌَة ؿشة ایشاى هشاس داسد )ؿٌلػ .))a(1ش چـوِ ػشؿبخِّبی آى اص ًَُ ّبی صاگشع اػت ًِ پغ اص گزس اص دؿت خَصػتبى ٍاسد خلیح كبسع ه یؿَد )ؿٌلb(1(( [10,11]. ایي سٍدخبًِ تبهیي ًٌٌذُ آة ؿشة چٌذیي ؿْش ٍ سػٍتب، هضاسع ًـبٍسصی ٍ صٌبیغ هتؼذدی ه یثبؿذ [12]. ٍسٍد پؼبةّبی ًـبٍسصی ٍ ؿْشی ٍ صؼٌتی هَخت اكضایؿ ؾَسی سٍدخبًِ ؿذُ اػت. ثبصُ هطبلؼبتی، 105 ًیلَهتش اص ایي سٍدخبًِ، حذكبصل ثیي ایؼتگبُ هﻻثبًی تب كبسػیبت اػت ًِ دس هدبٍست آى ؿْشّبی هْوی ًظیش هﻻثبًی، ٍیغ، ؿیجبى، اَّاص ٍ دس اًتْبی آى هحل ثشداؿت آة صذّب ٌّتبس صهیي ًـبٍسصی ٍ ًـت ٍ ص ؼٌتّبی ًیـٌش هشاس داسد )ؿٌلc(1((. هتػَط خشیبى دُ ػبلِ سٍدخبًِ ًبسٍى، طی 2005 تب 2014 دس ایؼتگبُ اَّاص ثِ 436 هتش هؼٌت ثش ثبًیِ ه یسػذ. دس ػبلّبی اخیش ػﻻٍُ ثش ًبؾّ خشیبى، ػی ﻻةّبیی ػٌگیي دس سٍدخبًِ اتلبم اكتبدُ اػت؛ ثِ طَسی ًِ دس Feb، 2013 دس اثش ػیل سٍاًبثی ثبلؾ ثش 1100 هتش هؼٌت ثش ثبًیِ دس سٍدخبًِ خبسی ؿذ. شکلa( – 1( مًقعيت ريدخاوٍ کارين، )b( ريدخاوٍ کارين ي محذيدٌ مطالعاتی، )c( طًل ريدخاوٍ )km( ي مًقعيت شُرَا 2.2. منابع آﻻینده دس هحذٍدُ هَسد هطبلؼِ، هٌبثغ آﻻیٌذُ صیبدی دس هدبٍست سٍدخبًِ هشاس داسد ٍ یٌی اص هتشاًنتشیي هحذٍدُ ّبی ثبسگزاسی هٌبثغ آﻻیٌذُ ثِ سٍدخبًِ اػت. ایي هٌبثغ هوبدیش صیبدی هَاد هحلَل ثِ صَست ًوطِای ٍ ؿی ش ًوطِای ٍاسد سٍدخبًِ ه یًٌذ. دس خذٍل )1( هـخصبت ًوی ٍ ًیلی، هْنتشیي هٌبثغ آﻻیٌذُ ًوطِای ًِ هَخت اكضایؿ ؾَسی دس هحذٍدُ هطبلِ ه یؿَد، آهذُ اػت. اطﻻػبت ّیذسٍهتشی ٍ ًیلی ػِ ایؼتگبُ هﻻثبًی، اَّاص ٍ كبسػیبت اص ػبصهبى آة ٍ ثشم ٍ دادُّبی دثی پؼبة ٍ ؿَسی خشٍخی هٌبثغ ًوطِ ای اص اداسُ هحیط صیؼت اػتبى خَصػتبى دسیبكت ؿذ )خذٍل 1(. جدول1- متوسط دتی و شوری ساﻻنه پساب مناتع آﻻینده نقطهای در محدوده مﻻثانی تا فاریسیات Name Point Chainage Q EC TDS Source (m) (m3/s) (psu) (mg/L) Molasani Station (0 km) Molasani City P1 120 0.12 2523. 2 1610.88 North East of Ahvaz Irrigation Network 1 P2 3800 1.2 2373.8 1516.16 North East of Ahvaz Irrigation Network 2 P3 6000 0.72 1726.