Analiza potencjału rozwoju sektora drzewno-meblarskiego w powiecie bytowskim OPRACOWANIE ZREALIZOWANE W RAMACH PROJEKTU „STRATEGIA I KWALIFIKACJE – NASZE NARZĘDZIA NA ZMIANY W GOSPODARCE” WSPÓŁFINANSOWANEGO ZE ŚRODKOW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO PRIORYTETU VIII „REGIONALNE KADRY GOSPODARKI”, PODDZIAŁANIE 8.1.2 „WSPARCIE PROCESÓW ADAPTACYJNYCH I MODERNIZACYJNYCH W REGIONIE” PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAL LUDZKI Sierpień 2011, Gdańsk Zamawiający: POWIAT BYTOWSKI Wykonawca: EU-Consult Sp. z o.o. ul. Wały Piastowskie 1 80-855 Gdańsk tel. 58 307 44 06 faks. 58 732 23 72 www.eu-consult.pl 2 Zawartość Wstęp ...................................................................................................................................... 4 Charakterystyka sektora drzewno-meblarskiego .................................................................... 5 Analiza rynku drzewno-meblarskiego na świecie .................................................................. 7 Diagnoza stanu sektora drzewno-meblarskiego w Polsce .................................................... 11 Analiza sektora drzewno-meblarskiego w województwie pomorskim ................................ 23 Diagnoza stanu sektora drzewno-meblarskiego w powiecie bytowskim ............................. 30 Powiat bytowski jako rynek sektora drzewno-meblarskiego ............................................... 30 Podmioty gospodarcze w powiatowym sektorze drzewno-meblarskim ............................... 31 Instytucje otoczenia biznesu działające na rzecz sektora drzewno-meblarskiego................ 40 Jednostki edukacyjne i naukowo-badawcze kształcące na rzecz sektora drzewno- meblarskiego ......................................................................................................................... 45 Analiza sektora drzewno-meblarskiego w powiecie bytowskim przy wykorzystaniu badań pierwotnych .......................................................................................................................... 48 Główne problemy i bariery rozwojowe badanych przedsiębiorstw ..................................... 71 Analiza SWOT ..................................................................................................................... 73 Analiza wpływu zmian zachodzących w branży drzewno-meblarskiej w powiecie bytowskim i jego rynku pracy. ............................................................................................. 76 Trendy rozwojowe na rynku światowym w branży drzewno-meblarskiej jako czynnik determinujący zmiany w powiecie bytowskim .................................................................... 81 Wykorzystane źródła ............................................................................................................ 86 Spis rysunków ....................................................................................................................... 88 3 Wstęp Niniejsza analiza jest elementem realizacji projektu pt. „Strategia i kwalifikacje - nasze narzędzia na zmiany w gospodarce” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Priorytetu VIII „Regionalne Kadry Gospodarki”, Poddziałania 8.1.2 „ Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie” Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Przedmiotowy dokument dotyczy kompleksowej analizy sektora drzewno-meblarskiego, który jest jedną z czterech wiodących branż w powiecie bytowskim. W związku z założeniami projektu niniejsza analiza opisuje sytuację branży drzewno- meblarskiej w perspektywie światowej, polskiej, województwa pomorskiego oraz powiatu bytowskiego. W ramach opracowania, Wykonawca wykorzystał zarówno dane wtórne (w tym m.in. dane statystyczne GUS, publikacje, periodyki), jak i dane pierwotne uzyskane za pomocą przeprowadzonych na potrzeby niniejszej analizy branżowej indywidualnych wywiadów pogłębionych z przedsiębiorcami oraz instytucjami otoczenia biznesu, samorządowymi i instytucjami edukacyjnymi. 4 Charakterystyka sektora drzewno-meblarskiego Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) sektor drzewno-meblowy klasyfikuje się jako: dział 02 – Leśnictwo i pozyskiwanie drewna, dział 16 – Produkcja wyrobów z drewna oraz korka, w wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania, dział 31 – Produkcja mebli. oraz ewentualnie dział 17 – Produkcja papieru i wyrobów z papieru. Branżę drzewno-meblarską podzielić można na kilka zasadniczych sektorów. Należą do nich: surowiec drzewny1, przemysł tartaczny, przemysł płyt drewnopochodnych, produkcja opakowań, produkcja stolarki drzewnej, produkcja mebli. Zależności te w sposób graficzny przedstawia poniższy rysunek (schemat 1). 1 Surowiec drzewny wykorzystywany jest głównie w przemyśle tartacznym oraz przemyśle płyt drewnopodobnych. 5 Schemat 1. Podział przemysłu drzewnego Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Strategia dla przemysłu drzewnego do 2006 roku”, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2003. Należy zwrócić uwagę, że przemysł tartaczny zajmuje się pozyskiwaniem wielkowymiarowego surowca drzewnego, który stanowi jeden z najcenniejszych surowców w całym przemyśle drzewnym. Innymi gałęziami przemysłu drzewnego, na które należy zwrócić uwagę są meblarstwo i wyroby stolarskie. Stanowią one bowiem najważniejszą pozycję w całym przemyśle drzewnym, gdyż produkcja mebli dominuje pod względem udziału w produkcji sprzedanej i wynosi aż 57% w skali całego sektora, a to oznacza że jest to gałąź, która przynosić może duże obroty dla przedsiębiorców. Pozostałe miejsca zajmują przemysły: płyt drewnopochodnych, stolarki budowlanej, tartaczny, opakowań oraz pozostałe2. Należy pamiętać także, że wśród przemysłu drzewnego wyróżnić można również opakowania drewniane, wśród których najpopularniejszym wyrobem są skrzynki. 2 „Strategia dla przemysłu drzewnego do 2006 roku”, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2003, data pobrania: 16.03.2011. 6 Analiza rynku drzewno-meblarskiego na świecie W analizie sekcji drzewno-meblarskiej w skali światowej należy zaznaczyć, iż grupę krajów o najbardziej rozwiniętym przemyśle drzewno-papierniczym, wykorzystującym własne zasoby drewna, tworzą takie kraje jak: USA, Kanada, Niemcy, Chiny, Finlandia, Szwecja, Rosja, Brazylia. Większość wyżej wymienionych krajów przoduje również w rankingu światowych producentów mebli. Został on przedstawiony w tabeli 1. Największy udział w światowej produkcji mebli mają Chiny. Drugie miejsce w tym zestawieniu zajmują Stany Zjednoczone, jednak poziom ich wartości sprzedanej mebli jest niemalże o połowę niższy niż lidera. Pierwszą trójkę zamykają Włochy. Tabela 1. Produkcja mebli na świcie w 2008 roku (w mln £) Wartość Państwo produkcji Chiny 50,241 USA 31,401 Włochy 15,929 Niemcy 14,073 Francja 6,278 Japonia 6,606 Kanada 6,101 Wielka Brytania 6,091 Polska 6,056 Źródło: Opracowanie na podstawie danych „Competitiveness of the UK furniture manufacturing industry 2010”, FIRA, data pobrania: 05.08.2011. Należy zwrócić uwagę na wysoką pozycję Polski w tym zestawieniu. Zajmuje ona dziesiąte miejsce. Wyprzedziła takie kraje, jak np. Meksyk, Brazylia czy Australia. Niestety w 7 zestawieniu z pierwszą trójką (USA, Chiny, Włochy) Polska osiąga zdecydowanie niższy poziom produkcji. Chiny są również liderem pod względem światowego eksportu mebli. Na kolejnych miejscach znalazły się Włochy i Niemcy. Głównych eksporterów mebli na świecie przedstawia tabela 2. Tabela 2. Wartość eksportu mebli w 2008 roku (mln £) Wartość Państwo eksportu Chiny 14,593 Włochy 7,210 Niemcy 6,086 Polska 4,334 Źródło: Opracowanie na podstawie danych „Competitiveness of the UK furniture manufacturing industry 2010”, FIRA, data pobrania: 05.08.2011. Wartym zauważenia jest fakt, że Polska znalazła się w tym zestawieniu na wysokim czwartym miejscu. Wartość eksportu rodzimych mebli w 2008 roku wyniosła ponad 4 mln £ 3, co daje Polsce 4 pozycję, tuż za Niemcami. Czwarte miejsce niewątpliwie bardzo dobrze rokuje na przyszłość. Oznacza to bowiem, że polskie meble są cenionym za granicą produktem. Taka tendencja pozwala na relatywnie łatwiejsze i szybsze wejście polskim przedsiębiorcom z branży meblarskiej na nowe rynki zbytu. Niemal połowa ocenianej na 160 mld euro światowej produkcji mebli pochodzi z krajów członkowskich Unii Europejskiej. Fakt ten najlepiej wyznacza miejsce unijnego przemysłu meblarskiego w wymianie międzynarodowej. Jedną z charakterystycznych cech tego sektora jest znaczący udział eksportu w produkcji. Ocenia się, że ponad 15% wytwarzanych mebli w Unii przeznacza się na eksport poza jej obszar4. Tak wysoki udział eksportu sprawia, że sytuacja unijnego przemysłu meblarskiego 3 „Competitiveness of the UK furniture manufacturing industry 2010”, FIRA, data pobrania: 05.08.2011. 4 Por. http://www.pcc.org.pl/index.php/pl/art?id=102, data pobrania: 16.03.2011. 8 jest szczególnie podatna na stan koniunktury w gospodarce światowej. Trwające w ostatnich kilkunastu miesiącach osłabienie koniunktury na głównych rynkach zbytu spowodowało znaczący spadek sprzedaży. Sektor meblarski zalicza się w krajach Unii Europejskiej do grupy największych i najważniejszych gałęzi przemysłu. Jego udział w ogólnej produkcji przemysłu przetwórczego waha się w granicach 2-4% (zależnie od kraju). Tworzy on do 2% PKB i ma około 2% udział w ogólnym zatrudnieniu. Na obszarze UE funkcjonuje 8,5 tysięcy firm meblarskich zatrudniających średnio ponad 20 osób. Pracuje w nich łącznie 500 tysięcy pracowników, z czego blisko 70% przypada na dwa kraje: