Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie University School of Physical Education in Cracow, Poland Studies STUDIES IN SPORT HUMANITIES HUMANITIES SPORT IN STUDIES 14 in Sport Humanities 14 ISNN 2300-6412 Cracow 2013 Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie University School of Physical Education in Cracow, Poland Studies in Sport Humanities 14 Cracow 2013 Redakcja czasopisma / Editorial board Redaktor naczelna / Editor-in-Chief Associate professor Halina Zdebska, Ph.D. Zastępca redaktora naczelnego / Vice Editor-in-Chief Associate professor Jan Blecharz, Ph.D. Kierownicy działów / Department editors fi lozofi a kultury fi zycznej / philosophy of physical culture – Associate professor Maria Zowisło, Ph.D. pedagogika kultury fi zycznej, olimpizm / pedagogy of physical culture, Olympism – Associate professor Halina Zdebska, Ph.D. teoria wychowania fi zycznego / physical education theory – Associate professor Grażyna Kosiba, Ph.D. psychologia kultury fi zycznej / psychology of physical culture – Associate professor Jan Blecharz, Ph.D. socjologia kultury fi zycznej / sociology of physical culture – Piotr Nowak, Ph.D. (Jagiellonian University) historia kultury fi zycznej / history of physical culture – Associate professor Ewa Kałamacka, Ph.D. Associate professor Ryszard Wasztyl, Ph.D. Sekretarz redakcji / Secretary to the Editorial Board Agata Kiluk, Ph.D. Rada programowa / Advisory Board Prof. Sandro Anastasi (Università di Messina) Prof. Richard Gordin (Utah State University) Prof. Ivo Jirásek (Univerzita Palackého v Olomouci) Prof. Scott Kretchmar (Penn State University) Prof. dr hab. Jerzy Kosiewicz (AWF Józefa Piłsudskiego Warszawa) Prof. dr hab. Józef Lipiec (Uniwersytet Jagielloński) Prof. Jim Parry (Charles University in Prague) Prof. Artur Poczwardowski (University of Denver) Prof. dr hab. Mirosław Ponczek (AWF im. J. Kukuczki w Katowicach) Prof. dr hab. Wojciech Lipoński (AWF im. E. Piaseckiego w Poznaniu) Associate professor Janusz Zdebski, Ph.D. (Wszechnica Świętokrzyska w Kielcach) Adiustacja i korekta / Edited by Grażyna Fall – język polski Tłumaczenie / Translation Sylwia Willcox (Transatlantic Communication) – English dr Tomasz Skirecki – English Adres redakcji / Editor’s Offi ce Studies in Sport Humanities AWF im. B. Czecha al. Jana Pawła II 78, 31-571 Kraków, Poland Skład / Typesetting Wydawnictwo FALL ul. Garczyńskiego 2, 31-524 Kraków www.fall.pl Copyright © University School of Physical Education in Cracow, Poland ISNN 2300-6412 2 STUDIES IN SPORT HUMANITIES nr 14 2013 Spis treści / Contents Od redakcji / From the Editor . 5 Wojciech Lipoński: Role of sport in European history and culture . 6 Zbigniew Dziubiński: Sport as a sphere of social inequalities . 17 Jerzy Kosiewicz: Sport and foul play . 25 Ondřej Štaud: Two actual questions about nationality in national sport teams . 38 Mateusz Ingarden: Socio-cultural determinants of rugby evolution in New Zealand . 43 Joanna Bańbuła: Th e role and signifi cance of the FIS Ski Jumping World Cup competitions held in Zakopane, Poland . 51 Marcio Domingues, Carlos Eduardo Gonçalves: Perspective of social change in voluntary sport institutions in Portugal . 59 Tadeusz Rychta: Dyspozycje osobnicze młodzieży uprawiającej gry zespołowe i nieuprawiającej sportu / Individual predispositions of adolescents playing team games and adolescents who do not do any sports . 68 Paweł Ochwat: Kara jako narzędzie utrzymania dyscypliny stosowana w wychowaniu domowym i szkolnym / Punishment as a tool of maintaining discipline implemented in upbringing at home and school education . 77 Grażyna Kosiba, Eligiusz Madejski: Rola nauczyciela w świetle wybranych koncepcji funkcjonowania w za- wodzie (na przykładzie nauczycieli wychowania fi zycznego i innych specjalności) / Th e role of the teacher in view of the selected concepts of their professional functioning (based on the example of PE and other sub- ject teachers) . 82 Dominika Zapotoczna: Sport ekstremalny – podejmowanie ryzyka czy panowanie nad nim? / Extreme sport – risk-taking or risk-managing? . 88 SPRAWOZDANIA Z KONFERENCJI CONFERENCE REPORTS Katarzyna Kąkol: II Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Edukacja przygodą”, Akademia Wychowania Fi- zycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa 2013 / Th e Second National Conference “Education by Adven- ture”, Józef Piłsudski University of Physical Education, Warsaw 2013 . 93 Michał Lenartowicz: Sprawozdanie z Konferencji AIESEP „Teraźniejszość i przyszłość wychowania fi zyczne- go i zdrowotnego”, Warszawa 2013 / Th e AIESEP Conference “Present and Future of Physical and Health Education”, Warsaw 2013 (report) . 95 Joanna Femiak: 5 Konferencja Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Społecznych o Sporcie, 26–29 września, Porto, „Społeczne aspekty sportu” / 5th Conference of International Society for the Social Sciences of Sport, 26–29 Sep 2013, Porto. “Social Aspects of Sports” . 98 nr 14 2013 STUDIES IN SPORT HUMANITIES 3 Spis treści / Contents Anna Pawlikowska-Piechotka: Sport i turystyka – uwarunkowania historyczne i wyzwania współczesności / Sport and tourism – historic realities and challenges of the present day . 101 Zuzanna Mazur: Ogólnopolskie sympozjum naukowe „Kultura fi zyczna a różnice i nierówności społeczne” / National Scientifi c Symposium “Physical culture vs. diff erences and social inequality” . 104 RECENZJE REVIEWS Piotr Rymaczyk: Kultura fi zyczna w świecie nierówności – zwierciadło czy coś więcej? / Physical culture in an un- equal world – is a mirror or something more? . 107 Jan Blecharz: Małgorzata Siekańska: Talent sportowy. Psychologiczne i środowiskowe uwarunkowania rozwoju uzdolnionych zawodników / Małgorzata Siekańska: Sports talent. Psychological and environmental determi- nants of talent development in sport. 109 INFORMACJE INFORMATION Szczegółowe zasady przygotowania artykułu do druku / Instructions for authors . 111 Wykaz recenzentów / List of reviewers . 112 4 STUDIES IN SPORT HUMANITIES nr 14 2013 Od redakcji From the Editor Studies in Sport Humanities (dawniej Studia Huma- Studies in Sport Humanities (previously Studia Hu- nistyczne) to czasopismo naukowe, w którym publikowa- manistyczne) is a scientifi c journal that publishes origi- ne są oryginalne prace dotyczące kultury fi zycznej w uję- nal works on physical culture prepared from multidisci- ciu multidyscyplinarnym (m.in. z perspektywy historii, plinary approach (including the perspectives of history, pedagogiki, socjologii, fi lozofi i, psychologii, antropologii pedagogy, sociology, philosophy, cultural antropology, kulturowej, olimpizmu, teorii wychowania fi zycznego, olympism, physical education theory, recreation and teorii rekreacji i turystyki, nauk o zarządzaniu), a także: tourism theory, and management sciences). Th e journal polemiki, recenzje książek, sprawozdania z konferencji includes book reviews, polemics, conference proceed- i innych wydarzeń ważnych dla środowiska naukowe- ings, and reports from other important scientifi c events. go. Szczegółowe zasady dotyczące przygotowania tekstu, Detailed guidance for preparing text, procedures for re- procedury recenzowania oraz innych wymogów redak- views, and other editorial requirements are located in the cyjnych zawarte zostały w regulaminie publikowania. publishing regulations. Wydawcą czasopisma jest Akademia Wychowania Th e journal is published by the University School of Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie, przy współudziale Physical Education in Cracow, in fi nancial partnership fi nansowym Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego with the Ministry of Science and Higher Education with- w ramach programu wspierania działań upowszechnia- in the framework of the science dissemination activities jących naukę. Czasopismo znajduje się na liście B cza- support program. Th e journal appears on the Ministry of sopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Science and Higher Education scientifi c journals list B. Wyższego, indeksowane jest też w bazie Index Coperni- It is also indexed in the Index Copernicus internation- cus International. Pierwotna jest wersja papierowa, wer- al database. Th e original version is the hardcopy version, sja elektroniczna dostępna jest na stronie internetowej re- while the electronic version can be found on the editorial dakcji: www.sporthumanities.pl. board`s website: www.sporthumanities.pl W bieżącym roku zmienił się tytuł czasopisma, a tak- Th e title of the magazine and frequency of edition że częstotliwość edycji (dwa razy w roku). Mamy nadzie- (twice a year) has been changed in this year. We hope ję, że angielska nazwa, a także sukcesywne zwiększanie that the English title and subsequent increase of num- liczby tekstów publikowanych w tym języku przyczynią ber of articles published in that language will result with się do poszerzenia kręgu naszych autorów, recenzentów enlargement of the authors, reviewers and readers’ cir- i czytelników. Liczymy również na popularyzację dorob- cle. We count too on popularisation of Polish science ku polskiej myśli naukowej w obiegu międzynarodowym achievements within the international environment and i publikacje na naszych łamach najciekawszych opraco- publications of the most interesting articles of foreign au- wań autorów zagranicznych. thors in our periodic. Editor-in-Chief Associate professor Halina Zdebska, Ph.D. nr 14 2013 STUDIES IN SPORT HUMANITIES 5 Role of sport in European history and culture Wojciech Lipoński Adam Mickiewicz University & The University School of Physical Education Poznań, Poland Summary The paper