STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 PROSZOWICE 2015 1 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP .................................................................................................................................. 4 2. DOKUMENTY PROGRAMOWE POLITYKI SPOŁECZNEJ ........................................... 6 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY I MIASTA PROSZOWICE ........................ 8 4. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA .................................................................................. 10 5. SYSTEM EDUKACJI W GMINIE PROSZOWICE .......................................................... 18 6. ZASOBY MIESZKANIOWE ............................................................................................. 22 7. RYNEK PRACY I BEZROBOCIE ..................................................................................... 24 8. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ................................................................ 28 9. SYSTEM PIECZY ZASTĘPCZEJ W GMINIE I MIEŚCIE .............................................. 37 10. KULTURA W GMINIE I MIEŚCIE ............................................................................... 41 11. OPIEKA ZDROWOTNA ................................................................................................ 43 12. PROBLEM ALKOHOLOWY ......................................................................................... 45 13. PRZEMOC W RODZINIE .............................................................................................. 49 14. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE ............................................................................... 53 15. POMOC SPOŁECZNA. ZAGROŻENIE MARGINALIZACJĄ I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM ............................................................................................................... 56 15. 1. ANALIZA GOSPODARSTW DOMOWYCH OBJĘTYCH POMOCĄ SPOŁECZNĄ W LATACH 2012-2014 ................................................................................................. 57 15. 2. CHARAKTERYSTYKA DOMINUJĄCYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH OBJĘTYCH POMOCĄ SPOŁECZNĄ. .... 66 15. 3. SPOŁECZNO – DEMOGRAFICZNA CHARAKTERYSTYKA OSÓB OBJĘTYCH ŚWIADCZENIAMI Z POMOCY SPOŁECZNEJ .......................................................... 69 16. PROGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH ........................................................... 74 16. MONITORING I EWALUACJA .................................................................................... 76 17. RAMY FINANSOWE ..................................................................................................... 78 18. OBSZARY PRIORYTETOWE DZIAŁALNOŚCI SPOŁECZNEJ GMINY PROSZOWICE ................................................................................................................ 79 18. WSKAŹNIKI REALIZACJI ........................................................................................... 85 19. SPIS TABEL ................................................................................................................... 86 20. SPIS WYKRESÓW ......................................................................................................... 86 2 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 I CZĘŚĆ WSTĘPNA Część wstępna zawiera elementarne informacje dotyczące zasad konstruowania dokumentu. Przedstawione w niej zostały aspekty prawne, będące podstawą działania samorządu lokalnego, na których opiera się lokalna polityka społeczna. 3 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 1. WSTĘP Samorządy lokalne działające w warunkach gospodarki rynkowej, cechującej się dużą dynamiką zmian i niepewniością co do ich kierunków, muszą posiadać zdolność do wczesnego rozpoznawania zagrożeń, jak i dostrzegania pojawiających się szans. W takich warunkach istotnego znaczenia nabiera zarządzenie strategiczne, które oprarte na opracowaniu, wdrażaniu i kontroli realizacji planów strategicznych umożliwia dostosowanie funkcjonowania jednostek terytorialnych do zmian zachodzących w otoczeniu. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych stanowi zatem podstawę w procesie planowania społecznego oraz pozwala na racjonalizację lokalnej polityki społecznej. Opracowanie i realizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych wynika z obowiązku prawnego nałożonego na samorząd gminny na mocy Ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Art. 16b w/w ustawy posiada brzmienie: Gmina i powiat opracowują strategię rozwiązywania problemów społecznych a samorząd województwa strategię w zakresie polityki społecznej. Strategia, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności: 1) diagnozę sytuacji społecznej; 2) prognozę zmian w zakresie objętym strategią; 3) określenie: a) celów strategicznych projektowanych zmian, b) kierunków niezbędnych działań, c) sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych, d) wskaźników realizacji działań. O potrzebie stworzenia strategii decyduje także środowisko lokalne, które wykazuje duże zainteresowanie problemami społecznymi w swoim otoczeniu. 4 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta i Gminy Proszowice wskazuje istotne kwestie społeczne, z jakimi zmagają się mieszkańcy, a także wyznacza kierunki działań na rzecz niwelowania zjawisk społecznie niepożądanych. Zajmuje się tworzeniem mechanizmów wzmacniających efektywność dokonywanych zmian. Niniejsza strategia jest dokumentem stworzonym na lata 2015- 2020 dlatego niezbędny jest jej stały monitoring, a także ewaluacja realizowanych zadań. Działania te będą pomocne w dostosowywaniu celów i zadań przewidzianych do wykonania w kolejnych etapach realizacji w zależności od zmieniających się potrzeb społecznych. Wyjściowym materiałem diagnostycznym dla tworzonej strategii była analiza badawcza dokumentów Miejsko - Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Proszowicach, odnosząca się do kluczowych uwarunkowań zewnętrznych oraz do ogólnej sytuacji miasta i gminy. Do opracowania strategii wykorzystano materiały sprawozdawcze Miejsko - Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, jednostek organizacyjnych Urzędu Miasta i Gminy, Komendy Powiatowej Policji, Powiatowego Urzędu Pracy, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności oraz przeprowadzono diagnozę w oparciu o dane z zgromadzone w systemie informatycznym pomocy społecznej „Helios”. 5 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 2. DOKUMENTY PROGRAMOWE POLITYKI SPOŁECZNEJ Do akt prawnych mających istotny wpływ zarówno na konstrukcję niniejszego dokumentu jak i monitoring przyszłych działań należą: Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 594 z późn. zm.), regulująca zakres i charakter zadań spoczywających na gminie, m.in. ochronę zdrowia, pomoc społeczną, gminne budownictwo mieszkaniowe, edukację publiczną, współpracę z organizacjami pozarządowymi. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 163 z późn. zm.). Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity: Dz. U z 2015 r poz.114). Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (tekst jednolity: Dz. U. 2011 r. Nr 43. poz. 225 z późn. zm.). Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2015 poz. 332 z późn. zm.). Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375, z późn. zm.). Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jednolity: Dz. U. 2014r. poz. 1118 z późn. zm.). Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz. U. 2015 r., poz. 149 z późn. zm.). Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581 z późn. zm.). Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. , poz. 1356z późn. zm.). Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. 2005 r. Nr 180 poz. 1493). 6 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 II CZĘŚĆ. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ Część diagnostyczna zawiera diagnozę problemów społecznych gminy. Diagnoza została oparta na badaniu źródeł. 7 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY PROSZOWICE NA LATA 2015-2020 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY I MIASTA PROSZOWICE Gmina Proszowice leży w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim. Od północy graniczy z Gminami Radziemice i Pałecznica, od północnego wschodu graniczy z Gminą Kazimierza Wielka należącą do województwa świętokrzyskiego, od wschodu z Gminą Koszyce, od południa z gminą Nowe Brzesko, a od zachodu z Gminą Koniusza. W skład gminy wchodzi Miasto Proszowice oraz 28 wsi: Bobin, Ciborowice, Czajęczyce, Gniazdowice, Górka Stogniowska,