Rok 14 Nr 15 (105) wrzesień 2010 ROK 2010 - rokiem fryderyka chopina 200. rocznica urodzin kompozytora Spotkanie Fryderyk Chopin znany i nieznany 28 września 2010 W programie Legendy i mity w biografii rodziny Chopinów Piotr Mysłakowski (Warszawa) Fryderyk Chopin - osobowość artysty ciągle na nowo odkrywana Bożena Weber (Kraków) Recital utworów Fryderyka Chopina Z biografii Fryderyka Chopina Tomasz Kaszuba (kalendarium) (Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi) 1810 1 marca - w mazowieckiej wsi Żelazowa 1817 tego, któremu już wcześniej podarował Wola, w majątku hrabiostwa Skarbków, Pierwsze dziecięce kompozycje: Polonez “Marsza wojskowego”. urodził się Fryderyk Franciszek Chopin. B-dur, zapisany przez ojca, oraz Polo- Tę datę podawał sam kompozytor, nez g-moll (wkrótce opublikowany w 1821 choć w metryce chrztu widnieje dzień Warszawie). Powstaje kolejny dziecięcy utwór – Polo- 22 lutego. nez As-dur, dedykowany Żywnemu. Rodzice artysty: Mikołaj Chopin i Tekla 1818 Justyna z domu Krzyżanowska. Kom- W Warszawie coraz Julian Ursyn Niemcewicz twierdził, że 1822 pozytor miał siostry: starszą o trzy lata głośniej o cudownym księżna Sapieżyna nawet proponowa- Zakończenie nauki u Ludwikę, młodszą o rok Izabellę oraz dziecku, mającym, ła by, „więcej jeszcze impressyi zrobi- Żywnego. Prywatne młodszą o ponad dwa lata Emilię. jak twierdzą znaw- ło na publiczności... gdyby położyć na lekcje kompozycji u 23 kwietnia - chrzest w kościele w Bro- cy, „zastąpić Mozarta”. afiszach, że małego Chopinka niańka Józefa Elsnera, ka- chowie koło Sochaczewa, rodzicami przyniesie na ręku”... pelmistrza Teatru chrzestnymi są Fryderyk Skarbek i Anna 24 lutego - pierwszy Narodowego, twór- Skarbkówna. występ publiczny na wieczorze charyta- cy konserwatorium w Warszawie; praw- 1 października - ojciec kompozytora tywnym Towarzystwa Dobroczynności, dopodobnie też lekcje gry na organach otrzymuje posadę w Liceum Warszaw- 8-letni Chopin gra Koncert Jíroveca. i konsultacje pianistyczne u Wilhelma skim, rodzina przenosi się do Warszawy. Würfla. 1819 1816 Młody artysta atrakcją Warszawy: 1823 6-letni Fryderyk, dotychczas uczony gry początek okresu licznych koncertów cu- Rozpoczęcie nauki w Liceum Warszaw- na fortepianie przez matkę, rozpoczyna downego dziecka w salonach szlachty i skim, kierowanym przez Samuela Bogu- regularne lekcje u Wojciecha Żywnego, arystokracji, m.in. u Radziwiłłów, Sapie- miła Lindego. Szkolne przyjaźnie, m.in. czeskiego muzyka. Błyskawiczny rozwój hów, Czartoryskich. Pojawia się także w z Tytusem Woyciechowskim, Julianem muzycznego talentu chłopca. Belwederze, siedzibie księcia Konstan- Fontaną, Wilhelmem Kolbergiem, wielu 2 BIBiK z nich znał już wcześniej ze 1830 stancji, prowadzonej przez 17 marca - w Teatrze Naro- państwa Chopinów. dowym gra Koncert f-moll i Fantazję A-dur na tematy pol- 1824 skie z orkiestrą pod dyrekcją Letnie wakacje w Szafarni, u Karola Kurpińskiego. rodziny kolegi z liceum, Do- 11 października - ostatni wy- minika Dziewanowskiego; stęp w Teatrze Narodowym, gra Koncert e-moll i Fantazję jest świadkiem zjazdu zie- A-dur. miaństwa; poznaje folklor 2 listopada - wyjazd do wiejski (wesele, okrężne czyli Wiednia; pod drodze 8 listo- dożynki) i żydowski (kapele); pada - koncert we Wrocławiu. redaguje zabawne listy do Dworek w Żelazowej Woli 23 listopada - rozpoczyna rodziców w formie „Kuriera 1828 ponad półroczny pobyt w Szafarskiego”, w którym parodiuje m.in. Wrzesień - podróż do Berlina. Wiedniu. cenzurę rosyjską. Pod koniec roku kończy pracę nad Ron- Grudzień – wiadomość o wybuchu po- dem a la Krakowiak na fortepian z or- wstania listopadowego; Tytus Woy- 1825 kiestrą. ciechowski odwodzi przyjaciela od Improwizuje na eolopantaleonie, wyna- zamiaru natychmiastowego powrotu; lazku J. Długosza i eolomelodikonie F. A. 1829 -1830 dramatyczne rozterki; smutne Boże Na- rodzenie. Prawdopodobnie pierwszy Brunnera [instrumenty klawiszowe po- Okres tworzenia pierwszych wielkich zamysł Scherza h-moll z cytatem z dobne do fisharmonii]. dzieł: Koncertów fortepianowych f-moll kolędy „Lulajże Jezuniu”. 2 czerwca - ukazanie się pierwszego i e-moll oraz pierwsze prace nad Etiu- młodzieńczego opusu: Rondo c-moll op. 1. dami, którymi wkrótce zrewolucjonizuje muzykę fortepianową. 1831 Drugie wakacje w Szafarni. Od jesie- 20 lipca - opuszcza Wiedeń, kieruje się ni jako organista gra na niedzielnych 1829 do Paryża. mszach w kościele Wizytek. Komponuje 21 kwietnia - poznaje Konstancję Gład- 28 sierpnia - w Monachium gra Koncert kolejne polonezy, pierwsze mazurki. kowską, 19-letnią uczennicę śpiewu, e-moll i Fantazję na tematy polskie. 8 września swoją pierwszą miłość. - w Stuttgarcie dowiaduje 1826 Maj - lipiec - słucha w Warszawie wy- się o upadku powstania; o rozpaczy Fry- deryka świadczą zapiski pozostawione Kończy z „pochwałą” naukę w Liceum. stępów Paganiniego. w tzw. dzienniku stuttgarckim („A ja tu W lecie wyjazd do śląskiego uzdro- 20 lipca – zakończenie studiów w Szko- bezczynny, a ja tu z gołymi rękami”), wg wiska Bad Reinertz (Duszniki-Zdrój), le Głównej Muzyki, zyskuje ocenę koń- tradycji powstaje wtedy pomysł słynnej z matką i dwiema siostrami. Daje tam cową Elsnera: „szczególna zdatność, ge- Etiudy c-moll, zwanej „Rewolucyjną”. niusz muzyczny”. w sierpniu dwa koncerty dobroczynne. 11 września - jest już w Paryżu, gdzie Lipiec - sierpień - wyjazd do Wiednia, Jest to zagraniczny debiut pianistyczny jesienią poznaje czołowe osobistości kul- po drodze Kraków, który przez tydzień 16-letniego wirtuoza. tury i świata paryskiego, m.in. Rossinie- zwiedza. go, Cherubiniego, Liszta, Kalkbrennera, 11,18 sierpnia – koncerty w wiedeńskim 1826 -1829 a listopadzie Delfinę Potocką. Kärtnerthortheater, podczas których od- Studia kompozytorskie w Szkole Głów- 7 grudnia - w Lipsku ukazuje się recen- nosi sukces grając z orkiestrą Waria- nej Muzyki (wchodzącej w skład Uni- zja Roberta Schumanna o Wariacjach cje B-dur op. 2 i improwizując m.in. na wersytetu Warszawskiego) pod kierun- B-dur op. 2 ze sławnymi słowami: „Kape- temat „Oj chmielu, chmielu”. Powrót do lusze z głów, panowie, oto geniusz”. kiem Józefa Elsnera. Zgłębia klasyczne domu przez Pragę, Cieplice, Drezno formy wśród utalentowanych kolegów, i Wrocław. 1832 m.in. Ignacego Dobrzyńskie- 26 lutego – pierwszy koncert w go, Tomasza Nideckiego. Paryżu, w sali Pleyela; gra m.in. Słucha wykładów z litera- Koncert e-moll - wielki sukces. tury i historii, m.in. Kazimie- Zaczyna udzielać prywatnych rza Brodzińskiego i Feliksa lekcji fortepianu, co staje się na Bentkowskiego. W okresach całe życie jednym z jego głów- letnich kolejne pobyty na wsi nych źródeł dochodu. w różnych regionach, m.in. w 29 listopada - w relacji Anto- Kowalewie, w Sannikach. niego Orłowskiego: "Zdrów i silny, wszystkim Franuzkom gło- 1827 wy zawraca, a w mężczyznach 10 kwietnia - siostra Emilia zazdrość wznieca. Jest on teraz umiera na gruźlicę. Dworek w Szafarnii w modzie [...] Tęsknota tylko do kraju niekiedy go trawi". BIBiK 3 1833 Udział w szeregu koncertów, artystyczne przyjaźnie m.in. Valldemossa z Berliozem, Lisztem, Heinem. Wzrasta artystyczna i spo- łeczna pozycja kompozytora („Wszedłem w pierwsze to- Już po miesiącu pobytu Chopin warzystwa”). pisał o Valldemossie raczej w minorowym nastroju, uskarża- 1834 jąc się na pogodę i miejsco- W maju przebywa w Niemczech, m.in. spotkanie z Men- delssohnem-Bartholdym. wą kuchnię. Zaziębił się, a na dodatek pianino sprowadzone 1835 specjalnie z Europy, zaginęło w 15 sierpnia – spotkanie z rodzicami w Karlsbadzie. podróży. Odnalezione później Wrzesień - pobyt w Dreźnie u rodziny Wodzińskich, ro- całymi tygodniami stało w por- dzące się uczucie do Marii Wodzińskiej. Pod koniec roku cie w Palmie, bo trzeba było ciężko choruje. zapłacić słony podatek. Chopin grał w tym czasie na „biednym 1836 majorkańskim pianinie”. 25 czerwca - spotkanie z Mickiewiczem, w gronie Polaków, Mimo trudności pracował nad 1840 u Juliana Ursyna Niemcewicza. swoimi kolejnymi utworami. 9 września - w Dreźnie prosi o rękę Marii Wodzińskiej, Cały rok przebywa w Paryżu z G. Sand i w kręgu jej przyjaciół. To właśnie na Majorce zo- oświadczyny przyjęte pod warunkiem dbania o zdrowie. stał ukończony cykl 24 prelu- 11 - 13 września - w Lipsku spotyka się z R. Schumannem 1841 diów (m.in. preludium Des-dur i jego kręgiem; R. Schumann: "Gdyby samowładny, potężny 20 kwietnia - H. Heine w Lu- Deszczowe), uważanych przez monarcha Północy wiedział, jak niebezpieczny wróg grozi tece: "przy Liszcie odpadają znawców za jego najwybitniej- mu w dziełach Chopina, w pełnych prostoty melodiach ma- wszyscy pianiści z wyjątkiem sze utwory. Po wizycie pary zurków, zakazałby pewnie tej muzyki". jednego: Chopina, Rafaela for- kochanków niewiele zostało. Jesienią poznaje ekscentryczną francuską pisarkę George tepianu". Miejscowi, obawiając się gruź- Sand (1804-1876; właśc. Aurore Dudevant), o której po- czerwiec - listopad - w Nohant licy, spalili większość wyposa- czątkowo miał się wyrazić: „Cóż za antypatyczna kobieta”. powstają opusy 43 – 49; jesie- żenia pomieszczeń, w których nią ukazują się skomponowane mieszkał Chopin i Sand. Dzisiaj 1837 latem utwory (op. 43 - 49) oraz w klasztornej celi urządzono 10 lipca – wyjazd na 2 tygodnie do Londynu.W lecie upa- Polonezy op. 40 dedykowane J. dają małżeńskie plany Chopina, zerwanie z inicjatywy ro- Fontanie. ekspozycję muzealną poświę- dziny Wodzińskich. 24 lipca - ślub Marii Wodziń- coną sławnej parze. W 1998 skiej z Józefem Skarbkiem. królowa Hiszpanii Zofia i żona 1838 5 listopada - powrót do Paryża prezydenta RP Jolanta Kwaś- Maj - początek związku z George