De Architekten Cie., Claus & Kaan Architecten Amsterdam, Schaap & Stigter Commissioned by the Municipality of In opdracht van de gemeente Amsterdam heeft Amsterdam, Projectbureau IJburg- an Projectbureau IJ burg- een alliantie van Palmboom alliance of Palmbout vd Bout, Bureau & & vd Bout, Bureau H+N+S en dRO Amsterdam­ H+N+S and dRO Amsterdam- has devel­ een plan gemaakt voor IJburg. Op basis van dit plan oped a plan for IJburg, a new development is op september de on six artificial islands in the IJmeer, east 4 1996 Nota van Uitgangspunten of Amsterdam. On the basis of this plan, voor /Jburg door de gemeenteraad vastgesteld, en the City Council passed the Nota van werd tot verdere uitwerking besloten. Met het Uitgangspunten voor I] burg (Memoran­ Globaal Stedenbouwkundig Plan (GSP) dum of Conditions 'Design for IJburg') on Haveneiland en Rieteilanden-West werd de eerste 4 September. It was decided to work out ('I) fase in de ontwikkeling van IJburg gestart. l!') the plans in further detail. The first phase UJ Het GSP was de onderlegger voor een voor deze (/) in the development of IJburg was initiated <( 0 with the Globaal Stedenbouwkundig Plan schaal unieke samenwerking tussen de gemeente M (GSP, urban design scheme) Haveneiland Amsterdam en een aantal marktpartijen: de co and Rieteilanden West. consortia Waterstad IJburg, IJburgermaatschappij The GSP formed the basis for a co­ CV en IJdelta ontwikkelings vof. Grofweg werd de operation that was unprecedented at this gemeente verantwoordelijk voor de hoofdstructuur scale, involving the municipality of van- en de kunstwerken voor- de ei Ianden, en wer­ Amsterdam and a number of players in the market: the Waterstad IJburg, the den de consortia verantwoordelijk voor de invulling IJburgermaatschappij cv and the I] delta van de aldus ontstane deelgebieden. De consortia ontwikkelings vof consortia. Roughly werden hiermee _ook verantwoordelijk voor (een speaking, the municipality would be deel van) de openbare ruimte. responsible for the main structure of the Frits van Dongen van de Architekten Cie., Felix various islands as well as the inclusion of structural works, while the consortia Claus van Claus & Kaan Architecten Amsterdam en would be responsible for the development Ton Schaap van Schaap & Stigter zijn vervolgens of the zones created by the municipality. door de consortia gevraagd om een gedetai lleerd This made the consortia also responsible stedenbouwkundig plan te maken. Het Haveneiland for (part of) the public space. en de Rieteilanden zijn de eerste eilanden van Frits van Dongen of the Architekten IJburg die worden gerealiseerd, en deze realisatie Cie., Felix Claus of Claus & Kaan wordt in twee fases uitgevoerd: oost en west. Architecten Amsterdam and Ton Schaap of Schaap & Stigter were subsequently Het ontwerp van Frits van Dongen, Felix Claus en invited by the consortia to draw up a Ton Schaap is gebaseerd op een stedenbouwkundig detailed urban design scheme. Haven­ raster. Het concept van het raster kan worden eiland and the Rieteilanden are the first beschreven aan de hand van drje lagen: het IJburg islands to be realized, and will be landschappelijk ontwerp, de stedenbouwkundige developed in two stages: East and West. structuur en de programmatische verdeling. The design made by Frits van Dongen, Felix Claus and Ton Schaap is based on an urban design grid. The grid concept can be described in terms of three layers: land­ Het landschappelijk ontwerp scape design, urban design and distribu­ tion of programme functions. Vanwege de eilandstructuur van het ontwerp van IJ burg- Steigereiland, Haveneiland, Rieteilanden, Landscape Design Strandeiland en Buiteneiland- is de belangrijkste openbare ruimte op IJburg het water. Het water is Since IJburg is designed as an urban devel­ op steeds verschi llende manieren het thema. opment project on a group of islands- Het Haveneiland is het centrum van IJburg, en Steigereiland, Haveneiland, Rieteilanden, heeft met ca. 60 woningen/ha een stedelijke dicht­ Strandeiland and Buiteneiland- a substan­ heid en een urbaan karakter. De randen van het tial part of its public space is made up of water. In endlessly varying ways, water is eiland worden gevormd door harde kaden en het the recurring theme of IJburg. heeft een binnenwater: een doorvaarbare gracht +--- Vogelvlucht richting Amsterdam-centrum Bird's eye view towards centre of Amsterdam Haveneiland constitutes the centre of met een intern circuit dat via sluizen in verbinding IJburg, and with approximately 6o staat met het IJsselmeer. houses/ha it has an urban density and cha­ Tussen het Haveneiland en het grote Rieteiland racter. The island has quays around the bevindt zich de groene tunnel: een doorvaarbare edges and an internal waterway: a naviga­ gracht met rietkragen. De Rieteilanden hebben een ble canal with an internal water system, connected to the IJsselmeer by locks. suburbaan karakter met in tegenstelling tot het ste­ In between Haveneiland and the largest delijke Haveneiland zachte oevers, losse bebouwing of the three Rieteilanden is the 'green tun­ en dijkwoningen met tuinen tot aan de rietkragen in nel', a navigable canal fringed with reeds. het water. De dichtheid is ca. 30 w/ha. The Rieteilanden are suburban in charac­ In het landschappelijke antwerp is de hoofd­ ter and- in contrast with the urban structuur gegeven in de vorm van de hoofdontslui­ Haveneiland- have soft banks, detached housing and dike houses with gardens tingsweg, de IJburglaan, de vizieren en de boule­ running down to the reedy borders. The vard aan de west- en noordkant van het building density is approximately Haveneiland. 30 houses/ha. The main structure in the landscape design is composed of the main access De stedenbouwkundige structuur road, the IJburglaan, the cross-lanes called Vizieren and the promenades on the western and northern waterfronts of A an het plan voor het Havenei land Iigt de gedachte Haveneiland. ten grondslag dat een stedenbouwkundige struc­ tuur de condities schept voor een karakteristieke balans tussen orde en chaos, samenhang en varia­ Urban Design tie. Deze karakteristiek is kenmerkend voor de tijd The plan for Haveneiland is based on the waarin- en de wijze waarop- gebouwd wordt. idea that the urban design structure Het stedenbouwkundig raster is, mits de verhou­ creates the necessary conditions for a ding tussen straat en blok, openbaar en prive, juist characteristic balance between order and wordt gekozen, een ordeningsprincipe dat ruimte chaos, cohesion and variation. This laat voor diversiteit in ruimte en tijd. Het raster balance typifies the period and the manner spreekt zich in de vorm van straten uit over wat in which this project is realized. Provided the right choices are made bindt, de openbare ruimte, en laat in de vorm van concerning the balance between street and blokken ruimte voor verschillende invullingen, en block, public and private, the urban des­ daarmee voor diversiteit. In de ordenende structuur ign grid is a planning method that leaves van het raster kan de markt (de consortia) zijn werk room for diversity in time and space. The doen en het individu (de koper) tot uitdrukking grid expresses the binding conditions, the komen. public space, via the streets, while leaving room for a variety of uses, and thus for In het raster is in beginsel elke positie gelijk. diversity, in the shape of blocks. Within In het plan is het raster zo ontworpen dat het de the ordered structure of the grid, there is landschappel ijke elementen en de hoofdstructuur room to operate for the market (the con­ opneemt in zijn gelijkheidsbeginsel. De vizieren zijn sortia) and room for self-expression by the aileen nog herkenbaar als uitzondering in het profiel individual (the buyer). van de straat, zij tasten het raster niet aan. In principle, all positions within the grid are equal. The grid as outlined in the plan has been devised in such a way that both the landscape elements and the main structure are incorporated into its princi­ ple of equality. The cross-lanes called Vizieren only remain visible as exceptions in the street profile; they do not affect the grid. De Architekten Cie., Claus & Kaan Architecten Amsterdam, Schaap & Stigter 85 OASE53 ..,.__ De transformatie van het raster I The transformation of the grid c.o 00 C'? L!") L.U en <( 0 r­ oo IJburg Haven- en Rieteilanden West. Voorbeelduitwerking Elaboration as an example 00 00 Het raster wordt gevormd door straten The grid is being formed by streets Distribution of Programme Functions De programmatische verdeling The total programme of amenities and Het totale programma van voorzieningen en wonin- houses-single-family houses and apart­ _gen- eengezinswoningen en appartementen met ments with accompanying amenities such bijbehorende voorzieningen als scholen, winkels en as schools, shops and play areas -is in principle evenly spread across the grid. speelplekken- is in beginsel gelijkmatig over het All the blocks have a proportionally equal raster verdeeld. Aile blokken hebben in verhouding density and there is no hierarchy in types een gelijke dichtheid en geen onderlinge hierarchie of housing between them. in woningsoort. The internal waterway transects the Het binnenwater doorsnijdt het raster en legt de grid and opens up the structure of the structuur van de anders gesloten blokken bloot. otherwise closed blocks. Public spaces, a (market) square and two parks with play­ Op gel ijkmatige afstand en verbonden aan de grounds, have been planned at regular langsstraten in het plan zijn openbare ruimten distances and connected to the longitudi­ aangebracht in de vorm van een (markt)plein en nal streets in the plan. To gether with the twee parken met speelvelden. Zij verstoren- samen inland waterway, these spaces interrupt met het binnenwater- de regelmaat van het raster the regularity of the grid and serve as green pockets within the public space. en functioneren als groene kamers in de openbare The plan features prominently placed ruimte. Op markante punten in het plan bevinden buildings called 'solids'.