Honderd Jaar Overij sselsche Geschiedschrijving * m door Mr. B. van ’t Hoff en Gerh, J. Lugard Jr. fa N. V DEVENTER BOEK- EN STEENDRUKKERIJ 1935 VROEGER FIRMA J, DE LANGE - BIBLIOTHEEK RU GRONINGEN 1278 7806 Honderd Jaar Overijsselsche Geschiedschrijving door Mr. B. van 't Hoff en Gerh. J. Lugard Jr. N. V. DEVENTER BOEK- EN STEENDRUKKERIJ VROEGER FIRMA J. DE LANGE - 1935 HONDERD JAAR OVERIJSSELSCHE GESCHIEDSCHRIJVING. De Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis, die M Juli 1933 haar 75-jarig bestaan mocht herdenken, heeft in deze driekwart eeuw een eerbiedwaardige reeks van publicaties het licht doen zien. De afzonderlijk uit- gegeven „Verhandelingen” der eerste 100 vergaderingen; de uitgave der stad-, dijk- en markerechten, de „Werken" en de „Verslagen en Mededeelingen”, waarvan ook reeds 50 stukken verschenen zijn, vormen samen een magazijn, waarin waardevolle bouwstoffen voor de Overijsselsche Geschiedenis in haar vollen omvang opgestapeld liggen. Maar het aantal uitgaven is inden loop der jaren zoo groot geworden, dat het zoeken naar een of andere verhandeling veel tijd kost, terwijl nog meer tijd verloren gaat bij het bijeenzoeken van litteratuur overeen bepaald onderwerp. Daarom hebben samenstellers dezes gemeend, dat een syste- matisch geordende lijst van de titels der kleinere en grootere 1 stukken door de Vereeniging uitgegeven ) van nut zou zijn voor de beoefenaren van Overijsselsch Regt en Geschiedenis. Zij dachten echter de waarde van dit overzicht te verhoogen, door ook op te nemende titels der artikelen voorkomend in de Overijsselsche Almanak uitgezonderd die in dichtvorm, welke noch van historisch, noch van dialectisch belang waren inde „Bijdragen tot de geschiedenis van Overijssel” en in het standaardwerk „Overijssel”. Hiermede is dan een over- voornaamste zicht verkregen van hetgeen voorkomt inde ver- l ) Van dein de „Vergaderingen” behandelde onderwerpen zijn alleen niet inde Ver- de belangrijkste genomen en deze alleen, voor zoover zij slagen en Mededeelingen zijn afgedrukt. Het verslag der 145ste vergadering ■was nog niet verschenen. 2 zamelwerken, die zich inde laatste honderd jaar met verleden en heden van Overijssel hebben bezig gehouden. Geenszins dit werk dus beoogt te zijn een bibliographie, of zelfs een bijdrage daartoe, zooals door onze zustervereni- ging Gelre op zoo’n voortreffelijke wijze voor Gelderland is uitgegeven. Wel lijkt het ons echter mogelijk en wenschelijk om, uitgaande van dit overzicht, voor Deventer, Kampen, Zwolle en de drie drostambten een lijst samen te stellen van de voor- naamste geschiedbronnen, zooals b.v. door C. W. van der Pot Bz. voor Zwolle is gedaan inde door hem bewerkte 2de druk van W. A. Elberts’ „Historische wandelingen in en om Zwolle”. De indeeling vereischt nog een korte toelichting. De titels zooveel zijn mogelijk plaatselijk en dan chronologisch ge- ordend in afdeeling A. samengebracht. Een artikel echter, handelende over meer dan één plaats zoeke men onder het desbetreffend drostambt, b.v. „Munt van Deventer, Kampen en Zwolle" in afd. A. 2, drostambt Salland. Plaatsen in meerdere drostambten gelegen vindt men in afd. A, 1, „Overijssel in het algemeen”. In afd. B staan de titels, die niet plaatselijk ingedeeld kon- den worden, waarbij men er echter op bedacht moet zijn, naast deze afd. B ook steeds afd. Ate raadplegen. B.v. een „tollijst uit het midden der 14e eeuw te Kampen” staat onder afd. A, 6, Kampen, en niet onder afd. B, 7, handel. A: Ook de personen zijn zooveel mogelijk ingedeeld in afd. afd. de in afd. zoo Revius in A, 5, Deventer, en Avercamps A, 6, Kampen. Tenslotte volgt hier een lijst van gebruikte afkortingen: A. = Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren 1836—1855. 20 jaargangen. t) 1 Almanak ) Het jaar van de Almanak, niét het jaar, waarin de ge- drukt werd, is geciteerd. 3 B. = Bijdragen tot de Geschiedenis van Overijssel 1874—1907. 14 deelen. i) O. = Overijssel, verzamelwerk, uitgegeven te Deventer 1931. S.D.M. = Stad-, Dijk- en markeregten, uitgegeven door de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis. V. = Vergaderingen (van Overijsselsch Regt en Ge- schiedenis.) V. = Verslagen en Mededeelingen (van Overijsselsch 2 Regt en geschiedenis). ) W. = Werken (uitgegeven door Overijsselsch Regt en Geschiedenis). 1 ) Bij de nummering werd verwaarloosd, dat de deelen XI—XIV ook genoemd worden 2de serie I—IV. 2 ) Verwaarloosd is, dat 26ste tot 50ste stuk ook heet: 2de serie Iste tot 25ste stuk. Bewerkt zijnde V., V.M., en W. verschenen tot en met het jaar 1934. 4 AFDEELING A: Geschiedenis van steden en beschrijving , dorpen, kloosters, havezathen, kasteelen en hoven. 1. Overijssel in het algemeen blz. 5 10 2. Salland blz. 10— 11 3. Twenthe blz. 11— 14 4. Vollenhove blz. 14— 15 5. Deventer blz. 15— 28 6. Kampen blz. 28— 42 7. Zwolle blz. 42 50 8. Andere steden, dorpen, buurtschappen, marken, havezathen, kasteelen, hoven, e.d. blz. 50— 75 9. Havezathen in het algemeen en kloosters buiten de steden blz. 75 77 10. Plaatsen en buiten blz. 77 79 gewesten Overijssel . AFDEELING B: Ontwikkeling, beschaving en rechts- instellingen. 1. Archieven. Handschriften blz. 80 2. Tijdrekenkunde. Wapens, zegels, munten Maten en blz. 81— 82 en penningen. gewichten . 3. Geslachtkunde. blz. 83— 89 Biographische gegevens . folklore blz. 89— 91 4. Zeden, gebruiken, gewoonten, . De blz. 91 5. Archaeologie. Hunenborg .... 6. Geologie, aardrijkskunde, rivieren, dijken, landweren. Dieren en blz. 92 94 grenzen, planten . 7. Handel. De Hanze. Verkeer. Landbouw en veeteelt blz. 94 95 8. Nijverheid. Vakbeweging blz. 95 blz. 95 9. Kinderbescherming, hygiëne, sport . 10. Recht blz. 96 99 blz. 100 finantiewezen . 11. Bestuur, notariaat, . 12. Marken en waterschappen blz. 100—101 Godsdienst en blz. 101—102 13. kerkgeschiedenis . Schoone kunsten blz. 102—103 14. Onderwijs. .... 15. Etymologie. Taal van Overijssel. Dialecten blz. 103—106 16. Varia blz. 106—107 A. GESCHIEDENIS EN BESCHRIJVING VAN STEDEN, DORPEN, KLOOSTERS, HAVEZATHEN, KASTEELEN EN HOVEN. 1. OVERIJSSEL IN HET ALGEMEEN. Nagge, W. Histórie van Overijssel I-11. W. (1915) I-XIV 1-499, (1908), 1-140 [bewerkt door ]. Nanninga Uitter- dijk en F. A. Hoefer]. Doorninck, ]. van. Proeve ter zamenknooping van het begin der Overijsselsche historie met de algemeene vader- landsche geschiedenis. A. (1836), 84-132. Hattink, R. E. [Kerken behoorende tot het] Archidiakonaat Deventer [l3de-16de eeuw], V.M. XXIII (1904), 76-79. Doorninck, J. I. van. Onuitgegeven charters uit de 13de en 14de eeuw [uit de archieven te Deventer en Zwolle en van het Huis Almelo]. B. VI. (1880), 112-149. Schoengen, M. Overijssel tot de 17de eeuw in staatkundig en godsdienstig opzicht. O. (1931), 465-559. H. de Hazewinkel, C. Eenige mededeelingen over goederen van Claholte [Klooster bij Osnabrück] in Overijssel. V.M. XLII (1925), 58-81. Kleyntjes, ]. C. J. Twee overeenkomsten tusschen de bis- schoppen van Utrecht en Munster [1445 en 1465 over handelsverkeer met Deventer, Kampen en Zwolle], V.M. XXXVII (1920), 104-110. Hoefer, F. A. Opschriften van klokken in Overijssel [Rijssen 1484, Dalfsen 1560, Hasselt 1738, 1662, Windesheim 1822], V. 83 (1899), 12-13. Nanninga Uitterdijk, J. Memoriaal vaneen reis vaneen commissie van ridderschap en steden naar Heidelberg naar den elect Frederik van Baden, H96. B. VIII (1886), 30-38. 6 Molhuysen, P. C. De eerste Overijsselsche drukkerijen en de Donatus [lsde eeuw], A. (1842), 39-48. Nanninga Uitterdijk, J. Een paar mededeelingen en uittrek- sels uit het verloren deel der Kroniek van Arend toe Boecop [1496-1538], V.M. XXII (1901), 66-75; 'XXVIII (1912), 148-154. Uittreksels uit het dagboek van Arent toe Boecop vol- gens een handschrift van de 17de eeuw. - W. (1862), 1-233, Nanninga llitterdijk, J. Overijsselsche almanakken [sinds de 15de eeuw], V.M. XXXIV (1917), 43-56. Molhuysen, P. C. De heidens in Overijssel [lsde-18de eeuw], A. (1840), 57-71. Doorninck, ]. I. van. Overijssel onder Karei V, gekend uit regesten op officiëele registers en daarbij behoorende acten. Blz. 1-460 (1889). 1 ) Bosscha, P. Eene zwarte bladzijde uit de geschiedenis van Overijssel [l5lO-1520 strijd met Karei van Gelder], A. (1844), 205-214. Riemsdijk, Th. H. F. van. Een kroniek over den Geldersch- Overijsselschen oorlog [1520-1525]. V. 39 (1877), 7-9. Drenthe 1530- Hofman, J. H. Verhouding van Overijssel tot [ 1533]. V.M. XXI (1900), 129-133. 2 ) Betrekking van Overijssel tot de Generale Staten *) Dit werk is na den dood van den schrijver als afzonderlijk deel uitgegeven, gedrukt te Deventer. De uitgave geschiedde door de Ver- eeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis, hetgeen echter niet uit het titelblad blijkt. 2 ) B. W. A. E. Sloet tot Oldhuis schrijft in het Levensbericht van Philip Christiaan Molhuysen (Handelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, 1868), dat Molhuysen de schrijver is van alle 20 ongeteekende of met een M. geteekende opstellen inde jaargangen van de Overijsselsche Almanak. In dit overzicht hebben wijden naam van den als elders de schrijver van ongeteekende artikelen slechts vermeld, van den naam van den schrijver bleek, in andere gevallen staat er een voor titel. 7 en de Unie van Utrecht [1576-1598], A. (1847), 1-156; (1848), 1-130; (1849), 1-72. Moordbranders in Overijssel, 1548-1560. A. (1849), 97-122. Nanninga Uitterdijk, ]. Geschenk in 1570 door de Staten van Overijssel aan de Koningin van Spanje vereerd. B. I (1874), 32-48. Brief van den stadhouder Hierges [aan Gelderland, Zutphen en Overijssel, 1577], A. (1851), 113-121. I. Doorninck, J. van. Toestand van Overijssel in het jaar 1580. V. 45 (1880), 8-14. Landstorm in Overijssel, 1850. A. (1848), 229-235. Geesink, ]■ en Moerman, H. J. Schets der geschiedenis van Overijssel sinds 1580. O. (1931), 560-589. De gevangenen op Blijenbeek [Overijsselsche ge- vangenen van Maarten Schenck, 1581-1582], A. (1847), 184-200. Hasselt, L. van. De rekeningen der confiscatiën in Salland en Twenthe [l6de eeuw]. — B. XII (1898), 169-305. Doorninck, ]. I. van. Overijsselsche Kaartemakers; I. Mr. Johan Glasemaicker; 11.