VİZYON Mart-Nisan 2010 - HAYAL PERDESİ 15 1 HAYALVİZYON PERDESİ Sinema Dergisi İçinden Sinema Geçen Hayat Sayı: 15, Mart-Nisan 2010 Üzerinde durduğu gerçeklik zeminini, zama- Yayın Danışmanı İhsan Kabil nın ve mekânın çatlaklarından sızarak ge- Yayın Yönetmeni nişletir, derinleştirir Uluçay. Yolculuğu hep Ayşe Pay kendinedir. Belki bu yüzden Uluçay’ın film- Yayın Yönetmeni Yard. lerinden ne zaman bahsetmeye kalksanız Betül Demirel bir güç sizi hayat hikâyesine, “Ahmet Uluçay Mücahid Eker Filmi”ne çeker. Çünkü o, hayatının “özne”si Yayın Ekibi olmayı başaran nadir insanlardandır, çünkü Murat Pay hayat, her zaman filmlerden daha çarpıcıdır. Mustafa Emin Büyükcoşkun Tuba Deniz, Esra Bulut Bir referans niteliğindeki “Mikrokozmosda Hilal Turan, Cihat Arınç Sinema: Ahmet Uluçay” başlıklı dosyamız Görsel Yönetmen zengin bir içeriğe sahip. Cahit Koytak’ın Erol Polat Uluçay’a ithaf ettiği şiiri, Hilal Turan’ın Grafi k Uluçay’ın sineması üzerinden yerlilik mese- Recep Önder lesi değinisi ve yönetmenin hiçbir yerde ya- Web Sorumlusu yınlanmamış bir söyleşisi bunlardan birkaçı. İbrahim Erbaş Cihat Arınç’ın Ahmet Uluçay sineması üze- Katkıda Bulunanlar rinden tartışmaya açtığı sinemada gerçeklik Ahmet Terzioğlu, Barış Saydam, Cahit Koytak, Celil Civan, Derviş Zaim, Enes Özel, meselesi de bir bölümüyle perspektif sayfa- Faysal Soysal, Fuat Er, Gökhan Yorgancıgil, larımızda. Arınç’ın sonraki sayılarımızda sür- Hanife Gümüş, Hasanali Yıldırım, Kamil Koç, düreceği makalesi Uluçay dosyamızı kapat- Mehmet Ufuk, Meryem Köse, Mustafa Preşeva, madığımızın da bir nişanesi. Naz Emel Koç, Salih Pulcu, Ümit Aksoy, Yeşim Ustaoğlu, Zahit Atam, Z. Merve Uygun. Geçtiğimiz günlerde Semih Kaplanoğlu’nun Türkiye’ye Altın Ayı’yı getirmesi herkesi birleşti- ren bir sevinç kaynağı oldu. Festival Günlüğü’nü Bal’ın Berlinale macerasını festival izlenimleriy- SAM le birlikte aktaran Mustafa Emin Büyükcoşkun Sanat Araştırmaları Merkezi ile jürisinde bulunduğu 28. Fecr Film Festivali Adres: Vefa Cad., No: 35, 34134, değerlendirmesiyle İhsan Kabil doldurdu. Vefa/İstanbul Yine hacimli bir sayıyla sizlerle buluşan Hayal Tel: +90 212 528 22 22 Perdesi, yakın gündeme getirdiği yorumlarla Faks: +90 212 513 32 20 kayıtsız kalınamayacak bir çabayı okurlarıyla E-Posta: [email protected] paylaşıyor. www.hayalperdesi.net Ayşe Pay 2 HAYAL PERDESİ 15 - Mart-Nisan 2010 VİZYON 60.Uluslararası Berlin Film Festivali Bal, Semih Kaplanoğlu, 2010 En İyi Film Ödülü Mart-Nisan 2010 - HAYAL PERDESİ 15 3 SAYI VİZYON ELEŞTİRİ 15 32 DOSYA 06 GÜNDEM Mikrokozmosda Sinema: 7 Mart 2010 günü gerçekle- AHMET ULUÇAY şen 82. Oscar Ödül Töreni, 30 Kasım 2009’da aramızdan ayrılan Ahmet Ulu- En İyi Film seçilen Kathryn çay, sinema serüveni, kısa filmleri, Karpuz Kabu- Bigelow’un Ölümcül Tuzak ğundan Gemiler Yapmak filmi, Türk sinemasındaki filmi ve ödül alan diğer yeri üzerine derinlikli yazılar ve kendisiyle 2002’de filmler Celil Civan tarafından İçindekiler yaptığımız söyleşisiyle dosya sayfalarında. Gündem’de kritik ediliyor. 01 HAYAL PERDESİ’NDEN 44 Pelikülle Aynılaşan Bir Hayat: GÜNDEM Ahmet Uluçay/Murat Pay 06 Oscar’ı “Reel Politik” Kazandı/Celil Civan 50 Bir “Yerli” Sinemacı: Ahmet Uluçay Hilal Turan VİZYON 56 Kısa Filmleri Ekseninde Uluçay’ın Sihirli 12 Orada Bir Diyar Var Uzakta: Alice Harikalar Lâmbası: Sinema/Ayşe Pay Diyarında/Enes Özel 62 Yalnız Çocuklar, Kırık Hayaller 18 Zengin Ama Yoksun: Yeraltı Peygamberi Celil Civan Fuat Er 68 Bir Ahmet Uluçay Hikâyesi 21 Çok Tanıdık, Çok Sıradan: Zindan Adası İhsan Kabil, Salih Pulcu, Ahmet Terzioğlu Yeşim Ustaoğlu 28 “Aşk Dersi”nden Sınav Var/Naz Emel Koç 74 Ahmet Uluçay Görüşler DOSYA Derviş Zaim, Zahit Atam, Kamil Koç, Mustafa Preşeva 32 Mikrokozmosda Sinema: AHMET ULUÇAY Söyleşi: 34 Şiir & Sinema/Cahit Koytak 76 AHMET ULUÇAY: “Kendimi Zamansal 36 Bir Keloğlan Masalı/Hasanali Yıldırım ve Mekânsal Gurbette Hissediyorum” 4 HAYAL PERDESİ 15 - Mart-Nisan 2010 VİZYON ELEŞTİRİVİZYON 96 102 130 1 YÖNETMEN 3 FİLM FESTİVAL GÜNLÜĞÜ Açık ALAN Wim Wenders Fecr-Berlinale Eric Rohmer Genellikle varoluşsal zemin üze- Mustafa Emin Büyükcoşkun 11 Ocak 2010’da vefat rine yükselen temaları işleyen 62. Uluslararası Berlin Film eden Fransız Yeni Dal- Wenders Palermo’da Yüzleşme, Festivali notlarını, İhsan Kabil ga geleneğinin özgün Arzunun Kanatları ve Bolluk Ülkesi ise 28. Uluslararası Fecr Film yönetmenlerinden Eric filmleri ile 1 Yönetmen 3 Film Festivali izlenimlerini Festival Rohmer Açık Alan’da. sayfalarımızda. Günlüğü’nde paylaşıyor. PERSPEkTİF ESkİMEYEN FİLMLER 88 Mûcid-i Perde de Bir Zıll-i Hayâldir Şimdi 124 (Gayr-ı Resmi) Tarihten Bir Film: Ahmet Uluçay’ın Hayalet Perdesi I Büyük Diktatör/Betül Demirel Cihat Arınç 1 YÖNETMEN 3 FİLM Açık ALAN 96 Metafizik Âlemin Sınırlarında: 130 Yeni Dalga İçinde Bir Moraliste: Wim Wenders/Tuba Deniz Eric Rohmer/Barış Saydam FESTİVAL GÜNLÜĞÜ BEYAZ AYARı 102 28. Uluslararası Fecr Film Festivali 136 Nefes’e Yamuk Bakmak/Mehmet Ufuk İhsan Kabil 106 Berlinale Notları NEDEN FİLM SEYREDİYORUZ? Mustafa Emin Büyükcoşkun 142 Yaşamak Film İcabı/Gökhan Yorgancıgil kıSA-CA kİTAPLık 110 FAYSAL SOYSAL: “Kısa Film: Tek Atımlık Kurşunla Hedefi On İkiden Vurmak” Film Eleştirisi Alanında Yeni ve Farklı Bir Dil: 146 Yönetmen Sineması/Hanife Gümüş BELGESEL ODASı HAYAL POSTASı 118 Aptallık Çağı: Bu Çağ Burada Bitmez! Mücahid Eker 150 Ümit Aksoy, Z. Merve Uygun, Meryem Köse Mart-Nisan 2010 - HAYAL PERDESİ 15 5 GÜNDEM OSkAR’ı “REEL POLİTİk” kAZANDı Beyazperdedeki II. Dünya Savaşı’na özgü temsilleri tersine çeviren Soy- suzlar Çetesi, sinemasal açıdan en kayda değer filmken Oscar’a yak- laşması mümkün görünmüyordu. Zira Tarantino’nun bu postmodern parodisi, ödül komitesinin politik hassasiyetlerine fazlasıyla uzak bir “aşırılık” taşıyordu. CELİL CİVAN Mart 2010 gecesi düzenlenen 82. Oscar Ödül Töreni’nde En İyi Film Ödülü’nü Kathryn Bigelow’un 7Ölümcül Tuzak (The Hurt Locker, 2008) isimli filmi kazandı. James Cameron imzalı Avatar (2009), gişe başarısı ve tek- nolojik yenilikleriyle bu ödülün en önemli adayıydı. Fakat beklenen olmadı ve film üç ödülle yetinmek durumunda kaldı. Aynı dalda yarışan Soysuzlar Çetesi (Inglorious Basterds, 2009), adaylar içinde sinemasal açıdan en kayda değer film olmasına rağ- 6 HAYAL PERDESİ 15 - Mart-Nisan 2010 GÜNDEM Ölümcül Tuzak, Kathryn Bigelow, 2008 men ödülü alması mümkün görünmüyordu. “gerçeği” anlattıklarını söylüyordu. Perdede Zira film, ödül komitesinin politik hassasi- gördüklerimiz, filmden önce bir “gerçek”ti yetlerine fazlasıyla uzak bir “aşırılığı” temsil ve biz bir zamanlar yaşanmış bir travmayı ediyordu. Komitenin Yahudi soykırımıyla seyrettiğimizi düşünüyorduk. Oysa Taran- ilgili filmlere gösterdiği özen düşünülürse tino, daha açılış sekansında, Yahudileri Quentin Tarantino’nun parodik fantezisinin saklayan Fransız köylüsü ile “Yahudi avcısı” komitenin liberal hoşgörüsünü sızlatacak, Nazi subayının karşılaşmasını western mo- dahası kanatacak nitelikler taşıdığı aşikâr. tifleriyle anlatarak gerçek ve travmatik bir Komite soykırım travmasını perdede gör- hadiseyi, hadiseyle alâkasız bir janr’ın içine mekten hiçbir zaman sıkılmadı; bundan sokuyor ve gerçeğe parodik bir nitelik ka- sonra da sıkılacak gibi görünmüyor. Bu zandırıyor. Bu türlerarası geçişler ve alaycı travmayı yok sayan, üstelik travmanın akı- yapı, film boyunca devam ediyor. Alışıla- şını tersine çeviren bir fanteziye sıcak bak- gelen II. Dünya Savaşı filmlerinin aksine, ması pek de mümkün değil. gördüklerimiz ne kadar gerçek olursa olsun öncelikle bir film seyrettiğimiz anlamına Parodik Fantezi: Soysuzlar Çetesi geliyor bu. Üstelik filmde Adolf Hitler’in Soysuzlar Çetesi, bugüne kadar perdede savaş başlamadan Yahudilerce öldürülmesi gördüğümüz II. Dünya Savaşı’na özgü tem- travmanın var olmasını en baştan ortadan silleri tersine çevirirken bu tür filmlerin ima kaldırdığı gibi gerçek travmayı da bir fan- ettiği gerçekçi çizginin de sınırlarını aşıyor. teziye dönüştürüp filmin gerçekle ilişkisini Zira savaşın travmasını anlatmaya çalışan tümüyle askıya alıyor. Tarantino’nun filmi, bu filmler, dolaylı ya da dolaysız bize bir Oscar adayı olmakla ironik bir salınımı Mart-Nisan 2010 - HAYAL PERDESİ 15 7 GÜNDEM Soysuzlar Çetesi, Quentin Tarantino, 2009 sergiliyor: II. Dünya Savaşı’nı anlatmasıyla Liberal Fantezi: Avatar Oscar’a yaklaşırken soykırımı es geçmesiy- Tarantino’nun postmodern parodisi ya- le heykelcikten uzaklaşıyor. nında, En İyi Film kategorisinin en güçlü Komitenin travmaya duyarlı kalbi, adayı Avatar, ütopik ve liberal bir iyi niyeti, Tarantino’nun postmodern alaycılığı karşı- hatta naifliği sergiliyor. Yeraltı zenginlikle- sında kırılgandı. Ama aynı komite En İyi Yar- rini sömürmek için yabancı diyarları işgal dımcı Oyuncu Oscarı’nı, Nazi subayını can- eden Amerikalılarla bu toprakların yerli landıran Christoph Waltz’a vermekten de sahipleri arasındaki çatışmayı alegorik bir geri durmadı. Waltz, oyunculuğuyla ödülü dille anlatan film, daha çok isyanın önderli- sonuna kadar hak ediyor şüphesiz, ama ko- ğine dönük yaklaşımıyla eleştirildi. Pandora mitenin bu ödülü vermesinde politik tutu- isimli, handiyse cennet gibi bir gezegende munu gösteren bir yan da yok değil. “Film, yaşayan mavi derili Navilerin arasına casus- Yahudi soykırımını pek hafife alıyor ama luk yapmak için giren Amerikan askeri Jake Waltz tam da tasavvur ettiğimiz bir Nazi’yi Sully, Navileri tanıdıkça onlardan biri olu- oynuyor: Kurnaz, entelektüel ve şeytani!” yor ve acımasız maden şirketine karşı Navi- lerin isyanına önderlik ediyor. Film, yerlile- 8 HAYAL PERDESİ 15 - Mart-Nisan 2010 GÜNDEM Avatar, James Cameron, 2009 rin ancak Batılı beyaz