HEROVER DE FORTEN fietsen door de groene rand van antwerpen INHOUD Ben je op zoek naar natuur, cultuur en ontspanning? De forten rond Antwerpen zijn hiervoor de ideale Route 1 plek. In de twee fortengordels rond Antwerpen DE BRIALMONTROUTE 6 kan je genieten van historische domeinen met een Route 2 militair verleden, zoals forten en kastelen. Ontdek ANTWERPSE POLDERS dit gebied aan de hand van zes fietsroutes die we in EN KASTEELDOMEINEN 12 dit boekje aanraden. Route 3 ANTITANKGRACHT Per route vind je leuke suggesties in de omgeving EN HEIDE 18 die je kan combineren. Maak tijdens je fietstocht Route 4 een kleine stop op een kinderboerderij, een mini- LANGS NETE EN camping, spoorfietsen of een gezellige brasserie. GROENTESTREEK 24 Wil je jouw route aanpassen? Neem dan een kijkje Route 5 op www.scheldeland.be en www.kempen.be. VERSTERKT ERFGOED IN KLEIN-BRABANT 30 Nieuwsgierig naar meer? Route 6 Surf naar www.fortengordels.be. FORTEN EN KASTELEN IN HET WAASLAND 36 Veel fietsplezier! Luk Lemmens Gedeputeerde Erfgoed Provincie Antwerpen 3 Ontdek de zes prachtige routes tussen de forten Route 1 — 44 km DE BRIALMONTROUTE Wijnegem, Wommelgem, Borsbeek, Mortsel, Edegem, Wilrijk & Hoboken eze route is genoemd verstedelijkte Antwerpen. Elk naar Henri Alexis Brial- fort heeft een eigen bestemming D mont, de ontwerper van en een uniek karakter. In de de forten. Tussen 1860 en 1864 forten van Borsbeek, Mortsel, bouwden 13.000 arbeiders in een Edegem en Hoboken kan je Bezoek onderweg het Provinciaal Groendomein Rivierenhof recordtijd de acht forten tussen gaan wandelen. De forten van ↗ Wijnegem en Hoboken. De Wommelgem en Wilrijk zijn deels Brialmontroute verbindt de acht of volledig ontoegankelijk. Zin om forten rond de stad Antwerpen toch een kijkje te nemen? Een Blijf ontdekken 18e-eeuws kasteel, twee koets- en is te herkennen aan de witte gids neemt je graag mee. Fiets langs een indrukwekkend huizen en een grote vijver. Er is zeshoekige bordjes met bruin staaltje militaire architectuur en een kleine speeltuin en op de opschrift. beleef de mooie natuur in de om- gracht kan je vissen. ↓ Loop door de expositiegang in geving van de forten. Even een Herover deze forten Fort 4 en kom meer te weten over de pauze? Rust dan uit in het Provin- Wil je al wandelend de forten De forten zijn allemaal goed be- Brialmontforten ciaal Groendomein Rivierenhof: bewonderen? Gebruik dan de waard gebleven, enkel Fort 1 van www.rivierenhof.be. wandelkaart van het Wijnegem niet. In 1959 werd dit ‘Landschapspark Zuidrand’. fort afgebroken om de Turnhout- Samen met Hof Terlinden De wandelkaarten zijn te sebaan recht te trekken. Later is vormt fort 5 Edegem een groot koop bij de gemeenten van er het Shopping Center bovenop groengebied van bijna 90 de Zuidrand. gebouwd. hectare. Het kasteeldomein van Hof Ter Linden is een grandioos De zeven overgebleven forten parkdomein. Wat heeft dit te vormen een groene oase in het bieden? Een blikvanger van het 6 7 Ontdek wat Fort 4 Mortsel op route 1 te bieden heeft Route 2 — 31,4 km Blijf ontdekken Bezoek dan het Gunfire Museum. Zin in iets lekkers? In de schaduw Om de forten te bevoorraden, van het kasteel Ravenhof, aan werd een militaire spoorlijn ANTWERPSE POLDERS knooppunt 84, is Brasserie ’t aangelegd tussen Kapellen Koetshuis een ideale locatie om en Brasschaat. Vanaf het fort EN KASTEELDOMEINEN je smaakpapillen te verwennen. van Kapellen kan je vandaag Stabroek, Merksem, Kapellen Ook het Mastenbos is een stop met de hele familie over dat waard. In dit Kapelse bos vind je spoor denderen op speciale een deel van een Duitse verdedi- spoorfietsen! Reserveer je rit op gingslinie uit WOI. In 2014 is hier www.spoorfietsen.be. het ‘Loopgravenpad’ aangelegd, p deze route geniet een aanrader om die verborgen Ga je liever te voet? Kijk op je tijdens het fietsen geschiedenis te beleven! www.wandelknooppunt.be om O van kasteeldomeinen, een mooie wandeling uit te bossen en het open gebied van Geïnteresseerd in kanonnen, stippelen. de Antwerpse polders. Zo kan tanks en militair geschiedenis? je de omgeving verkennen van de forten in Merksem, Stabroek ↘ Ontdek langs deze route de sluisbunkers van de Antitankgracht en Kapellen. in Kapellen ↑ Laat je fascineren door het fort van Herover deze forten Ertbrand Start bij het fort van Merksem, waar je langs de fortgracht kan op het kaartje en ontdek het fort wandelen en fietsen. Fiets van middenin de haven. de buitenwijken van Antwerpen en Kapellen naar het open Je fietst langs de ontoegankelijke polderlandschap van Stabroek. forten van Ertbrand en Kapellen. Vlakbij het fort van Kapellen Het fort van Stabroek (Stafort) vind je verschillende servitude- ligt aan het begin van de woningen: houten huisjes die Antitankgracht. Een geoefende snel konden worden afgebroken fietser kan hier zijn fietstocht bij oorlogsdreiging. Eén van de verlengen en zo het fort van Lillo huisjes tussen knooppunten 76 bereiken. Volg de knooppunten en 77 is nu een café. 12 13 Laat je met een spoorfiets leiden doorheen dit prachtige landschap Route 3 — 59 km ANTITANKGRACHT EN HEIDE Ranst, Nijlen & Schilde eze fietsroute voert je Herover deze forten langs de Antitankgracht, Start aan het fort van Oelegem, D heidegebied en verschil- een vleermuizenreservaat. Fiets lende kasteeldomeinen. vervolgens langs de Antitank- gracht en het Albertkanaal De Antitankgracht werd richting het fort van Kessel. De ↗ De Kesselse Heide is een Kempens landschap zoals het vroeger was, een zeldzaamheid in Vlaanderen aangelegd net voor de Tweede korte wandeling rond het fort is Wereldoorlog en diende om een zeker een aanrader. vijandige opmars tegen te hou- Blijf ontdekken Verken de omgeving te voet den. De gracht is 33 kilometer Zet nadien je route verder door- Aan knooppunt 57 kan je het via wandelknooppunten of lang en 6 meter breed, wat dit heen het gevarieerde landschap Provinciaal Groendomein dankzij de Groene Halte: daarbij het langste beschermde land- van Ranst en Schilde tot je terug Vrieselhof bezoeken. combineer je de wandeltocht schap van Vlaanderen maakt. aan de Antitankgracht komt. Op de plaats waar de met het openbaar vervoer: Een soepelere route? Neem Kempen beginnen, ligt dit www.wandelknooppunt.be en ↓ Fort Kessel is te bezoeken met gids dan de knooppunten 25-53-26 rustige kasteeldomein: www.groenehalte.be. en verkort je route met 10km. www.vrieselhof.be. Op Schildestrand, het fort van ’s-Gravenwezel, kan je uitrusten Vlakbij het fort van Kessel kan in brasserie MaNo. Via de schans je op adem komen in een fraai van Schilde kom je terug in stukje natuur: het Provinciaal Oelegem. Groendomein Kesselse Heide. De kleuren veranderen hier met de seizoenen: www.kesselseheide.be. 18 19 Natuur en rust? Fiets langs de groene omgeving van het fort van Oelegem en de Antitankgracht Route 4 — 50 km LANGS NETE EN GROENTESTREEK Duffel, Lier, Sint-Katelijne-Waver & Walem ijdens deze route fiets je Herover deze forten T langs vijf forten die de Start aan het fort van Duffel, Eerste Wereldoorlog hebben waar veel te beleven is. Een meegemaakt: Lier, Koningshooikt, deel van het fort is gereserveerd Sint-Katelijne-Waver, Walem en als overwinteringsplaats voor Duffel. vleermuizen. Je kan een ↗ Het fort van Duffel is het hele jaar geopend voor bezoekers tentoonstelling in het fort ↓ Natuur en historie gaan hand in hand bezoeken en iets lekkers eten Walem. Zo keer je terug naar de Op een boogscheut van in het Abdijdomein Roosendael in Brasserie De Krone. Op startplaats. Deze forten zijn te het fort van Walem vind je deze bijzondere plek krijgen bezoeken met een gids. abdijdomein Roosendael. jongeren met autisme de kans om Hier kan je ontspannen in werkervaring op te doen. Blijf ontdekken het fietscafé of overnachten Een leuke plaats om even iets in de mini-camping. Vanaf Fiets via de Nete naar het fort te eten? Stop dan even bij de het Grachtwandelpad kan van Lier. Na knooppunt 40 neem Pannenkoekenbistro je het hele domein bekijken: je de derde weg rechts: deze zal Midzeelhoeve vlakbij het fort www.roosendael.be. je leiden naar het fort. van Sint-Katelijne-Waver. Zij Keer nadien terug naar de Nete wonnen de horeca-award voor Wandel je graag? Bezoek de en ga via de knooppunten naar meest kind- en fietsvriendelijke forten van Walem, Duffel, Lier en het fort van Koningshooikt. horecazaak in België. Hier vind Kessel via de wandelknooppun- Doorheen de groentestreek fiets je ook het interactieve ten: www.wandelknooppunt.be. je langs het fort van groentemuseum ’t Grom. Sint-Katelijne-Waver. Als laatste stop ga je naar het fort van 24 25 Het fort van Lier en zijn goed bewaarde stervorm 93 62 4,2 N1 VINKENSTRAAT Modelhoeve 88 DENNEN- BEEKHOEK- N14 LAAN 0,9 1,1 STRAAT 1,6 2,1 1,9 3,3 89 1,9 54 4 Kessel Vallei van de 14 N 2,2 Grote Nete Rodenburg 1,6 Route 4 – 50 km 12 20 1,5 0 km 2 km 3 1,5 11 TUINWEG 57 1,7 Kesselhof LANGSKontich- NETE EN 52 1,7 Variante via Lierse Vesten 1,9 Kazerne 16 LUITERSHEIDE van maandag tot NEERLOOP GROENTESTREEK 3,5 zaterdagmiddag 12 uur 30 Grote Nete 16 05 2,9 LINT 4,9 BOUWEN- 2 LIER P fietsknooppunt STRAAT 0,3 65 2,7 Paardenmelkerij STADS- 28 20 VEST 2,1 LIERSE- 3 TULPEN- 3,4 STEENWEG STRAAT fietsroute 4,5 3,1 N14 Lachenenbeek fietsroute (autovrij) 13 Fort van 2,3 Lier STRAAT 2,7 PIME 5,2 40 1,2 BABBELKROON-fietsroute (onverhard 27 0,6 4,7 BERLAAR SPREET 72 en autovrij) 0,8 RECHTSTRAAT EBROEK MISSE- 2 STRAAT HEISTRAAT SCHAARBROEK fietsroute (afwijkend WELVAARTSTRAAT BEEK- 31 48 BOSHOEK van het routenetwerk) 19 4,2 0,6 0,9 4,5 1,4 N10 DRAAKBOSWEG Netekanaal kilometeraanduiding21 Babelse Beek 60 Waarloosfort 2,3 EUSTER 49 N108 KRUISSTRAAT