Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü adına sahibi / Owned on be- half of Institute of Black Sea Studies by Prof. Dr. Mehmet OKUR Editörler / Editors Dr. Öğr. Üyesi Yüksel KÜÇÜKER Dr. Öğr. Üyesi Volkan AKSOY Doç. Dr. Bahadır GÜNEŞ Yayın Kurulu/ Editorial Board Prof. Dr. David McDONALD / Wisconsin Üniversitesi Prof. Dr. Dilek BEYAZLI / Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Dmitry D. VASILIEV / Rusya Bilimler Akademisi Prof. Dr. Gocha TSETSKHLADZE / Melbourne Üniversitesi Prof. Dr. Haşim KARPUZ / Karatay Üniversitesi Prof. Dr. Hikmet ÖKSÜZ / Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Kadir SEYHAN / Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ / Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet OKUR / Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Mesut ÇAPA / Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Murat ARSLAN / Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. Necmettin AYGÜN / Aksaray Üniversitesi Prof. Dr. Rahmi ÇİÇEK / Trabzon Üniversitesi Prof. Dr. Ramazan ÖZEY / Marmara Üniversitesi Prof. Dr. R. SHUKUROV / Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi Prof. Dr. Süleyman ERKAN / Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Bahadır GÜNEŞ / Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Bayram SEVİNÇ / Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Emanuel PLOPEANU / Constanta Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa Zeki ÇIRAKLI / Karadeniz Teknik Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Murat AŞÇI / Karadeniz Teknik Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Volkan AKSOY / Karadeniz Teknik Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Ülkü KÖKSAL / Karadeniz Teknik Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Yüksel KÜÇÜKER / Karadeniz Teknik Üniversitesi Dil Sorumluları / Language Managers Dr. Öğr. Üyesi Badegül CAN EMİR Dr. Öğr. Üyesi Tuncer YILMAZ Danışma Kurulu / Advisory Board Prof. Dr. A. Mevhibe COŞAR / Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Barış ÖZDAL / Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Bernt BRENDEMOEN / Oslo Üniversitesi Prof. Dr. Cengiz ALYILMAZ / Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Enis ŞAHİN / Sakarya Üniversitesi Prof. Dr. Faruk BİLİCİ / Paris- INALCO Prof. Dr. Feridun EMECEN / 29 Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Hakan KIRIMLI / Bilkent Üniversitesi Prof. Dr. İbrahim TELLİOĞLU / Ondokuz Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. İlhan EKİNCİ / Ordu Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet ÇOĞ / Samsun Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet TEZCAN / Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet ZAMAN / Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Mirian MAKHARADZE / Tiflis Devlet Üniversitesi Prof. Dr. Nedim İPEK / Ondokuz Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Oktay BELLİ / İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Osman KARATAY / Ege Üniversitesi Prof. Dr. Peter Benjamin GOLDEN / Rutgers Üniversitesi Prof. Dr. Selçuk URAL / Kafkas Üniversitesi Prof. Dr. Sergey P. KARPOV / Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi Prof. Dr. Ülkü ELİUZ / Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Sanem ÖZEN TURAN / Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Serkan DEMİREL / Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Sezai BALCI / Giresun Üniversitesi Doç. Dr. Şahin DOĞAN / Akdeniz Üniversitesi Doç. Dr. Yalçın SARIKAYA / Giresun Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Ferdi KESİKOĞLU / Bülent Ecevit Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Osman EMİR / Karadeniz Teknik Üniversitesi Öğr. Gör. Veysel USTA / Karadeniz Teknik Üniversitesi KAREN Index Copernicus, Directory of Open Access Journals (DOAJ), Central and Eastern European Online Library, International Institute of Organized Research (I2OR), Academic Resource Index, MLA International Bibliography, Türk Eğitim Endeksi, Eurasian Scientific Journal Index (ESJI), AcademicKeys, International Innovative Journal Impact Factor (IIJIF), ASOS Indeks, Scientific Indexing Services (SIS) ve SOBIAD indeksleri tarafından taranan uluslararası hakemli akademik bir dergidir ve senede iki kez yayımlanır. Dergide yayımlanan makalelerin sorumluluğu yazarlarına aittir. KAREN is an international peerreviewed journal indexed by Index Copernicus, Directory of Open Access Journals (DOAJ), Central and Eastern European Online Library, International Institute of Organized Research (I2OR), Academic Resource Index, MLA International Bibliography, Türk Eğitim Endeksi, Eurasian Scientific Journal Index (ESJI), AcademicKeys, International Innovative Journal Impact Factor (IIJIF), ASOS Index and Scientific Indexing Services (SIS) and SOBIAD and published twice in each year. Authors are responsible for the content of their work. Sayfa Düzeni / Page Layout Dr. Öğr. Üyesi Yüksel KÜÇÜKER Düzelti / Redaction Doç. Dr. Bahadır GÜNEŞ Yazışmalar / All Correspondence Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Karadeniz Teknik Üniversitesi, Kanuni Kampüsü, 61080, Trabzon / Türkiye Institute of Black Sea Studies Karadeniz Technical University, Kanuni Campus, 61080, Trabzon /Turkey Tel: +90 462 377 42 37 Fax: +90 462 325 86 88 http://www.ktu.edu.tr/karen http://dergipark.gov.tr/karen [email protected] [email protected] ISSN: 2458-7680 E-ISSN: 2458-9705 Aralık / December 2019, Trabzon, TÜRKİYE Baskı / Printing Karadeniz Teknik Üniversitesi Matbaası Tel: +90 462 377 21 44 İÇİNDEKİLER / CONTENTS* Pantelis CHARALAMPAKIS Short Notes on the Prosopography of the Byzantine Theme of Koloneia (Part II) 115-128 Koloneia Theması Bizans Prosopografisi Üzerine Kısa Notlar (Bölüm II) Serkan DEMİREL MÖ ı. Binyılda Doğu Karadeniz’in Yerel Toplulukları 129-141 Local Communities in South-Eastern Black Sea in the first Millennium BC Kemal ÇELİK Gümüşhane ve Çevresinde Pontus Rum Faaliyetleri 143-152 Pontus Rum Activities in Gumushane Aydın ÖZGÖREN İki Din Taşıyan İstavriler ve Propaganda 153-174 Istavris as the Crypto Christians of the Ottoman State and Propaganda Hacer Nurgül BEGİÇ - Hamdiye ÖNAL ÇAPIK Trabzon’da Geleneksel Kazaziye Sanatı 175-190 Traditional Kazaz Craft in Trabzon Tekin Aycan TAŞCI Rus Devlet Teşkilatında Namestniklik Kurumunun Tarihçesi 191-211 History of Namestnik Institution in Russian State Organization Aleksei A. ZAVOYKIN A Public Buılding of the 4th Century BC on the Phanagoria Acropolis 213-243 MÖ 4. Yüzyılda Phanagoria Acropolis’te Bir Kamu Binası KAREN Yayın İlkeleri / Guideline of the KAREN _______________________ Bu sayıda yayımlanan makalelerin tamamı araştırma makalesidir. Çeviri makaledir. KARADENİZ ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ DERGİSİ THE JOURNAL OF INSTITUTE OF BLACK SEA STUDIES 2019 5 / 8 (115-128) Charalampakis, Pantelis, “Short Notes on the Prosopography of the Byzantine Theme of Koloneia (Part II)”, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 5/8, ss.115-128. DOI: 10.31765/karen.668082 SHORT NOTES ON THE PROSOPOGRAPHY OF THE BYZANTINE THEME OF KOLONEIA (PART II)* Pantelis CHARALAMPAKIS * Araştırma makalesidir. Abstract: This paper presents the case study of Kallistos (reportedly a member of the Melissenos family), one of ** Research Fellow, Greek State the Forty-two Byzantine officials captured by the Arabs in Scholarships Foundation, Athens, the aftermath of the siege of Amorion in 838. The person E-Posta: [email protected] in question has been recorded in scholarly literature as a military officer active in Koloneia (or, according to other ORCID: 0000-0003-1043-6206 views, in the themes of the Anatolikoi or the Armeniakoi). A closer examination of extant evidence, however, may suggest that he never existed – or at least not as a military commander in Koloneia – and his mention in the sources Keywords: Pontos, Koloneia, Byzan- was the result of a misunderstanding and/or fictional tine Theme, Prosopography, 42 writing related to hagiography, politics, or family pres- Martyrs of Amorion, Kallistos Melis- tige. senos. Anahtar Kelimeler: Pontus, Kolo- KOLONEIA THEMASI BİZANS PROSOPOGRAFİSİ neia, Bizans Theması, Prosopografi, ÜZERİNE KISA NOTLAR (BÖLÜM II) 42 Amorion Şehiti, Kallistos Melisse- Öz: Bu makale 838 yılında Amorion kuşatmasının ardın- nos. dan Araplar tarafından ele geçirilen kırk iki Bizans yetki- lisinden biri olan Kallistos’a (Melissenos ailesinin bir üyesi olduğu bildirilir) ilişkin örnek çalışmadır. Adı geçen kişi bilimsel literatürde Koloneia’da (diğer görüşlere göre Anatolikoi veya Armeniakoi Themalarında) aktif bir as- keri subay olarak kayıtlıdır. Fakat mevcut kanıtlar daha yakından incelendiğinde onun hiç var olmadığı - ya da en azından Koloneia’da askeri bir subay olarak bulunmadığı - ve kaynaklarda kendisinden bahsedilmesinin hagiografi, politika ya da aile saygınlığı ile ilgili bir yanlış anlaşılma- Gönderim Tarihi: 22.08.2019 nın ve/veya kurgusal bir yazının sonucu olduğu belirtile- Kabul Tarihi: 29.11.2019 bilir. Pantelis CHARALAMPAKIS KAREN 2019 / 5 / 8 116 In this second part1 of the research dedi- us with the title Passion of the Forty-two cated to the prosopography of the Byzan- Martyrs of Amorion.2 Only very few names tine theme of Koloneia, I shall present the of these martyrs are known through tex- case study of Kallistos (reportedly a mem- tual evidence but no details about their ber of the Melissenos family), one of the ranks, area of service or background were Forty-two Byzantine officials captured by recorded. There is a notable exception: a the Arabs in the aftermath of the siege of certain Kallistos (Melissenos?), supposedly Amorion in 838. The person in question doux of Koloneia,3 is mentioned in one has been recorded in scholarly literature as among the several versions of this collec- a military officer active in Koloneia (or, ac- tive martyrdom. The many differences be- cording to other views, in the themes of the tween this version (Γ – BHG 1213; see be- Anatolikoi or the Armeniakoi). A closer ex- low) and all the other texts naturally lead amination of extant evidence, however, to several questions. And since the origins may suggest that he never existed – or at of the theme of Koloneia have been associ- least not as a