UCHWAŁA NR LII/341/2014 RADY MIEJSKIEJ W LIPSKU z dnia 27 października 2014 r. w sprawie przyjęcia "Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014- 2018" Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. 2013 r., poz. 594, zm. poz. 645, 1318 z 2014 r. poz. 379 i 1072) i art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.1)) uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się „Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014 - 2018” zaopiniowany pozytywnie przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, stanowiący załącznik nr 1 do niniejszej uchwały. § 2. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. Przewodniczący Rady Miejskiej w Lipsku mgr Marek Łata 1) Zm. z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 238, poz. 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362 i Nr 126, poz. 875, z 2007 r. Nr 192, poz. 1394, z 2009 r. Nr 31, poz. 206 i Nr 97, poz. 804 oraz z 2010 r. Nr 75, poz. 474 i Nr 130, poz. 871. Id: D861BB9B-FE65-4898-ACAA-CF43119D0264. Podpisany Strona 1 Załącznik do Uchwały Nr LII/341/2014 Rady Miejskiej w Lipsku z dnia 27 października 2014 r. Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018 Lipsko 2014 Id: D861BB9B-FE65-4898-ACAA-CF43119D0264. Podpisany Strona 2 Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018 Program opracowany przez: PPUH „BaSz” mgr inż. Bartosz Szymusik 26-200 Końskie ul. Polna 72 tel./fax: 41 372 49 75 e-mail: [email protected] www.basz.pl Przy współpracy: Urzędu Miasta i Gminy Lipsko 2 Id: D861BB9B-FE65-4898-ACAA-CF43119D0264. Podpisany Strona 3 Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018 Spis treści 1. Wstęp .................................................................................................................................. 4 2. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce ................................... 5 Podstawa prawna opracowania „Programu Opieki nad Zabytkami” .................................... 5 Uwarunkowania prawne ....................................................................................................... 7 3. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ................ 8 Wybrane strategiczne cele polityki paostwa w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami ... 8 Relacje Programu do dokumentów wojewódzkich ............................................................. 10 2.3. Relacja Programu do dokumentów strategicznych powiatu lipskiego ........................ 11 Relacja Programu do dokumentów strategicznych gminy Lipsko ....................................... 12 4. Charakterystyka zasobów, analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy Lipsko ........................................................................................................................................ 13 4.1 Zarys historii gminy ........................................................................................................ 13 4.2. Krajobraz kulturowy ..................................................................................................... 16 4.3. Obiekty zabytkowe nieruchome na terenie gminy ...................................................... 19 4.3.1. Obiekty wpisane do Rejestru Zabytków ................................................................. 19 4.3.2. Obiekty znajdujące się w Gminnej Ewidencji Zabytków ........................................ 22 4.4. Zabytki ruchome ........................................................................................................... 25 4.4.1. Zabytki w zbiorach muzealnych lub stanowiące wyposażenie obiektów ................. 26 4.4.2. Cmentarze, kapliczki, Miejsca Pamięci Narodowej ................................................ 27 4.5. Stanowiska archeologiczne........................................................................................... 28 4.6. Dziedzictwo niematerialne ........................................................................................... 31 5. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy .................................................................. 35 6. Założenia „Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko ” ........................ 36 6.1. Priorytety i kierunki opieki nad zabytkami w gminie ................................................... 36 6.2. Formy opieki nad zabytkami......................................................................................... 37 6.2.1. Rozpoznanie ........................................................................................................... 37 6.2.2. Zabezpieczenie ....................................................................................................... 37 6.2.3. Konserwacja ........................................................................................................... 39 6.2.4. Rewaloryzacja i rewitalizacja .................................................................................. 40 6.2.5. Edukacja ................................................................................................................. 41 6.2.6. Promocja ................................................................................................................ 41 6.3. Zadania „Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014- 2018” ................................................................................................................................... 42 6.4. Instrumenty realizacji Programu .................................................................................. 43 6.5. Źródła finansowania ..................................................................................................... 44 6.6. Zasady oceny realizacji „Programu Opieki nad Zabytkami" ......................................... 46 Wykorzystane dokumenty i materiały ..................................................................................... 47 3 Id: D861BB9B-FE65-4898-ACAA-CF43119D0264. Podpisany Strona 4 Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018 1. Wstęp Zakres „Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018” określa ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dziennik Ustaw nr 162. poz. 1568) oraz ustawa z dnia 18 marca 2010 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zmianie niektórych ustaw (Dziennik Ustaw nr 75. poz. 474). Przedmiotem opracowania dokumentu jest dziedzictwo kulturowe w granicach administracyjnych gminy Lipsko obejmujące obiekty zabytkowe w kontekście uwarunkowań przestrzennych gminy – jako pojedyncze obiekty oraz jako integralne części krajobrazu gminy (wraz z ukształtowaniem przyrodniczym terenu, obiektami nie mającymi charakteru zabytkowego dawnymi i współczesnymi). Na terenie gminy Lipsko znajduje sie 5 obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Województwa Mazowieckiego, liczne obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków (kapliczki przydrożne, domy mieszkalne) oraz rozpoznane stanowiska archeologiczne (ślady osadnictwa, obozowiska). „Program” przedstawia przede wszystkim charakterystykę zasobów i dziedzictwa kulturowego gminy Lipsko oraz wyznacza cele – kierunki działań i zadania na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami na lata przyszłe – 2014-2018. Charakterystyka zasobów została oparta na określeniu zasobów kulturowych gminy oraz oszacowaniu ich znaczenia i wartości w kontekście przestrzennym, historycznym, kulturowym. W ramach „Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018” wykazane zostały sposoby finansowania działań ochronnych środowiska kulturowego oraz działań edukacyjnych i wychowawczych wobec społeczności gminy. Spodziewanym efektem realizacji celów i zadań zawartych w „Programie” będzie: poprawa stanu środowiska kulturowego gminy, zwiększona dbałośd lub odnowa obiektów zabytkowych z rejestru zabytków i gminnej ewidencji zabytków, wzrost estetyki przestrzeni poszczególnych miejscowości, pośrednio – rozwój przedsiębiorczości, uwrażliwienie mieszkaoców i inwestorów na potrzeby związane z utrzymaniem i ochroną środowiska kulturowego, nadanie obiektom zabytkowym nowych funkcji, poprawa warunków zamieszkania, prowadzenia działalności, życia społecznego, kulturalnego itp. wzmocnienie identyfikacji mieszkaoców z gminą. „Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018” jest dokumentem o charakterze uzupełniającym w stosunku do innych aktów planowania w gminie. 4 Id: D861BB9B-FE65-4898-ACAA-CF43119D0264. Podpisany Strona 5 Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018 2. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce Podstawa prawna opracowania „Programu Opieki nad Zabytkami” „Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2014-2018” powstał w oparciu o ustawę z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dziennik Ustaw nr 162. poz. 1568) oraz ustawę z dnia 18 marca 2010 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zmianie niektórych ustaw (Dziennik Ustaw nr 75. poz. 474). W/w ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nałożyły na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek opracowania programów opieki nad zabytkami. Programy powinny być sporządzane na okres 4 lat. Ich realizacja ma prowadzić do zahamowania procesów degradacji zabytków, poprawy stanu zachowania