Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork 2015-2020 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA I GMINY KLUCZBORK 2015-2020 Kluczbork, 2014 1 Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork 2015-2020 SPIS TRE ŚCI 1. WPROWADZENIE _______________________________________________________ 4 1.1. Przesłanki opracowania Strategii oraz Metodologia Prac __________________________ 5 1.2. Badania ankietowe __________________________________________________________ 6 2. DIAGNOZA GMINY KLUCZBORK_________________________________________ 11 2.1. Środowisko przyrodnicze i powi ązania funkcjonalno-przestrzenne _________________ 11 2.1.1. Zagospodarowanie przestrzenne gminy ______________________________________________ 11 2.1.2. Zasoby naturalne _______________________________________________________________ 17 2.1.3. Walory przyrodnicze i krajobrazowe ________________________________________________ 17 2.1.4. Infrastruktura i powi ązania transportowe _____________________________________________ 20 2.1.5. Gospodarka wodna ______________________________________________________________ 25 2.1.6. Ochrona środowiska w tym gospodarka odpadami _____________________________________ 26 2.2. Społecze ństwo i jako ść Ŝycia _________________________________________________ 30 2.2.1. Kapitał ludzki __________________________________________________________________ 30 2.2.2. Kapitał społeczny _______________________________________________________________ 35 2.2.3. Jako ść Ŝycia ___________________________________________________________________ 39 2.2.4. Analiza finansowa Gminy Kluczbork _______________________________________________ 70 2.2.5. Wykorzystanie środków unijnych __________________________________________________ 74 3. ZINTEGROWANA ANALIZA SWOT DLA GMINY KLUCZBORK _______________ 76 4. WIZJA_________________________________________________________________ 91 5. PLANY STRATEGICZNE GMINY KLUCZBORK NA LATA 2015-2020 ___________ 92 5.1. Rozwój gospodarczy gminy Kluczbork ________________________________________ 93 5.1.1. Cel operacyjny: Rozwój terenów inwestycyjnych ______________________________________ 93 5.1.2. Cel operacyjny: Wzmacnianie znaczenia Kluczborka jako o środka subregionalnego ___________ 95 5.1.3. Cel operacyjny: Wspieranie przedsi ębiorczo ści________________________________________ 95 5.1.4. Cel operacyjny: Poprawa dost ępno ści komunikacyjnej __________________________________ 96 5.1.5. Cel operacyjny: Rozwój turystyki __________________________________________________ 98 5.2. Podniesienie jako ści Ŝycia mieszka ńców gminy Kluczbork ________________________ 99 5.2.1. Cel operacyjny: Rozwój sportu i rekreacji ___________________________________________ 100 5.2.2. Cel operacyjny: Rozwój kultury___________________________________________________ 101 5.2.3. Cel operacyjny: Poprawa bezpiecze ństwa ___________________________________________ 103 5.2.4. Cel operacyjny: Przyjazna i efektywna administracja __________________________________ 104 5.2.5. Cel operacyjny: Poprawa jako ści i dost ępno ści usług edukacyjnych_______________________ 105 5.2.6. Cel operacyjny: Zrównowa Ŝony rozwój obszarów wiejskich ____________________________ 107 5.3. Aktywne i nowoczesne społecze ństwo_________________________________________ 109 5.3.1. Cel operacyjny: Wspieranie rozwoju społecze ństwa obywatelskiego i informacyjnego ________ 110 5.3.2. Cel operacyjny: Zapobieganie wykluczeniu społecznemu_______________________________ 111 5.3.3. Cel operacyjny: Zdrowie ________________________________________________________ 113 5.4. Kształtowanie przestrzeni sprzyjaj ącej rozwojowi społeczno-gospodarczemu gminy _ 114 5.4.1. Cel operacyjny: Poprawa ładu przestrzennego i rewitalizacja gminy Kluczbork______________ 115 5.4.2. Cel operacyjny: Poprawa jako ści środowiska przyrodniczego____________________________ 116 6. SYSTEM REALIZACJI STRATEGII_______________________________________ 118 2 Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork 2015-2020 6.1. Zasady realizacji Strategii __________________________________________________ 118 6.2. Model realizacji Strategii___________________________________________________ 120 6.3. Podmioty zaanga Ŝowane w realizacj ę Strategii _________________________________ 120 6.4. Finansowanie realizacji Strategii ____________________________________________ 121 6.5. Monitorowanie i ewaluacja Strategii _________________________________________ 121 6.5.1. Monitorowanie ________________________________________________________________ 121 6.5.2. Ewaluacja ____________________________________________________________________ 122 7. Spis wykresów, map, zdj ęć i tabel___________________________________________ 126 7.1. Spis wykresów____________________________________________________________ 126 7.2. Spis map ________________________________________________________________ 127 7.3. Spis zdj ęć ________________________________________________________________ 128 7.4. Spis tabel ________________________________________________________________ 128 3 Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork 2015-2020 1. WPROWADZENIE Strategia to wyznaczenie głównych, długoterminowych celów działania, celów po średnich oraz metod ich osi ągania. Mo Ŝna powiedzie ć krócej, Ŝe strategia to po prostu racjonalne planowanie. Racjonalne planowanie jest niezb ędne w Ŝyciu prywatnym, w sferze gospodarczej, ale równieŜ w sprawach o charakterze publicznym. Strategiczne zarz ądzanie w sektorze administracji publicznej ma znaczenie przede wszystkim ze wzgl ędu na potrzeb ę stałej racjonalizacji oraz podnoszenia efektywno ści gospodarowania funduszami publicznymi, a tak Ŝe stałe podnoszenie jako ści usług świadczonych na rzecz społecze ństwa. Punktem wyj ścia do prac nad nowa strategi ą rozwoju były m.in. wnioski wynikaj ące z realizacji Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork 2004-2019. Wiele inwestycji i przedsi ęwzi ęć wynikaj ących ze Strategii zostało wykonanych. Dzi ęki podj ętym działaniom w ramach projektu Rewitalizacji nast ąpiła odnowa wygl ądu Kluczborskiego Rynku i wielu pi ęknych kamienic. Podobnie zadbali śmy o Zabytkowy Park Miejski. Na naszym terenie powstały nowe inwestycje, dzi ęki którym mi ędzy innymi stworzone zostały kolejne miejsca pracy. Budowana jest obwodnica miasta. Sukcesywnie rozbudowywana jest sie ć kanalizacyjna na terenach wiejskich, oraz realizowanych jest wiele innych wa Ŝnych inwestycji. Przyj ęta perspektywa wpisuje si ę w ramy czasowe regionalnych i krajowych dokumentów o charakterze strategicznym. Ramy czasowe Strategii maj ą ścisły zwi ązek z nowym okresem programowania funduszy z Unii Europejskiej. 4 Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork 2015-2020 1.1. Przesłanki opracowania Strategii oraz Metodologia Prac Podstaw ą do okre ślenia celów strategicznych, którymi gmina Kluczbork b ędzie si ę kierowała w latach 2015-2020 było przygotowanie diagnozy społeczno-gospodarczej oraz zintegrowanej analizy SWOT. Strategia Dokument w pierwszej cz ęś ci zawiera diagnoz ę stanu obecnego, druga cz ęść zawiera Zintegrowan ą Analiz ę SWOT, natomiast w trzeciej cz ęś ci okre ślono cele strategiczne, które maj ą za zadanie przybli Ŝyć gmin ę do osi ągni ęcia po Ŝą danego stanu. Celami tymi s ą: 1. Rozwój gospodarczy gminy Kluczbork 2. Podniesienie jako ści Ŝycia mieszka ńców gminy Kluczbork, 3. Aktywne i nowoczesne społecze ństwo. 4. Kształtowanie przestrzeni sprzyjaj ącej rozwojowi społeczno-gospodarczemu gminy. Struktura strategii rozwoju gminy zło Ŝona jest z nast ępuj ących podstawowych elementów: wizji rozwoju gminy (misji), opisu kluczowych problemów (po średnich celów strategicznych) warunkuj ących rozwój gminy oraz planów strategicznych. Plany działania odpowiadaj ą sformułowanej wcze śniej wizji rozwoju gminy i dotycz ą spraw okre ślonych jako kluczowe z punktu widzenia jej dalszego rozwoju. Prace nad Strategi ą Rozwoju Gminy Kluczbork rozpocz ęto od bada ń ankietowych, które przeprowadzono w 2013r , jednocze śnie badaniom poddano sytuacj ę społeczn ą i gospodarcz ą na podstawie ogólnodost ępnych danych statystycznych Głównego Urz ędu Statystycznego, danych od komórek organizacyjnych Urz ędu Miejskiego w Kluczborku oraz danych zebranych podczas konsultacji społecznych. Diagnoz ę opracowano m.in. na podstawie nast ępuj ących zagadnie ń: zjawiska demograficzne, środowisko przyrodnicze, infrastruktura drogowa, gospodarka, edukacja, rynek pracy, pomoc społeczna, opieka zdrowotna, bezpiecze ństwo publiczne, kultura i sport. Analizie poddano słabe i mocne strony, szanse i zagro Ŝenia zwi ązane z wyszczególnionymi dziedzinami. W nast ępnej kolejno ści okre ślono cel główny oraz cele strategiczne i operacyjne rozwoju gminy w kontek ście wyzwa ń zwi ązanych z nowym okresem programowania funduszy unii europejskiej. 5 Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork 2015-2020 1.2. Badania ankietowe W trakcie prac nad strategi ą rozwoju gminy Kluczbork przeprowadzono ankiet ę w śród mieszka ńców gminy Kluczbork w celu okre ślenia kwestii problemowych, potrzeb oraz kierunków rozwoju gminy Kluczbork. Ankiet ę mo Ŝna było wypełni ć i wysła ć za po średnictwem Internetu ze strony internetowej www.kluczbork.eu oraz dostarczy ć w wersji papierowej do Urz ędu Miejskiego. Udział w ankiecie wzi ęło 1216 mieszka ńców gminy, co stanowi 3,36 % populacji gminy Kluczbork z czego 57 % to m ęŜ czy źni, a 43 % to kobiety. Ankiet ę najcz ęś ciej wypełniały osoby w przedziale wiekowym 36-65 lat (41 %) oraz osoby w wieku do 18 lat (39 %). A Ŝ 97 % ankietowanych to mieszka ńcy gminy Kluczbork, którzy mieszkaj ą na jej terenie od ponad 10 lat, 69 % ankietowanych mieszka na terenie miasta, a