1 Przewodnik Busko-Zdrój i okolice In and Around Busko-Zdrój Więcej informacji More information 2 3 Nida N Biała Nida Raków Nagłowice 7 15 J.Chańcza 78 Jędrzejów 21 Chmielnik Kije 14 765 14 78 19 Szydłów 7 765 Staszów 10 73 17 756 768 Nida Pińczów 757 Wodzisław Mierzawa 23 Wschodnia 16 BUSKO-ZDRÓJ 766 767 Ważniejsze miejsca przedstawiane w przewodniku oraz w portalu www.kurort24.pl: 21 16 Oleśnica 73 Stopnica Places of interest presented in the guide and the site www.kurort24.pl: Chroberz 21 9 776 973 Pacanów 79 zabytki architektury sakralnej 17 21 zabytkowe pałace, zamki 768i dwory 14 Solec-Zdrój inne zabytki architektury i muzeaDziałoszyce 79 12 73 znaleziska archeologiczne 770 22 Wiślica 771 776 Wisła cenne założenia parkowe Skalbmierz 768 Szczucin Nida Nowy Korczyn Odległości pomiędzy miejscowościam w km: 10 Distance between towns, kilometers: 21 Kazimierza Wielka 776 22 Opatowiec Więcej informacji More information Więcej informacji More information 4 5 Busko-Zdrój i okolice – przewodnik dla kuracjuszy In and Around Busko-Zdrój - the guide for the spa visitors Przewodnik ten jest elementem projektu "Stworzenie portalu informa- Spis treści cyjnego Uzdrowiska Świętokrzyskie" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regional- [contents] nego. Jest narzędziem informacji dla kuracjuszy, a jego celem jest pro- mocja uzdrowisk Busko-Zdrój i Solec-Zdrój. Uzupełnieniem treści tego Wstęp – Introduction 7 przewodnika jest portal internetowy znajdujący się pod adresem: Busko-Zdrój i okolice – spacery piesze – walking trails 8 www.kurort24.pl Spacerem przez Busko [Walking around Busko] 8 Zimne Wody 16 Projekt jest realizowany przez firmę: Szlakiem drewnianych kościółków [Wooden Churches Trail] 19 „Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Rafał Kliś” Spacer pod chmurami [Under the Open Sky] 26 28-100 Busko Zdrój, ul. Waryńskiego 31 Ponidzie [Ponidzie country] 32 e-mail: [email protected], tel. 41 378 78 78 Wstęp [Introduction] 33 Przyroda [Nature] 36 Wydawca/Publisher: Multimedialna Agencja Wydawnicza Appen Historia [History] 40 05-806 Komorów, ul. Długa 4, Trasy rowerowe [Cycle Routes] 45 www.appen.pl, e-mail: [email protected] Przez Las Wełecki [Across the Wełecki Forest] 46 Do Szańca [Towards Szaniec] 50 Tekst: Sławomir Kubisa Do Szczaworyża [Towards Szczaworyż] 56 Opracowanie graficzne i kartografia: Szymon Kubisa Do Wiślicy [Towards Wiślica] 64 Tłumaczenie: Katarzyna Reszka Trasy samochodowe [Car Routes] 74 Białe miasteczka w łagodnym krajobrazie 75 Foto: Appen – oraz: Rafał Kliś, Tomasz Mateńko, Wikipedia, PIG [White Towns in Gentle Landscape] Wapień, siarka, piasek [Limestone, Sulphur, Sand] 87 Druk: Grafmar sp. z o.o., 36-100 Kolbuszowa Dolna, ul. Wiejska 43, Uroki wiejskiej okolicy [Charm of the Countryside] 97 www.grafmar.com.pl Klasztory i pałace [Monasteries and Palaces] 105 Czerwony gotyk lessowych wzgórz [Red Ghotic of Loess Hills] 117 Październik 2010 Informacja Turystyczna [Tourist Information] 125 Muzea [Museums] 126 Noclegi Turystyczne [Tourist Accommodation] ISBN 978-83-926874-3-6 127 Więcej informacji More information Więcej informacji More information 6 7 Busko-Zdrój Busko-Zdrój to nie tylko jedna naj- Of all the Polish spa resorts Busko- lepiej utrwalonych marek uzdrowisk Zdroj is not only the best-recognised polskich – ale również jedna z naj- but also one of the oldest. The first starszych. Pierwszy zakład leczniczy medical establishment to exploit its wykorzystujący unikalne wody siarcz- sulphate rich waters opened in 1836. kowe otwarty został w roku 1836, zaś Towards the end of the 19th century w końcu XIX wieku Busko stało się Busko became one of the most popu- jednym z najchętniej odwiedzanych lar spa towns in Poland and kept de- uzdrowisk na ziemiach polskich. Po veloping throughout the 20th century. kilku okresach rozbudowy w XX wieku Nowadays it offers numerous health dysponuje obecnie wieloma sanatoria- centres and sanatoria which provide mi w których przy pomocy zabiegów natural treatment, namely baths in sul- przyrodoleczniczych – kąpieli wodach phide and iodide-bromide waters, for leczniczych siarczkowych i jodkowo- a variety of rheumatic, post-traumatic, bromkowych skutecznie można leczyć neurological, cardiovascular and skin schorzenia reumatyczne i pourazowe conditions. a także schorzenia neurologiczne, układu krążenia i dermatologiczne. This is why every year thousands of people visit Busko to take advantage Dlatego każdego roku Busko odwie- of excellent spa facilities. As impor- dzają tysiące kuracjuszy korzystając tant as it is, specialist treatment is not z wyjątkowych możliwości poprawy everything. Some fresh air and a stroll stanu zdrowia. Ponieważ zaś ruch through the landscape not marred by i świeże powietrze w nieskażonej prze- industry, abundant in natural beauty mysłem okolicy z unikalną przyrodą and historical sites - all of which, of i bogatymi śladami historii regionu course, can prove beneficial to your wydajnie wzmóc mogą efekty specjali- health. This is why we present you this stycznych zabiegów – przedstawiamy guide: to encourage you to get to know ten przewodnik, w którym zachęcić Ponidzie. Explore it alone or in a group; chcemy do poznawania samego Buska on foot, by bicycle or – if you’re going i jego najbliżych okolic a także całego on a longer trip - by car. The places we Ponidzia – samodzielnie lub w grupie, describe are really worth visiting. pieszo i na rowerze. Również samo- chodem, jeśli chodzi o nieco dalsze, a warte odwiedzenia miejsca. Więcej informacji More information Więcej informacji More information 8 9 Spacerem 1 Park Zdrojowy 5 Punktem centralnym uzdrowiska jest The French formal garden is the central przez kwiatowy ogród francuski przed głów- point of the health resort. It is situated in nym wejściem do Łazienek, czyli Sanato- front of the main entrance to the Baths, i.e. to the Sanatorium Marconi. The Baths uzdrowisko 6 rium Marconi. Łazienki dla ówczesnego właściciela Buska, Feliksa Rzewuskiego, were built in 1836 by Henryk Marconi for Walking around Busko wybudował w roku 1836 Henryk Marco- Feliks Rzewuski, the then owner of Busko. ni, wybitny architekt polski pochodzenia Marconi was an outstanding Polish archi- włoskiego, twórca m.in. Hotelu Europej- tect of Italian descent, who also built the Podłoża: asfalt, teren miejski. 4 3 skiego w Warszawie. Łazienki stworzo- Europejski Hotel in Warsaw. The Baths Długość 5 km, czas przejścia ok. 2 godzin. ne zostały na wzór rzymskich obiektów alluded to thermae – the Roman public użyteczności publicznej i do dziś uderza baths; their panache and elegance are Ten niemęczący spacer pozwala na zapo- rozmach tej architektury, a jednocześnie still impressive. znanie się z kilkoma ciekawymi miejscami jej wykwintność. w Busku-Zdroju i stanowi dobrą okazję On sunny days the garden fills with do poznania historii największego w re- W pogodne dni kuracjusze korzystają z visitors. It is here among the fresh green gionie świętokrzyskim uzdrowiska. Jego uroków ogrodu w Parku Zdrojowym. To scenery that the spa social activities trasa zaczyna się przy Domu Zdrojowym Busko-Zdrój tutaj w alejkach i na stylowych ławkach come to life while the visitors take their Sanatorium Marconi w Parku Zdrojowym, wokół fontanny, symbolicznego cen- walks or rest on the benches. prowadzi parkiem do głównej bramy, da- trum uzdrowiska, toczy się niespiesz- lej do miasta wśród szpaleru drzew alei 2 nie główny nurt jego życia. Kuracjusze By the fountain time goes slowly and Mickiewicza. U jej końca, w stylowej willi spacerują, rozmawiają, pogrążają się easy, as people read books or engagge „Polonia” mieści się Galeria Sztuki „Zielo- w lekturze – nie przerywając popijania in conversations while sipping their min- na” oraz Muzeum Ziemi Buskiej. leczniczych wód. eral water. 1 Następnie trasa spaceru prowadzi na zachód, do drewnianego kościółka po- Świętokrzyski region. The route starts at łożonego w najstarszej części miasta. the Sanatorium „Marconi” in Zdrojowy W nastroju zadumy kierujemy się na Park. leads through the park to the main grób Wojtka Belona, zwanego bardem gate and continues through Mickiewicz Ponidzia, znajdujący się na cmentarzu Avenue in the town. At the end of the av- komunalnym, zaś w drodze powrotnej enue there is a magnificent villa „Polonia” odwiedzamy pozostałości klasztoru nor- housing the Art Gallery „Zielona” and the bertanek w pobliżu buskiego rynku – czy- Museum of the Busko District. li placu Zwycięstwa. Then the route leads west to a wooden Surface conditions: asphalt, pavement. church situated in the oldest part of the Distance: 5 km, time: ca 2 hours. city. We head for the municipal cemetery and the grave of Wojtek Belon, the bard During this pleasant walk you can see sev- of Ponidzie. On the way back, we visit eral interesting places in Busko-Zdrój and the Norbertine convent’s remains near it is a great pretext to learn more about the Busko market square, i. e. the Victory the history of the largest health-resort in Square (Plac Zwycięstwa). Więcej informacji More information Więcej informacji More information 10 11 grafika, rzeźba, tkanina i fotografia. 200 square metres. The gallery sells Galeria prowadzi sprzedaż dzieł sztuki works of modern art. współczesnej. The gallery is open from Tuesday to Galeria czynna w godz. 11.00 – 17.00, Saturday 11.00 a.m. to 5.00 p.m., and on w niedziele w godz. 11.00 – 15.00, Sunday 11.00 a.m. to 3.00 p.m. w poniedziałki galeria nieczynna. The museum houses an extensive col- Muzeum posiada obszerne zbiory lection