KATA PENGANTAR Puji dan syukur kepada Tuhan Yang Maha Esa yang telah memberikan berkat, rahmat, dan karunia-Nya sehingga penyusunan Laporan Akhir Penyusunan Basis Data dan Pemetaan Potensi Pendapatan Asli Daerah Kabupaten Pangandaran Tahun 2020 ini dapat diselesaikan tepat pada waktunya. Laporan ini adalah tahapan terakhir di dalam melakukan Penyusunan Basis Data dan Pemetaan Potensi Pendapatan Asli Daerah Kabupaten Pangandaran Tahun 2020 yang berisikan latar belakang, dasar hukum, maksud, tujuan, dan sasaran, ruang lingkup pekerjaan sampai dengan keluaran yang akan dihasilkan pada pekerjaan ini. Selain itu pada laporan ini juga akan dijabarkan mengenai pendekatan studi, gambaran umum wilayah, metodologi yang gunakan, rencana kerja yang akan dilakukan selama berlangsungnya pekerjaan ini. Kemudian pada dua bab terakhir menjabarkan hasil analisis serta kesimpulan. Atas dukungan dan kerjasama dari semua pihak, khususnya team teknis/supervisi, serta instansi-instansi teknis terkait, dan pihak lainnya, kami ucapkan terimakasih. Semoga laporan ini dapat dijadikan bahan kerja selanjutnya, dan bermanfaat bagi kita semua. Pangandaran, 2020 Tim Penyusun i DAFTAR ISI KATA PENGANTAR ................................................................................................................ i DAFTAR ISI .............................................................................................................................. ii DAFTAR TABEL ...................................................................................................................... v DAFTAR GAMBAR ................................................................................................................ xi BAB I PENDAHULUAN ................................................................................................ I-1 1.1. Latar Belakang ...................................................................................................................I-1 1.2. Maksud, Tujuan dan Saran ................................................................................................I-2 1.2.1. Maksud .................................................................................................................I-2 1.2.2. Tujuan ...................................................................................................................I-2 1.2.3. Sasaran ..................................................................................................................I-2 1.3. Dasar Hukum ....................................................................................................................I-3 1.4. Jangka Waktu Pelaksanaan ................................................................................................I-4 1.5. Ruang Lingkup ..................................................................................................................I-4 1.6. Keluaran ............................................................................................................................I-5 1.7. Sistematika Penulisan ........................................................................................................I-6 BAB II PENDEKATAN STUDI ....................................................................................... II-1 2.1. Pendekatan Teknis ........................................................................................................... II-1 2.2. Peran Pemerintah Dalam Pembangunan.......................................................................... II-2 2.3. Kebijakan Fiskal Daerah .................................................................................................. II-3 2.4. Peran Pendapatan Asli Daerah (PAD) Dalam Pembangunan Ekonomi Daerah .............. II-4 2.5. Peran Pajak Dan Retribusi Daerah Dalam Mendukung Pembiayaan Daerah .................. II-7 2.6. Optimalisasi Pajak Dan Retribusi Daerah Dalam Rangka Meningkatkan Kemampuan Keuangan Daerah............................................................................................................ II-9 2.7. Pendapatan Asli Daerah (PAD) ..................................................................................... II-10 2.8. Pajak .............................................................................................................................. II-16 2.8.1. Definisi Pajak .................................................................................................... II-16 2.8.2. Perkembangan Perpajakan Daerah .................................................................... II-17 2.8.3. Konsep Pajak..................................................................................................... II-18 2.8.4. Kegunaan Pajak ................................................................................................ II-21 2.8.5. Prinsip Dasar Evaluasi Pajak Daerah ................................................................ II-23 2.8.6. Pembagian Pajak Menurut Golongan, Sifat dan Pemungutannya. ..................... II-25 2.8.7. Asas Pemungutan Pajak .................................................................................... II-26 2.8.8. Tinjauan Pajak dari Berbagai Aspek .................................................................. II-29 2.8.9. Fungsi Pajak ...................................................................................................... II-32 ii 2.9. RETRIBUSI DAERAH ................................................................................................. II-33 BAB III GAMBARAN UMUM .......................................................................................III-1 3.1. Landasan Pembentukan Kabupaten Pangandaran .......................................................... III-1 3.2. Informasi Kondisi Umum Daerah .................................................................................. III-3 3.2.1. Kondisi Geografi ................................................................................................ III-3 3.2.2. Kondisi Topografi .............................................................................................. III-5 3.2.3. Kondisi Geologi ................................................................................................. III-8 3.2.4. Kondisi Hidrologi ............................................................................................. III-10 3.2.5. Kondisi Tanah .................................................................................................. III-12 3.2.6. Kondisi Klimatologi ......................................................................................... III-13 3.2.7. Kondisi Pengunaan Lahan ............................................................................... III-14 3.2.8. Kondisi Rawan Bencana .................................................................................. III-16 3.3. Kondisi Demografi ....................................................................................................... III-17 3.3.1. Jumlah Penduduk ............................................................................................. III-17 3.3.2. Kepadatan Penduduk ....................................................................................... III-18 3.3.3. Komposisi Penduduk ....................................................................................... III-19 3.3.4. Jumlah Penduduk Berdasarkan Pendidikan ...................................................... III-22 3.3.5. Jumlah Penduduk yang Bekerja ........................................................................ III-22 3.3.6. Ketenagakerjaan ............................................................................................... III-25 3.4. Potensi Ekonomi........................................................................................................... III-26 3.4.1. Pariwisata ......................................................................................................... III-26 3.4.2. Pertanian .......................................................................................................... III-31 3.4.3. Peternakan ....................................................................................................... III-37 3.4.4. Perikanan ......................................................................................................... III-38 3.4.5. Kehutanan ........................................................................................................ III-43 3.4.6. Potensi Industri ................................................................................................ III-44 3.4.7. Potensi Perdagangan ........................................................................................ III-44 3.4.8. Koperasi ........................................................................................................... III-45 3.4.9. UMKM ............................................................................................................ III-46 3.4.10. Pasar ................................................................................................................ III-47 3.5. Pendapatan Asli Daerah (PAD) Kabupaten Pangandaran ............................................ III-47 BAB IV METODOLOGI DAN RENCANA KERJA ........................................................ VI-1 4.1. Metodologi ..................................................................................................................... VI-1 4.1.1. Tahap Persiapan dan Pengumpulan Data ..........................................................