Ocak 2017 GİRNE ÇATALKÖY İMAR PLANI GELENEKSEL KÖY MERKEZLERİ MEVCUT DURUM RAPORU TURİZM VE ÇEVRE BAKANLIĞI ŞEHİR PLANLAMA DAİRESİ İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 2. PLAN ALANI TANIMI VE GELENEKSEL KÖY MERKEZLERİ 2.1 GELENEKSEL KÖYİÇİ ALANLARI MEVCUT DURUM VE ANALİZ ÇALIŞMALARI 2.1.1 ZEYTİNLİK KÖYİÇİ ALANI A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 2.1.2 DOĞANKÖY KÖYİÇİ ALANI Commented [s1]: “ A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLA 2.1.3 OZANKÖY A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 2.1.4 ÇATALKÖY A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI 1 D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 2.1.5 ARAPKÖY A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 2.1.6 BEYLERBEYİ A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 2.1.7 EDREMİT A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 2.1.8 KARAMAN 2 A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 2.1.9 KARAKUM VE KARAOĞLANOĞLU A. TARİHSEL GELİŞİM B. DOĞAL VE FİZİKSEL YAPI C. KÖY VE KÖYİÇİ NÜFUSU VE DEMOGRAFİK YAPI D. EKONOMİK ve SOSYAL YAPI E. ULAŞIM BAĞLANTILARI F. ARAZİ ÇALIŞMALARI ANALİZLERİ a. ARAZİ KULLANIMI b. BİNA STOKU, YAPISAL DURUMLARI VE KAT SAYILARI c. MİMARİ DEĞERLENDİRME VE ÇEVRESEL ÖZELLİKLER i. MİMARİ DEĞERLENDİRME ii. YAPISAL DOKU ÖZELLİKLERİ iii. PARSEL BÜYÜKLÜKLERİ VE YOĞUNLIKLAR 3 1. GİRİŞ İnsanoğlunun, var olduğu zamandan bugüne kadar geçen tüm zamanlar boyunca, yaşamını sürdürebilmek için gereksinim duyduğu barınma, beslenme ve sağlıklı yaşam gibi, temel gereksinimlerini karşılamak için doğal kaynakları kullanarak meydana getirdiği uygarlıkların günümüzde var olan kalıntıları kültürel çevreyi oluşturmaktadır. Kültürel çevreyi oluşturan değerler ve kaynaklar, toplumsal ve kültürel kimliği yansıtan, fiziki çevrede oluşan mimari ve kentsel doku, bunu meydana getiren estetik ve sanatsal özellikler, siluet, ölçek, hacim ve oranları korunması ve yaşatılması gereken değerlerdir. Bu değerlerin meydana getirdiği arkeolojik, doğal ve kentsel sit alanları, anıtlar, askeri ve sivil mimarlık örnekleri, meydanlar ve sokaklar, yerel ve yöresel malzeme ve doğal bitki örtüsü yararlanılması, geliştirilmesi ve kullanımının sürdürülebilir kılınması gereken ekonomik değer taşıyan kaynaklardır. Ekonomik değeri olan bu Tarihi ve Kültürel Miras Alanları, geliştirilerek gelir getirici bir sanayiye dönüştürülmesi ile ekonomik gelişmeye katkı sağlayacak şekilde kullanılması gereken kaynaklardır. Bir ülkedeki uygarlığın gelişmişlik seviyesi kültür ve kültürel eserlerin varlığına ve bunların korunma seviyeleri ile ölçülebilir. Günümüze ait Tarihi ve Kültürel Eserlerin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması kültürel sürekliliğinin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Tarihi ve Kültürel Eserlere önem verilerek bunların yer aldığı geçmişe ait bu alanları korumak ve günümüzde bozulmalarına neden olmadan kullanabilmeyi başarabilmek, bununla ilgili olarak özel programlar oluşturmak, korunarak gelecek kuşaklara aktarılması ve kültürel sürekliliğinin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Nereden geldiğinin bilinmesi aynı zamanda ileriye hangi yoldan ulaşılacağının da bir göstergesidir. Bu da kültürel gelişmişlik düzeyi ile doğru orantılıdır. Zaman içerisinde pek çok kültürel gösterge ve eserde gelişme ve değişiklik meydana gelmesi kaçınılmazdır. Büyük tarihi eserlerde meydana gelen değişiklikler zaman içerisinde meydana gelen toplumsal değişiklikler ile bağlantılıdır. Birçok kilisenin veya dini yapının yapımı veya yeniden inşası yüzlerce yıl sürmüştür. Buna bağlı olarak bir Roma Çeşmesi, Ortaçağ Kulesi ve Bizans Dönemi kubbesini aynı yapıda görmek mümkündür. Günümüzdeki pek çok tarihi bina birçok kültürel özelliği bir arada barındırabilmektedir. Kültür ve kültürel eserler detaylı tarih, arkeoloji ve antropoloji bilgisi gerektiren büyük ve kapsamlı bir iştir. İmar Planı çalışmaları kapsamında geleneksel eski köy dokusu alanlarının fiziki yapısı, mekânsal durumu, tarihi binalar ve arkeolojik kalıntılar konuları ele alınmaktadır. Kentsel ve kırsal mimarinin korunması Ülkesel Fizik Planın, Mekansal Strateji Bölümünde Tarihi ve Kültürel Miras Alanları başlığı altında ele alınmakta ve “Tarihi ve Kültürel değere sahip ve korunması gerekli alanlardan olan kırsal geleneksel yerleşim birimlerinin korunması, canlandırılması, iyileştirilmesi ve hassas kullanımının sağlanması” ana hedefi doğrultusunda bu alanlarda uygulanacak politikalar yer almaktadır. Kültürel sürekliliğin devamlılığı için bu alanların korunması, geliştirilmesi ve hassas kullanımının sağlanması büyük önem taşımaktadır. 2007 yılında yayınlanan Girne II. Bölge Kapsamlı Emirnamesinde de bu alanlar “Koyu Yeşil Bölge” ve geleneksel eski köy dokusunun bulunduğu alanlar olarak tanımlanmakta ve kendine özgü yapılaşma kuralları yer almaktadır. Bunun yanında bu alanlarda, Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası uyarınca Bitişik Nizam Kuralları ve Ayrık Nizam kuralları uygulanabilmektedir. İnsanlar tarafından ilk yerleşilen alanlar olmasından dolayı bu alanlar tarihi geçmişleri ile de önem taşımaktadırlar. Bununla birlikte burada bulunan binaların büyük bir kısmının en az 100- 150 yıllık olduğu tahmin edilmektedir. Tek tek de olsa daha eski binalar ve anıtsal yapılara da rastlanmaktadır. Günümüzde bu alanlar küçük parsel yapıları, bitişik nizamda yapılmış geleneksel karakteri olan binaları ve organik dar sokakları ile kentin diğer bölgelerinden farklı bir karakter göstermektedir. 4 Yeni yapılaşmış alanlarla çevrelenmiş bu alanlar daha çok terkedilmişlikleri ve binalarının yıpranmış olmaları ile de dikkat çekmektedir. Girne Çatalköy İmar Planı alanında 10 adet köyiçi alanı bulunmaktadır. Bu köyler alanın doğusunda yer alan Çatalköy, Arapköy, Beylerbeyi, Ozanköy, Doğanköy ve Karakum ile batısında yer alan Zeytinlik, Karaman, Edremit ve Karaoğlanoğlu yerleşim alanları olarak yer almaktadır. Girne kentinin hızlı ve yaygın gelişmesi sonucunda bu alanların büyük bir kısmının fiziki olarak sınırları ortadan kalkmış ve kentin gelişme alanları ile bütünleşmiş durumdadırlar. Harita 1.- Plan alanı ve köyiçi alanları. 2. PLAN ALANI TANIMI VE GELENEKSEL KÖY MERKEZLERİ Girne Çatalköy İmar Planı Alanı Girne ve Çatalköy Belediyeleri sınırlarını kapsamaktadır. Plan alanı sınırı doğuda Arapköy idari sınırı ile batıda Karaoğlanoğlu, Edremit ve Karaman köyleri idari sınırlarını içine almaktadır. Plan alanında geleneksel köy karakteri bulunan 10 adet koruma alanı yer almaktadır. Bu alanlar Girne İkinci Bölge Kapsamlı Emirnamesi kapsamında Koyu Yeşil Bölge olarak tanımlanmaktadır. Girne Merkezinin doğusunda yer alan Doğanköy, Ozanköy, Çatalköy ve Beylerbeyi Köyiçi alanları ile batısında yer alan Edremit, Karaman ve Zeytinlik Köyiçi alanları bu kapsam içindedir. Bu alanların sınırları Tapu haritalarında köyiçi olarak tanımlanan alanlar ile yakın çevrelerinde bulunan ve bu alan ile bütünlük arz eden alanları kapsamaktadır. Girne Belediyesi sınırları içinde Doğanköy, Ozanköy, Zeytinlik, Beylerbeyi, Edremit, Karaman, Karaoğlanoğlu ve Karakum koruma alanları ve Çatalköy Belediyesi sınırlarında