REKREACJA PRZYRODNICZA www.lot-sercekaszub.pl NA KASZUBSKIEJ WSI Rekreacja przyrodnicza na kaszubskiej wsi Gdańsk Kościerzyna Wypoczynek na wsi Polska wieś to wspaniała różnorod- wielu mieszkańców miast. Turystyka ność krajobrazów, walorów przyrod- wiejska oferuje różne formy aktywnego niczych, ale również bogactwo daw- wypoczynku powiązane z przyrodą, wę- nych tradycji i zwyczajów ludowych. drówkami, turystyką zdrowotną, krajo- Przepiękne widoki i bliski kontakt znawczą, kulturową, a nawet etniczną. z czystym środowiskiem naturalnym Wypoczywając na wsi, warto poznać w połączeniu z możliwością obcowania smak regionalnych potraw, zaznajomić i poznawania życia wiejskiego sprawia- się z lokalnymi tradycjami i dawnym rze- ją, iż cicha i spokojna wieś coraz czę- miosłem lub choćby przebyć rowerem, ściej staje się miejscem wypoczynku pieszo czy kajakiem malownicze szlaki. 2 ISBN: 978-83-942697-2-2 3 Rekreacja przyrodnicza na kaszubskiej wsi Kaszuby czerń – oddaje trud pracy Kaszubów. Obec- Równie popularne na Kaszubach do dnia nie wzór kaszubski przeżywa prawdziwy dzisiejszego jest tabacznictwo. Nie na darmo Położony w północnej części Polski region szubskim wydawane są książki, czasopisma, renesans i wykorzystywany jest w formie utarło się tu powiedzenie: ,,Kto nie tabaczy, Kaszub uznawany jest za jeden z najpiękniej- emitowane są regionalne programy radiowe haftu lub malunku na rozmaitych teksty- ten nic nie znaczy!”. Tabakiera często nazy- szych i najbardziej atrakcyjnych turystycznie i telewizyjne oraz odprawiana jest liturgia liach, zdobi ceramikę, drewniane szkatuł- wana jest kaszubską fajką pokoju – poczę- regionów Polski. Wielkie przywiązanie Ka- słowa podczas mszy św. w wielu kościołach ki, meble, a także drobne przedmioty co- stowanie tabaką i wspólne zażywanie jest szubów do tradycji, kultywowanie obycza- katolickich. Język kaszubski traktowany jest tu dziennego użytku. symbolem zgody i szacunku. Tabaką na Ka- jów ludowych, posiadanie własnego języka na równi z językiem polskim – można posłu- Nieodzownym elementem rękodzie- szubach częstuje się z tabakiery wykonanej i tożsamości regionalnej sprawiają, że region giwać się nim nawet w tutejszych urzędach, ła kaszubskiego jest plecionkarstwo najczęściej z krowiego rogu. Można również ten jest unikatowy w skali kraju. Tu spotkać ba – nawet nazwy miejscowości są tu dwuję- – uprawiane tutaj nieprzerwanie od spotkać się z tabakierami wykonanymi ze można wciąż żywą tradycję, zażyć tabaki czy zyczne! średniowiecza. Dzisiaj, obok haftu, jest srebra lub z bursztynu. Warto sprawić sobie też wysłuchać opowieści o Stolemach – ka- Najbardziej rozpoznawalnym przeja- najpopularniejszą dziedziną sztuki ludo- tabakierę, która będzie wspaniałą pamiątką szubskich olbrzymach. wem regionalnej sztuki ludowej jest wej, kultywowaną we wszystkich rejo- z wakacji. Najbardziej znanym elementem folkloru ka- charakterystyczny haft kaszubski. Sto- nach Kaszub. Plecione przedmioty były Chcemë le so zażëc! – to na Kaszubach za- szubskiego są Kaszubskie Nuty – Kaszëbsczé suje się w nim siedem kolorów, a każdy używane w gospodarstwach do różnych proszenie do zażycia tabaki! Nótë, zwane też alfabetem lub abecadłem z nich ma swoje znaczenie. Trzy odcie- celów. Wyplatano kosze do kartofli, łu- kaszubskim. nie niebieskiego (od jasnego błękitu po bianki, wiadra (też do wody!), a nawet Język kaszubski jest jedynym językiem regio- ciemny szafir) oznaczają niebo, jezioro buty dla koni. Współcześnie plecionka- nalnym w Polsce, a co najważniejsze językiem i morze, zielony – odzwierciedla łąki i lasy, rze wytwarzają, oprócz naczyń, pojem- wciąż ,,żywym’’, którym na co dzień posługuje żółty – symbolizuje słońce, czerwień – re- ników i koszy, pojemniki na ołówki, pu- się ponad 50 tys. Kaszubów! W języku ka- prezentuje miłość do ziemi ojczystej oraz dełka, herbaciarki, maty czy meble. 4 5 Rekreacja przyrodnicza na kaszubskiej wsi występowanie licznych jezior, rzek i po- – Muzeum Kaszubski Park Etnograficzny toków. Liczne zabytki architektoniczne im. Teodory i Izydora Gulgowskich. i atrakcje turystyczne dopełniają walorów Naturalna uroda tego terenu, liczne i czy- przyrodniczych i kulturowych powiatu. ste jeziora, piękne lasy, świeże powietrze, W całym powiecie zlokalizowano ponad połacie piasków sandrowych, a co najważ- 200 jezior, z czego większość z nich posia- niejsze – szczególny klimat sprawiają, że da pierwszą klasę czystości wód. Najwięk- powiat kościerski jest idealnym miejscem szym zbiornikiem wodnym jest zespół wypoczynku i rozrywki. Są tu doskonałe jezior wdzydzkich, zwany ,,Kaszubskim warunki do uprawiania turystyki pieszej Morzem’’. Kompleks tworzą cztery jeziora: i rowerowej, jazdy konnej, żeglarstwa i ka- Wdzydze, Radole, Jelenie i Gołuń, których jakarstwa. układ kształtem przypomina krzyż. Naj- Okolice powiatu kościerskiego to raj dla większe z nich to jezioro Wdzydze, którego wędkarzy i myśliwych, a na miłośników głębokość wynosi 72 m, co plasuje je na wędrówek pieszych i rowerowych czeka szóstym miejscu wśród jezior Polski. Ewe- wiele szlaków regionalnych i ścieżek dy- nementem na skalę kraju, a nawet Euro- daktycznych. Ponadto z myślą o turystach py są liczne naturalne wyspy na jeziorach wyznaczone zostały specjalne miejsca kompleksu. Największa z wysp – Ostrów przeznaczone do edukacji i rekreacji przy- Wielki – to druga co do wielkości wyspa rodniczej, w postaci kładek edukacyjnych jeziorna w Polsce. Na północnym brzegu czy pomostów, które pozwalają obserwo- jeziora Gołuń w miejscowości Wdzydze wać przyrodę nie wyrządzając jej przy tym Serce Kaszub znajduje się najstarszy w Polsce skansen żadnej szkody. Na Pojezierzu Kaszubskim, w centralnej części województwa pomorskiego, położony jest po- wiat kościerski zwany sercem Kaszub. W jego skład wchodzi ponad 600-letnie miasto Koście- rzyna oraz 7 gmin wiejskich: Dziemiany, Karsin, Kościerzyna, Liniewo, Lipusz, Nowa Karczma i Stara Kiszewa. Dobre warunki do rozwoju turystyki w powiecie kościerskim wynikają przede wszystkim z walo- rów krajobrazowych powiatu, który położony jest w niezwykle malowniczym zakątku kraju. Występujący na tym obszarze Rezerwat Bios- fery Bory Tucholskie oraz liczne formy ochrony przyrody: Wdzydzki Park Krajobrazowy, rezer- waty przyrody, obszary chronionego krajobrazu i użytki ekologiczne świadczą o potencjale przy- rodniczym tych terenów. Istotnym czynnikiem wpływającym na piękno ziemi kościerskiej jest 6 7 Rekreacja przyrodnicza na kaszubskiej wsi parkingi i miejsca zadaszone oraz znaki i tablice informacyjne rozmieszczone wzdłuż szlaków. Łącznie na terenie powiatu jest około 30 regionalnych szlaków rowero- wych i ścieżek dydaktycznych o różnej dłu- gości i zróżnicowanym stopniu trudności. Bardzo popularne są tu również geoca- chingowe trasy rowerowe, które łączą w sobie elementy gry terenowej, jaką jest geocaching. Zabawa polega na poszuki- waniu ,,skarbów’’ ukrytych w terenie za pomocą sygnału GPS. Trasy geocachin- gowe mają charakter zamkniętej pętli i oscylują wokół największych atrakcji turystycznych i walorów przyrodniczych powiatu. Ich długość wynosi od 20 do 40 kilometrów, co pozwala na odby- cie jednodniowej wycieczki połączonej ze zwiedzaniem. Trasy idealnie nadają się na wycieczki rodzinne. Proponowane trasy rowerowe: * Kościerzyna - Wdzydze (20 km) Turystyka rowerowa * Dookoła Jezior Wdzydzkich (48,5 km) * Lipusz - Wdzydze (20 km) Rower to jeden z nielicznych pojazdów Kompleksy leśne, doliny rzek i rynny jezior * Schodno - Wdzydze ( 24 km) przyjaznych naturze. Jego wpływ na śro- są wspaniałym miejscem na wycieczki ro- *Szlak Józefa Wybickiego Będomin-Sikorzyno (13 km) dowisko jest niewielki, zwłaszcza gdy werowe. Prowadzące głównie przez tereny * Pętla Przytarnia ( 21 km) zachowuje się zasady poruszania się po wiejskie szlaki są idealne na jednodniowe *Pętla Lipno (23 km) wyznaczonych trasach. Jazda na rowerze wycieczki rodzinne, ale znajdą się również * Kaszubskich Drzymalitów (16 km) ma również dobroczynny wpływ na nasze takie, na których odbywają się maratony zdrowie. Uprawiana dla przyjemności po- dla wprawionych miłośników kolarstwa Więcej na: prawia samopoczucie, wspomaga przemia- (np. szlak Dookoła Jezior Wdzydzkich). www.lot-sercekaszub.pl/turystyka/aktywna nę materii i wzmacnia mięśnie. Stwarza też Wytyczone trasy są zazwyczaj tak zaprojek- okazję do ruchu na świeżym powietrzu, co towane, aby tworzyły pętlę, umożliwiając Wypożyczalnie rowerów: Wielewskie Rowery gwarantuje zdrowy sen i poprawia apetyt. powrót do pozostawionego samochodu, Wiele, ul. Dąbrowska 27 Powiat Kościerski jest idealnym miejscem bądź też łatwy dostęp do komunikacji pu- tel. 660 902 830 do uprawiania turystyki rowerowej. Sprzy- blicznej (np. Pętla Przytarnia). Poza tym na ja temu głównie zróżnicowana rzeźba te- turystów rowerowych czekają liczne ścież- Wypożyczalnia rowerów w Kornem renu, tworząca naturalne pagórki i wznie- ki edukacyjne, które zostały wyposażone Lotnisko Korne - Korne 172 sienia – idealne dla tego typu aktywności. w odpowiednią infrastrukturę, taką jak: tel. 609 679 828 8 9 Rekreacja przyrodnicza na kaszubskiej wsi jezior i bujnych lasów oraz tak, aby zetknąć się z lokalną kulturą i historią. W gminach Dziemiany, Karsin, Kościerzyna, Lipusz i Nowa Karczma, w których oznaczono trasy, ustawione zostały tablice informa- cyjne przedstawiające: mapkę, informacje o miejscu i skuteczne ćwiczenia rozciąga- jące. Kijkarze przemierzając Stolemowe Szlaki Nordic Walking będą spacerować po nawierzchniach leśnych, polnych drogach i niekiedy po asfalcie. Na trasach warto zo- baczyć zabytki, katolickie kapliczki i kościoły, pomniki