MEHÂSİN-İ SELÂTİN HACER SÖNMEZ ve KURSİYERLERİ TEZHİP SERGİSİ Tarih: 2-15 Mayıs 2013 Açılış: 2 Mayıs 2013 Perşembe Saat: 14:00 Yer: Dolmabahçe Sarayı Sergi Salonu Başkan’dan ğerler, olmazsa olmaz unsurlardır. Öyle ki, geçmişinden yıllık şanlı bir tarih bırakmıştır. Savaşları, şiirleri, yerine göre kopmuş bir sanatçının kaleminden çıkan bir hat yazısı, görkemli, yerine göre mütevazı mimari eserleriyle, gerçekle- şen sadık rüyaları ve o rüyaları hayra yoran sadık dostlarıyla, fırçasından dökülen bir tezhip motifi eksiktir, âdeta ök- tarihe ışık tutan fermanlarıyla, adaletin simgesi olmuş ve bu süzdür. büyük çatı altında nice millet ve devletleri büyük bir hoşgö- rüyle barındırmışlardır. Yeryüzüne sığmayan gönle sahip ola- Bu sanatlarımızla uğraşanlarımızda maneviyat duygusu rak, ötelerin de fethi için ömürlerini bu yolda harcamışlar, sal- kadar, geleneksel değerlere, geçmişe bağlılık da mühim- tanat mühürlerini şanlı bir tarihin üzerine vurmuşlardır. dir. Söz konusu gelenekli sanatlarımız olduğunda, Os- Osman Gazi’nin sadık rüyası, Orhan Gazi’nin sabırla bekleyip manlı sultanlarını yâd etmemek haksızlık olur. Zira güçlü Bursa’yı fethedişini, Murat Hüdâvendigâr’ın Kosova’da kabul devlet geleneği ve engin hoşgörüsüyle üç kıtaya hükme- görmüş duasını, Yıldırım Beyazıt’ın yaptırdığı Ulu Camii’nin den Osmanlı Devleti’nde padişahlar, gelenekli sanatlara sırlarını, padişahlığı müddetince 24 muharebede kırka yakın altın çağını yaşatan Kanuni Sultan Süleyman örneğinde yara alan Çelebi Mehmet’i, İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet’i, Mısır Fatihi Yavuz Sultan Selim’i, Kanuni Sultan olduğu gibi sanatın ve sanatçının daima destekçisi ol- Süleyman’ı ve diğer cihan sultanlarını tam anlamıyla ne anlat- muştur. mamız ne de bıraktıklarına bakarak onları unutmamız müm- kün değildir. İSMEK tezhip usta öğretici Hacer Sönmez ve öğrencile- Geçmişi yâd etmek, geleceğe sağlam adımlar atacak gözle rinin hazırladığı “Mehâsin-i Selâtin” isimli sergi için ha- bakmaktır ve o kudreti bulmaktır. Kökleri yedi cihana yayılmış zırlanan bu albümde, 36 Osmanlı padişahıyla ilgili tez- bir ‘Ulu Çınar’ın gölgesinde esen “Mehasin-i Selatin” işte bize yinatı göreceksiniz. Sultanların Güzellikleri’ni ele alan bunları hatırlatır. bu sergi, bizlere 623 yıllık şanlı bir tarih ve pek çok alan- da sayısız eserler bırakan Osmanlı sultanlarını yâd etme Cihan sultanlarını yad etmek amacıyla, 28 ayrı elde işlenmiş 36 padişahın tezyinatı olan “Mehasin-i Selatin” işlemiş oldu- Değerli Sanatseverler, imkânı sunmaktadır. Mehâsin-i Selâtin ğu konu ve işleniş tarzıyla bir ilkin ikincisi olarak yapılmış mütevazı bir çalışmadır. Niyetimiz, bir tohum mahiyeti taşı- Geleceğin sanatçılarını yetiştirmeye katkıda bulunan yarak, temiz ve yetenekli gönüllerin toprağına tezhip aşkının Ünlü şair Necip Fazıl Kısakürek, “Anladım işi; sanat İSMEK çatısı altında hazırlanan, her bir motifi sanat aşkı Tezhip, mükemmel üslûp birliği içinde gelişen sanat anlayışı- düşmesini sağlamaktır. Allah’ı aramakmış/ Marifet bu, gerisi çelik çomakmış...” nın, en incelmiş biçimiyle kitap sanatlarına uygulanmasıdır. ile üretilen birbirinden kıymetli eserleri, sizlerle paylaş- der dizelerinde. Tezhip yapanlar aynı zamanda çağlarının sanat dünyasını Eserlerde yer alan ferman metinleri, sultanların orijinal fer- maktan mutluluk duyuyoruz. biçimlendirip yönlendiren büyük tasarımcılardır. Dolayısıyla man ve beratlarının ilk dört satırından oluşmakta ve bu alanda tezhip bir yansımadır. Mimaride ve tüm diğer sanat dalların- bir ilki teşkil etmektedir. Fermanların yazıları, Hattat Hüseyin İlk çağlardan bugüne kadar sürekli geliştirdiği sanat an- Dünyada hoş bir seda bırakacak, sanat gibi bir yaşam da ortaya konmuş olan ve insanlığa yepyeni bir açılım geti- Hüsnü Türkmen’e aittir. Bu vesile ile kendisine teşekkür ederiz. layışında insanoğlu, şairin de dediği gibi, hep bir arayış dileklerimle… ren Türk-İslâm sanatları, bütün dünyayı etkileyen muhteşem içinde olmuştur. Sanatçı daima “güzeli” arar ve eserlerini bir medeniyetin, bir bütünün, her şeyiyle bir yaşam tarzının “en güzel”e ulaşma arayışı ile vücuda getirir. yansımasıdır. Etrafınızda, geçmişin emanet ettiği eserlere bir de bu gözle bakın! İşte “Mehâsin-i Selâtin”, Osmanlı’dan ka- Hacer SÖNMEZ lan tarihi mirasın bu gözle görülmesi için hazırlanmış, ‘Ulu İSMEK Tezhip Usta Öğreticisi “En güzel” olana ulaşma arzusu ve arayışı ise, gelenek- Çınar’dan yansıyanların tezyinatıdır. sel değerlere bağlılık ve maneviyat duygusunu gerektirir. Gelenekli sanatlarımızla uğraşan sanatçılar için bu de- Osmanlı sultanları, arkalarında 30 binin üzerinde mimari eser, sayısı belirsiz yazılı ve görsel sanat eseri ile dolu 623 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN OSMAN BEY ESERİN OLUŞUMUNDAKİ ESİNTİLER Padişahlık Sırası: 1. Sultan Eserin kenar süslemesi ve geometrisin- Babası: Ertuğrul Gazi de, bir Selçuklu eseri olan Sivas Divriği Annesi: Hayme Hatun Camii’nden esinlenilmiştir. Osman Bey’in rüyası ve rüyasında gördüğü, Doğumu: Söğüt - 1258 Osmanlı’nın kuruluşuna işaret eden ve Vefatı: Bursa - 1324 Osmanlı ile özdeşmiş olan çınar ağacı, Saltanatı: 1281 - 1324 Osmanlı İmparatorluğu’nun dünya hakimiyeti gibi eserin geneline hakim olmuştur. Haritalar ise Osmanlı’nın bir beylik olarak Söğüt dolaylarından baş- layıp üç kıtaya ulaşan hükümdarlığını göstermektedir. Tezhip: Esranur KAHRAMAN 6 7 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN ORHAN GAZİ ESERİN OLUŞUMUNDAKİ ESİNTİLER Padişahlık Sırası: 2. Sultan Osmanlı akçe sikkesi ilk kez onun dö- Babası: Osman Bey neminde kullanılmış, Bursa fethedilip Annesi: Hal Hatun başkent yapılmıştır. Osmanlı Beyliği, onun döneminde yeni yasa ve düzen- Doğumu: Söğüt - 1281 lemelerle devlet haline getirilmiş; ilk Vefatı: Bursa -1362 vezirlik teşkilatı, divan örgütü ve vakıf Saltanatı: 1326- 1362 sistemi onun padişahlığı döneminde kurulmuştur. Orhan Gazi döneminde İznik fethedilerek Osmanlı’nın kültür, sanat ve ticaret merkezi haline geti- rilmiştir. Eserin oluşturulmasında, bu şehirde bulunan İznik Camii’nden esinlenilmiştir. Tezhip: Semra KAR ŞAHİN 8 9 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN I. MURAT YILDIRIM BEYAZIT Padişahlık Sırası: 3. Sultan Babası: Orhan Gazi Annesi: Nilüfer Hatun Doğumu: Bursa - 1326 Padişahlık Sırası: 4. Sultan Babası: Sultan I. Murat Annesi: Gülçiçek Hatun Doğumu: Akşehir - 1403 Vefatı: Kosova - 1389 Saltanatı: 1362 - 1389 Saltanatı: 1389 – 1402 Eserin üretiminde Bursa Hüdavendigâr ve Şahadet Camii motiflerinden esinlenilmiştir. Yıldırım Beyazıt, Anadolu Hisarı’nı yaptırarak İstanbul’u kuşatmış, Ankara Savaşı’nda ise Timur tarafından esir edilmiştir. Eserimiz, dönemin tezyinatı münhani ağırlıklı olduğundan, münhani işlenmiştir. Tezhip: Cevdet TÜFEKÇİ Tezhip: Rabia Güler ÖZSOY 10 11 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN I. MEHMET ESERİN OLUŞUMUNDAKİ ESİNTİLER Padişahlık Sırası: 5. Sultan Osmanlı Devleti’nin 2. kurucusu olarak Babası: Sultan Yıldırım Beyazıt bilinir. Azim ve irade sahibi, sözüne ve Annesi: Devlet Hatun vaadine sadık, vakur bir hükümdardı. 8 yıllık saltanatı boyunca küçük büyük Doğumu: Edirne - 1386 24 muharebede 40’a yakın yara almış, Vefatı: Edirne - 1421 içte ve dışta düşmanlarına karşı müca- Saltanatı: 1413-1421 dele etmiş, diğer Müslüman kardeşle- rine her yıl hediyeler göndererek, hac zamanı paylaşma adetini başlatmıştır. Eserde, 1. Mehmet’in metfun bulundu- ğu Bursa Yeşil Türbe’den esinlenilmiştir. Tezhip: Nilgün YILMAZ 12 13 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN II. MURAT ESERİN OLUŞUMUNDAKİ ESİNTİLER Padişahlık Sırası: 6. Sultan Edirne’de vefat ettiği halde, vasiyeti Babası: Sultan I.Mehmet gereği Bursa Muradiye Külliyesi’ndeki (Çelebi Mehmet) türbesine gömüldü. Vasiyetinde “Meza- rımın üstüne büyük hükümdarlar için Annesi: Emine Hatun yapılan muhteşem türbelerden yap- Doğumu: Amasya - 1404 mayınız cesedimi lahde değil sünnet-i Vefatı: Edirne - 1451 seniyye üzere toprağa koyun, etrafı duvar fakat üstü açık bir türbe yapın.” Saltanatı: 1. Saltanat : 1421 – 1444 dediği için vasiyetine uygun yapılan bir 2. Saltanat : 1446 – 1451 türbeye defnedildi. Eser hazırlanırken Bursa ve Edirne Muradiye camilerinin süslemelerinden yararlanılmıştır. Tezhip: Füsun BEYDİLİ 14 15 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN FATİH SULTAN ESERİN OLUŞUMUNDAKİ MEHMET ESİNTİLER Pek çok özelliğinin yanı sıra bahçı- vanlığı ile de ünlü olan Fatih Sultan Padişahlık Sırası: 7. Sultan Mehmet, Topkapı Sarayı’nı çevreleyen Babası: Sultan II. Murat Has Bahçe’nin bir kısmını gül bahçesi olarak tanzim ettirmiştir. Bu bahçede Annesi: Huma Hatun yetiştirilen güllerden sarayın gülabdan- Doğumu: Edirne - 1432 larından ellere dökülen gül suyu, helva, güllaç, gül mayası, gül reçeli ve gül Vefatı: Gebze - 1481 şerbeti yapılmıştır. Eser hazırlanırken Saltanatı: 1451 - 1481 Fatih Camii desenlerinden, İstanbul’un fethi sırasında yapılmış olan Rumeli Hisarı’ndan ve Topkapı Sarayı’ndan esinlenilmiştir. Tezhip: Gül MUTLU 16 17 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN II. BEYAZIT ESERİN OLUŞUMUNDAKİ ESİNTİLER Padişahlık Sırası: 8. Sultan II. Beyazıt, kültür, sanat ve mimaride Babası: Sultan II. Mehmet Osmanlı’yı zirveye çıkarmıştır. Eserde Annesi: Gül Bahar Hatun Beyazıt Camii’nden esinlenilmiştir. Motifler, aslı korunarak tezhibe uyar- Doğumu: Dimetoka - 1452 lanmıştır. Vefatı: Çorlu - 1512 Saltanatı: 1481 - 1512 Tezhip: Füsun BEYDİLİ 18 19 MEHÂSİN-İ SELÂTİN MEHÂSİN-İ SELÂTİN YAVUZ ESERİN OLUŞUMUNDAKİ SULTAN SELİM ESİNTİLER Halifelik unvanını Osmanlı Padişahlık Sırası: 9. Sultan Hanedanı’na kazandırmasına rağmen, Babası: Sultan II.Beyazı halife olarak anılmak istememiş; “Ben olsam olsam, Mekke ve Medine’nin Annesi: Ayşe Hatun hizmetkarı (Hadim’ul-Harameyn’iş- Doğumu: Amasya - 1467