m a j 2 0 1 7 n r 1 9 4 n r 1 9 4 2 0 1 7 Pomnik Hugona Kołłątaja znajdujący się na dziedzińcu Collegium Kołłątaja UJ (wejście od ul. Gołębiej) Rzeźba polichromowana Fot. Anna Wojnar przedstawiająca Kazimierza Wielkiego (XIV wiek), znajdująca się w wykuszu Stuby Communis w Muzeum UJ Collegium Maius Fot. Anna Wojnar Berło rektora z daru kardynała Fryderyka Jagiellończyka; 1493–1495 ALMA MATER miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego maj 2017 nr 194 ADRES RE DAK CJI 31-126 Kraków, ul. Michałowskiego 9/3 tel. 12 663 23 50 e-mail: [email protected] www.alma ma ter.uj.edu.pl RADA PRO GRA MO WA Zbigniew Iwański Antoni Jackowski Zdzisław Pietrzyk Aleksander B. Skot nic ki Joachim Śliwa OPIEKA ME RY TO RYCZ NA Franciszek Ziejka REDAKCJA Rita Pagacz-Moczarska – redaktor naczelna Zofia Ciećkiewicz – sekretarz redakcji Anna Wojnar – fotoreporter WYDAWCA Uniwersytet Jagielloński 31-007 Kraków, ul. Gołębia 24 PRZY GO TO WA NIE DO DRU KU Opracowanie koncepcji pisma Rita Pagacz-Moczarska Opracowanie graficzne i łamanie Agencja Reklamowa „NOVUM” www.novum.krakow.pl Korekta – Elżbieta Białoń, Ewa Dąbrowska DRUK Drukarnia Pasaż sp. z o.o. 30-363 Kraków, ul. Rydlówka 24 Pierwsza strona okładki: Barokowy herb Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowiący zwieńczenie boniowanej, paradnej bramy do Collegium Maius przy ul. św. Anny Czwarta strona okładki: Wnętrze Collegium Novum Fot. Anna Wojnar Redakcja nie zwraca tekstów nieza mó wio nych, zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów, zmian tytułów oraz zmian redakcyjnych w nadesłanych tekstach, nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń Numer zamknięto 8 maja 2017 ISSN 1427-1176 nakład: 4000 egz. KONTO: Uniwersytet Jagielloński PEKAO SA 87124047221111000048544672 z dopiskiem: ALMA MATER – darowizna Collegium Novum UJ SPIS TREŚCI ACTUALIA ŚWIĘTO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO .............................................................................. 6 W KAŻDYM JĘZYKU MYŚL UKŁADA SIĘ INACZEJ – z prof. Marią Delaperrière rozmawia Rita Pagacz-Moczarska ....................................................... 7 Anna Bilska-Wilkosz – Z CONCEPCIÓN DO KRAKOWA Z KRAKOWA DO CONCEPCIÓN........... 12 INSTYTUT KRÓLA SEJONGA .............................................................................................................. 15 SPOTKANIE Z AMBASADOREM PORTUGALII ................................................................................ 16 FESTIWAL NAUKI PO RAZ SIEDEMNASTY W KRAKOWIE .......................................................... 17 Mirosława Mycawka, Aleksandra Kucharska – MIESIĄC JĘZYKA OJCZYSTEGO III DYKTANDO KRAKOWSKIE ...................................................................................................... 18 UNIVERSALIA Wiktor Szymborski – O OBYCZAJACH I CEREMONIACH UNIWERSYTECKICH .......................... 22 COLLOQUIUM WYCHŁOSTAĆ RAKA – z prof. Piotrem Chłostą rozmawia Rita Pagacz-Moczarska .......................... 30 HISTORIA MAGISTRA VITAE Marian Jaskuła – GRANICE POZNANIA – LIMITS OF KNOWLEDGE ............................................ 38 Grzegorz P. Słowik – MARIAN SMOLUCHOWSKI – POETA FIZYKI ................................................ 39 Andrzej B. Więckowski – DOKTOR HEINRICH PFEIFFER – PRZYJACIEL POLSKICH NAUKOWCÓW .................................................................................. 45 PAMIĘCI PROFESORA JULIANA NOWAKA ...................................................................................... 52 Piotr Kochan – UCZONY I PREMIER – ŚWIADEK ZAMACHU NA PREZYDENTA NARUTOWICZA ............................................................................................... 54 Joanna Wardęga – CHIŃSKA KOLEKCJA PROFESORA JULIANA IGNACEGO NOWAKA ........... 58 SCIENTIA Agnieszka Pac, Beata Tobiasz-Adamczyk – WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA NA ZDROWIE ..................................................................................................................................... 60 25. SPOTKANIE EUROPEJSKICH BADACZY PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ .......... 64 Janusz Andres, Jerzy Wordliczek – JAKA BĘDZIE PRZYSZŁOŚĆ ANESTEZJOLOGII I INTENSYWNEJ TERAPII? ............................................................................................................. 66 PERSONAE Teresa Bętkowska – ŻEGLOWANIE PRZEZ ŻYCIE .............................................................................. 69 SCHOLARIS Dawid Kolenda – RÓŻNE OBLICZA STREFY STUDENCKIEJ UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO .......................................................................................... 76 W BIURZE ZARZĄDU SAMORZĄDU STUDENTÓW UJ PRZY UL. CZAPSKICH 4 ..................... 78 PRZEDE WSZYSTKIM PASJA............................................................................................................... 80 Karolina Kuś – JUWENALIA KRAKOWSKIE 2017 ............................................................................. 82 KONKURS WIEDZY O UJ ..................................................................................................................... 84 IMPRESSIONES Iwona Dymarczyk – APTEKARSKIE MAJOLIKI MATEUSZA B. GRABOWSKIEGO W ZBIORACH UJ ............................................................................................................................... 85 FESTIWAL CHÓRÓW STUDENCKICH ............................................................................................... 90 Z WIATREM I POD WIATR .................................................................................................................... 91 CONVENTIONES Mariusz Kopiejka – MĄDRA KSIĄŻKA ROKU 2016 ............................................................................ 92 DIALOG SZTUK ..................................................................................................................................... 94 W TROSCE O CZŁOWIEKA .................................................................................................................. 95 Mariusz Kusion – NAUKOWA SPÓŁKA NON PROFIT ........................................................................ 98 MIĘDZY DOMEM A NAMIOTEM ........................................................................................................ 99 VARIA Katarzyna Kuras – KUCHENNE REWOLUCJE W XVII WIEKU? ...................................................... 100 POSTSCRIPTUM PRZEGLĄD WYDARZEŃ ...................................................................................................................... 103 PÓŁKA NOWOŚCI .................................................................................................................................. 105 OD REDAKCJI Najstarsza polska uczelnia, powołana do życia przez króla Kazimierza Wielkiego aktem fundacyjnym z 12 maja 1364, świętuje 653. rocznicę swego istnienia. Kulminacyjnym punktem obchodów będzie, zorgani- zowane 12 maja 2017, uroczyste posiedzenie Senatu UJ, podczas którego tytułem doktora honoris causa wyróżnio- na zostanie wybitna badaczka nowoczesnej kultury i lite- ratury polskiej, znakomita komparatystka – prof. Maria Delaperrière. W godzinach popołudniowych na dziedzińcu Collegium Maius odbędzie się koncert chórów akademickich UJ oraz spektakl Zespołu Pieśni i Tańca „Słowianki” zatytułowany Leć nade mną, Wenus. Gościnnie wystąpi także Zespół Mu- zyki Dawnej z Zamku Królewskiego na Wawelu „Floripari”. Na tym jednak nie koniec. W ramach uniwersyteckie- go święta, 13 maja rano, w zakolu Wisły przy bulwarze Wołyńskim zorganizowane zostaną Regaty Ósemek Wio- ślarskich o Puchar Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po południu natomiast na terenie Obserwatorium Astrono- micznego UJ przy ul. Orlej 171 pracownicy Uczelni wraz z rodzinami spotkają się na tradycyjnej majówce. Wszystkich niecodziennych uniwersyteckich imprez pla- nowanych w naszym mieście w najbliższym czasie wymienić, oczywiście, nie sposób. Warto jednak jeszcze wspomnieć o krakowskich juwenaliach, organizowanych 9–14 maja, a także o XVII edycji Festiwalu Nauki, który gościć będzie na Rynku Głównym od 25 do 27 maja. Relacje z obchodów Święta Uniwersytetu Jagiellońskie- go oraz innych towarzyszących mu wydarzeń znajdą się w kolejnym wydaniu „Alma Mater”. W tej edycji pisma szczególnie polecam natomiast rozmowę z najmłodszym doktorem honoris causa UJ – prof. Marią Delaperrière oraz wywiad z kierownikiem Katedry i Kliniki Urologii UJ CM prof. Piotrem Chłostą, który 26 kwietnia 2017 wraz ze swo- im zespołem przeprowadził po raz pierwszy w Polsce no- watorską operację usunięcia węzłów chłonnych u pacjenta z nowotworem męskich zewnętrznych narządów płciowych. Na wyjątkową uwagę zasługują również teksty poświę- cone, między innymi, obyczajom i ceremoniom uniwersy- teckim, badaniom nad wpływem zanieczyszczenia powie- trza na zdrowie, a także dwóm wybitnym polskim uczo- nym: prof. Marianowi Smoluchowskiemu i prof. Julianowi Nowakowi. Mam też nadzieję, że wzrok Czytelników przy- ciągną fotografi e i artykuły dotyczące wydarzeń bieżących oraz ciekawostek ze świata kultury. Rita Pagacz-Moczarska ACTUALIA ACTUALIA ŚWIĘTO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO 12 maja 2017 Aula Collegium Novum Jerzy Pajor maja 2017 Uniwersytet Jagielloński zasługi dla rozwoju polonistyki we Francji akademickie w zakresie literatury i kultury 12będzie świętował 653. rocznicę oraz za znakomite osiągnięcia w dziedzinie polskiej we Francji, uprawiała badania założenia Uczelni przez króla Kazimierza wiedzy o literaturze polskiej i europejskiej nad literaturą polską i europejską w ujęciu Wielkiego. Zgodnie z tradycją obchody tytułem doktora honoris causa wyróżniona porównawczym i jest obecnie jednym rozpoczną