De Wilde Ruimte 50 jaar maanlanding Ruimte-emblemen Van de hoofdredacteur: De laatste jaren was de trend in de gedrukte media dat artikelen korter moesten, met meer nadruk op de presenta- tie, om vooral niet te veel te vragen van de drukbezette lezer die overal op internet snelle en makkelijk te consumeren informatie voorgeschoteld krijgt. Recent onderzoek laat echter zien dat het aantal artikelen van 3000+ woorden in Nederlandse kwaliteitskranten (lees NRC, Volkskrant), na jarenlang gedaald te zijn, de laatste tijd weer toeneemt. Blijkbaar is er toch behoefte bij lezers aan een extra laag in de Bij de voorplaat berichtgeving naast de 10-top lijstjes, korte nieuwsflitsen en tweets die volop op internet en social media te vinden zijn. Concept voor een volledig herbruikbare, bemande eentraps maan- Op het gebied van ruimtevaartnieuwsuitgaven is het niet lander. Mogelijk keren astronauten hiermee in de nabije toekomst anders. Veel van onze zusterverenigingen hebben moeite hun terug naar de maan, meer dan 50 jaar na de laatste Apollo maanlan- tijdsschrift te blijven uitgeven maar hetzelfde geldt ook voor ding. [Lockheed Martin] professionele uitgaven zoals het onvolprezen ESA Bulletin. In de uitgave van februari 2018 werd op de achterste bladzijde mysterieus aangekondigd dat “The ESA Bulletin team are taking a short break in 2018. We’ll be back later in the year with a new communication experience for our readers” en daarna is er tot op heden niets meer van vernomen. In 2012 hebben we besloten dat Ruimtevaart gebruikt moet worden voor de verdieping en de nieuwsbrieven, direct mailings, website en social media voor het actuele nieuws en aankondigingen en deze aanpak is succesvol gebleken. Daardoor lukt het de NVR nog altijd om Ruimtevaart uit te geven en weten, naast onze leden, bedrijfsleven, politiek en andere media, zoals de VPRO in dit nummer, de redactie te vinden. We hopen dat deze uitgave u weer weet te inspireren, danken alle auteurs ook deze keer weer voor hun bijdragen en roepen iedereen op om Nederlandse bijdragen aan ruimtemissies, bij voorkeur bij de lancering, te blijven melden. Foto van het kwartaal Peter Buist De asteroïde Bennu, vanaf 15 km afstand gezien door de PolyCam van NASA’s OSIRIS-Rex. Deze opname is opgebouwd uit 12 foto’s. [NASA/Goddard/University of Arizona] Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart (NVR) Bestuur Websitecommissie Kascommissie Copyright © 2019 NVR Het bestuur van de NVR wordt Drs. B. ten Berge (voorzitter) C. Martinus Alle rechten voorbehouden. Gehele of gekozen door de leden en bestaat uit: Dr. R.P.N. Bronckers Ir. J.A. Meijer gedeeltelijke overname van artikelen, Dr. Ir. G.J. Blaauw (voorzitter) D. Jeyakodi LLM Drs. T. Wierenga foto’s en illustraties uit Ruimtevaart Dr. Ir. P.J. Buist (vice-voorzitter) S. Praal, MA is alleen toegestaan na overleg met Drs. B. ten Berge (secretaris) Ereleden en akkoord van de redactie, en met Ir. M. de Brouwer (penningmeester) Sociale media-commissie Ir. D. de Hoop bronvermelding. De NVR noch de Ir. P.A.W. Batenburg Mr. S.V. Pieterse (voorzitter) Prof. Dr. C. de Jager drukker kan aansprakelijk gesteld worden D. Jeyakodi LLM Drs. B. ten Berge Drs. A. Kuipers voor de juistheid van de informatie in dit Mr. F.N.E. van ’t Klooster M. Marcik Ir. J.H. de Koomen blad of voor eventuele zet- of drukfouten. Ir. A.G.M. Marée F. Overtoom Drs. T. Masson-Zwaan Dr. Ir. C. Verhoeven F. Roelfsema Ir. H.J.D. Reijnen Kopij D. Stefoudi P. Smolders Indien u een bijdrage aan het blad Redactie ‘Ruimtevaart� Drs. Ing. R. Timmermans Prof. Ir. K.F. Wakker wilt leveren of suggesties wilt geven, Dr. Ir. P.J. Buist (hoofdredacteur) neem dan contact op met de redactie Ir. M.O. van Pelt (eindredacteur) Evenementencommissie Contact via [email protected]. De Ir. F.J.P. Wokke (eindredacteur) Ir. P.A.W. Batenburg (voorzitter) Richelle Scheffers redactie behoudt zich het recht voor om Ir. P.A.W. Batenburg Ir. S. de Jong Kapteynstraat 1 ingezonden stukken in te korten of niet te Drs. P.G. van Diepen Ing. R.H. Linde 2201 BB Noordwijk plaatsen. Ir. E.A. Kuijpers Ir. S. Petrovic [email protected] Ing. M.C.A.M. van der List Ir. N. Silvestri www.ruimtevaart-nvr.nl Vormgeving en opmaak Ir. H.M. Sanders MBA D. Stefoudi ISSN 1382-2446 Esger Brunner/NNV Ir. L. van der Wal Drukker Ten Brink, Meppel “Dicht bij mijn droom” Terug in de tijd TV-programma brengt de 4 Een verslag uit de eerste hand 10 ruimtevaart van nu in kaart. over het dagelijkse werk bij een ruimtevaartbedrijf. SOKOLOV Het ruimtevaartembleem De vaste column van Piet Smolders. Geschiedenis en de Nederlandse 17 bijdragen. 18 Space Race Ruimtevaart krijgt een Foto’s van de ‘firsts’ van de ruimterace. 24 nieuwe dimensie 26 Overzicht van de Falcon 9 raket. EVA in China Ruimtewapens: fictie of Eerste stappen in het ruimtewandelen. 30 realiteit? – Deel 3 34 Satellieten onklaar maken zonder ruimtepuin te veroorzaken. Ruimtevaartkroniek Alle lanceringen en belangrijke ruimtevaartgebeurtenissen tussen 21 40 oktober 2018 en 31 december 2018. “Dicht bij mijn droom” Interview met Anna Gimbrère over de VPRO serie ‘De Wilde Ruimte’ Peter van Diepen en Peter Buist Ze studeerde Theoretische Natuurkunde aan de Universiteit van Amster- dam (UvA), wilde astronaut worden en kwam uiteindelijk terecht bij de televisie. Ze heeft meegewerkt aan de Nationale Wetenschapsquiz en is regelmatig te gast bij ‘Tijd voor Max’. De Volkskrant riep haar onlangs nog uit tot hét mediatalent van 2019. We hebben het over Anna Gimbrère, presentatrice van het nieuwe ruimtevaartprogramma van de VPRO ‘De Wilde Ruimte’ dat vanaf 15 maart elke vrijdagavond in 6 afleveringen op de Nederlandse televisie (NPO2) verschijnt. Wat is de aanleiding voor dit televisie- het Wilde Westen. Een wereld waar bijna “Er is sprake van een wisselwerking tus- programma? of geen wetten en regels heersen, met sen de redactie, de regisseur, presentator “In 2015 maakte Kees Brouwer, de veel nieuwe kansen en mogelijkheden. en de mensen die we interviewen. Van regisseur van ‘De Wilde Ruimte’, een Het is dit avontuur dat de mensen in de tevoren doen we zoveel mogelijk vooron- aflevering over de ruimtevaart voor het ruimtevaart bindt met de cowboys uit derzoek en dan maken we keuzes op basis VPRO-programma Tegenlicht, ‘Race naar het Wilde Westen. We hebben het gevoel van wat het mooiste verhaal is, het mooi- de ruimte’. Hiervoor sprak hij met veel dat we op een kantelpunt zitten voor de ste beeld oplevert of het meest spannend mensen die veel mogelijkheden zagen ruimtevaart en dat mensen de komende of vernieuwend is. Tijdens de research voor de ruimtevaart en daar gepassio- tijd massaal nieuwe initiatieven gaan ont- en de gesprekken kan de inhoud van neerd over konden vertellen. Kees kreeg plooien in de ruimte, op een veel grotere een aflevering veranderen. Tevens heeft toen het idee om een serie te maken over schaal dan in de afgelopen vijftig jaar.” een regisseur, maar ook de redactie, een de ruimtevaart. Overigens valt de serie andere kijk op televisie dan ik als presen- mooi samen met het feit dat het dit jaar Hoe kwam de serie tot stand? tator. Ik ben voornamelijk geïnteresseerd vijftig jaar geleden is dat de mens op de “Er moet eerst een plan voor de serie wor- in interessante informatie en het weten- maan landde.” den ingediend en geaccepteerd worden schappelijke verhaal terwijl een regisseur door de VPRO. Daarna moet het nog ver- kijkt naar het hele plaatje, de persoonlijke Hoe zijn jullie aan de titel van de serie kocht worden aan de publieke omroep. verhalen en de visuele aspecten van een gekomen? Drie jaar geleden zijn we begonnen met onderwerp. Voor ons is het interessant of “De Wilde Ruimte is een woordspeling het plan, maar het is ondertussen vele iemand een geïnspireerd en interessant op het Wilde Westen. Toen wij begonnen malen veranderd. Het oorspronkelijke verhaal kan vertellen voor de camera wat met de opnames voor de serie spraken idee was om een serie te maken waarin er ook nog eens goed uitziet. Zo kan het we een aantal Texanen uit Houston en je mij zou volgen in mijn poging om naar zijn dat we dan ter plekke gaan filmen bij Austin. Zij waren directe afstammelingen de ruimte te gaan. Maar uiteindelijk heb- evenementen en andere gelegenheden van de cowboys die Texas hebben vrij ben we gekozen voor een meer klassieke die we tegenkomen, zoals bijvoorbeeld gevochten. Zij ervaren de hedendaagse vorm waarin ik mensen spreek die zich de lancering in Baikonour. Dat is interes- ruimtevaart als het ontginnen van een met ruimtevaart bezighouden, erover santer dan iemand filmen die praat over nieuwe wereld, net zoals hun voorouders dromen en erin investeren.” een lancering.” 4 Ruimtevaart 2019 | 2 [VPRO de wilde ruimte] [Diederick Bulstra] Waar gaat de serie over? techniek en ruimtevaart. Maar wij heb- daar vandaan hebben gezien komen “De eerste aflevering gaat over verder ben ervoor gekozen om vooral ook de bijna bekeerd weer terug. Ruimtevaart gaan waar we zijn gebleven. Terug naar menselijke kant van het verhaal te laten is daardoor een manier om de wereld de maan en verder. De tweede aflevering zien, human interest, en dat spreekt een te laten beseffen dat we erg zuinig op gaat over de astronauten; welke types breder publiek aan. Mensen die zich met onze aarde moeten zijn. Daarnaast heb zijn geschikt om astronaut te worden wat ruimtevaart bezighouden, zowel politici je ook mensen die vinden dat de mens komt er allemaal kijken bij hun training, als ondernemers lijken vrijwel allemaal zich moet verspreiden in de ruimte om en hoe heeft de ruimte hen veranderd? een grote fascinatie voor sciencefiction ons voortbestaan te garanderen.