Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi FENG GAO Wpływ pieśni Schuberta na wczesne chińskie pieśni artystyczne Praca doktorska pod kierunkiem prof. dr hab. Włodzimierza Zalewskiego Łódź 2019 Spis treści WSTĘP ............................................................................................................................................................ 4 ROZDZIAŁ I NARODZINY I ROZWÓJ PIEŚNI ARTYSTYCZNEJ ............................................................................. 6 1.1 DEFINICJA PIEŚNI ARTYSTYCZNEJ ............................................................................................................................ 6 1.2 PODSTAWOWE CECHY PIEŚNI ARTYSTYCZNEJ ............................................................................................................ 6 1.2.1 Wybór tekstów o głębokim znaczeniu ................................................................................................... 6 1.2.2 Piękno melodii i szczerość uczuć ............................................................................................................ 7 1.2.3 Starannie i kunsztownie opracowany akompaniament ......................................................................... 7 1.3 NARODZINY I ROZWÓJ ZACHODNIEJ PIEŚNI ARTYSTYCZNEJ ........................................................................................... 8 1.4 NARODZINY I ROZWÓJ CHIŃSKIEJ PIEŚNI ARTYSTYCZNEJ .............................................................................................. 9 ROZDZIAŁ II SYLWETKI KOMPOZYTORÓW .................................................................................................... 12 2.1 FRANCISZEK SCHUBERT ...................................................................................................................................... 12 2.2 KOMPOZYTORZY CHIŃSCY .................................................................................................................................. 15 2.2.1 Xiao Youmei ......................................................................................................................................... 15 2.2.2 Qing Zhu .............................................................................................................................................. 18 2.2.3 Huang Zi ............................................................................................................................................... 20 2.2.4 Chen Tianhe ......................................................................................................................................... 23 2.2.5 Xia Zhiqiu ............................................................................................................................................. 24 2.2.6 Shi Wanchun ........................................................................................................................................ 26 ROZDZIAŁ III ANALIZA UTWORÓW ............................................................................................................... 28 3.1 PIEŚNI ARTYSTYCZNE SCHUBERTA (6 PIEŚNI DO WIERSZY HEINEGO ZE ZBIORU ŁABĘDZI ŚPIEW) ......................................... 28 3.2 CHIŃSKIE PIEŚNI ARTYSTYCZNE ............................................................................................................................ 40 3.2.1 Pytanie (问) .......................................................................................................................................... 40 3.2.2 Nostalgia (思乡) .................................................................................................................................. 43 3.2.3 Jangcy płynie na wschód (大江东去) .................................................................................................. 46 3.2.4 Mieszkam u źródeł Jangcy (我住长江头) ............................................................................................ 50 3.2.5 W górach (山中) .................................................................................................................................. 54 3.2.6 Pieśń nostalgiczna (思乡曲) ................................................................................................................ 58 3.2.7 Tęsknota serca (送上我心头的思念) .................................................................................................. 63 ROZDZIAŁ IV ZESTAWIENIE RÓŻNIC I PODOBIEŃSTW POMIĘDZY PIEŚNIAMI ARTYSTYCZNYMI SCHUBERTA I CHIŃSKIMI PIEŚNIAMI ARTYSTYCZNYMI ........................................................................................................ 72 4.1 PODOBIEŃSTWA MIĘDZY CHIŃSKIMI PIEŚNIAMI ARTYSTYCZNYMI A PIEŚNIAMI ARTYSTYCZNYMI SCHUBERTA ......................... 73 4.1.1 Wybór tekstów..................................................................................................................................... 73 4.1.2 Cechy melodii ....................................................................................................................................... 74 4.1.3 Akompaniament fortepianowy ............................................................................................................ 74 4.2 RÓŻNICE POMIĘDZY CHIŃSKIMI PIEŚNIAMI ARTYSTYCZNYMI I PIEŚNIAMI ARTYSTYCZNYMI SCHUBERTA ................................ 75 4.2.1 Tło epoki .......................................................................................................................................... 75 4.2.2 Forma utworów ............................................................................................................................... 76 4.2.3 Ekspresja emocjonalna .................................................................................................................... 76 4.2.4 Techniki kompozytorskie ................................................................................................................. 78 4.2.5 Styl wykonania ................................................................................................................................ 79 4.2.6 Język i artykulacja ............................................................................................................................ 80 ROZDZIAŁ V WPŁYW PIEŚNI ARTYSTYCZNYCH SCHUBERTA NA CHIŃSKIE PIEŚNI ARTYSTYCZNE ................... 88 5.1 GŁÓWNE CECHY CHIŃSKICH PIEŚNI ARTYSTYCZNYCH ................................................................................................. 88 5.1.1 Tematyka krytycznie odnosząca się do problemów współczesności ................................................... 89 2 5.1.2 Szerokie zastosowanie stylu narodowego w chińskich pieśniach artystycznych ................................ 90 5.1.3 Wyrażanie indywidualnych uczuć przede wszystkim poprzez opisy scenerii i przedmiotów ............... 92 5.2 WPŁYW PIEŚNI ARTYSTYCZNYCH SCHUBERTA NA CHIŃSKIE PIEŚNI ARTYSTYCZNE ............................................................ 93 5.2.1 Duża liczba i różnorodność utworów ................................................................................................... 93 5.2.2 Różnorodność technik kompozytorskich .............................................................................................. 94 5.2.3 Wzajemne powiązanie akompaniamentu fortepianowego i partii wokalnej ...................................... 95 5.2.4 Użycie języka w śpiewie ...................................................................................................................... 95 5.2.5 Użycie i kontrola głosu ........................................................................................................................ 96 5.2.6 Panowanie nad wyrażaniem emocji i nastroju .................................................................................... 97 ZAKOŃCZENIE ............................................................................................................................................ 100 BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................................................ 102 ANEKS ........................................................................................................................................................ 111 3 Wstęp Muzyka wokalna jest rodzajem sztuki, przejawem kultury i romantycznym wyrazem ludzkiego życia. Sztuka wokalna powstająca w różnych czasach nie tylko odzwierciedla nurty intelektualne i sytuację społeczną danego okresu, ale także wyraża osobiste dążenia i stanowi ekspresję estetyczną kompozytora. Pieśni artystyczne są jedną z odmian sztuki wokalnej. Już pod koniec XVIII i na początku XIX wieku pieśń artystyczna intensywnie rozwijała się w Europie jako szczególny gatunek pieśni. Jej wyrafinowana forma i bogata treść wyraźnie odróżniają ją od pokrewnych gatunków muzycznych. Wyrażanie autentycznych emocji zawartych w poezji, finezyjny akompaniament oraz urzekający i poruszający głos doskonale wspierany przez fortepian stanowią trzy główne cechy pieśni artystycznej. Istnienie pieśni artystycznych jako formy muzycznej nie tylko wzbogaca życie duchowe ludzi i stanowi dla nich formę rozrywki, lecz także tworzy jedną z wielu warstw pluralistycznej ludzkiej kultury. Pieśń artystyczna posiada zarówno wartość artystyczną, jak i wartość kulturową. W historii rozwoju tego gatunku muzycznego, pieśni tworzone przez austriackiego kompozytora Schuberta stanowią typowy przykład pieśni artystycznej obszaru niemieckojęzycznego. Schubert, będący