1 Rocznik Łódzki 2 REDAKTOR NACZELNY Maria Nartonowicz-Kot Zastępca RedaktoRa NacZelNego Jarosław Kita SEKRETARZ REDAKCJI Tomasz Pietras RADA NAUKOWA: Zbigniew Anusik (Łódź) Kazimierz Badziak (Łódź) Teresa Kulak (Wrocław) Krzysztof Mikulski (Toruń) Regina Renz (Kielce) Alicja Szymczakowa (Łódź) Leonid Zashkilnyak (Ukraina) 3 POLSKIE TOWARZYSTWO HISTORYCZNE ODDZIAŁ W ŁODZI ARCHIWUM PAŃSTWOWE W ŁODZI ROCZNIK ŁÓDZKI Tom LIX 2012 WYDAWNICTWO POŚWIĘCONE DZIEJOM ŁODZI I ZIEM WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO ŁÓDŹ 2012 4 Adres Redakcji: Łódź, ul. A. Kamińskiego 27A www.roczniklodzki.uni.lodz.pl; e-mail: [email protected] © Copyright by Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Łodzi, Łódź 2012 RECENZENCI Wiesław Caban (Kielce) Edward Wiśniewski (Łódź) Publikacja dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego SKŁAD I ŁAMANIE Tomasz Pietras DRUK Księży Młyn Dom Wydawniczy ISBN 978-83-932421-2-2 ISSN 0080-3502 5 SPIS TREŚCI ROZPRAWY I ARTYKUŁY Alicja Szymczakowa, Drobiazgi genealogiczne z Sieradzkiego z XV wieku. ........... 11 Jarosław Kita, Wzorcowe majątki ziemskie w Królestwie Polskim w latach czter- dziestych i pięćdziesiątych XIX wieku. .............................................................. 29 Ilona Florczak, Archiwalia dotyczące Sosnowca z lat 1867-1918 w zasobie Archi- wum Państwowego w Łodzi. ............................................................................... 43 Włodzimierz Kozłowski, Dowódcy 31 Pułku Strzelców Kaniowskich (Łódź, od 1935 r. także w Sieradzu) 1918-1939. Próba charakterystyki, cz. I, 1918-1928. 67 Krzysztof Lesiakowski, Kaliszanie – ofiary zbrodni zgierskiej z 20 III 1942 r. ........ 93 Bohdan Piętka, Członkowie polskich lokalnych organizacji konspiracyjnych z Kraju Warty i Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie w KL Auschwitz. ................ 111 Witold Jarno, Dowództwo Okręgu Wojskowego nr VI Łódź na stopie pokojowej w latach 1945-1946. .......................................................................................... 133 DROBNE PRACE I MATERIAŁY Zdzisław Włodarczyk, Pruska obecność wojskowa w Piotrkowie Trybunalskim (1793-1806). ...................................................................................................... 155 Anna Gawryszczak, Imiona i nazwiska Żydów łódzkich w XIX w. ....................... 171 Agnieszka Janik, Ewidencja ludności z XIX i I połowy XX wieku przechowywana w Archiwum Państwowym w Łodzi. ................................................................. 187 Aleksy Piasta, Organizacja i działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Piotrkowie Trybunalskim w latach 1905-1918. ............................................. 197 Aleksandra Kozłowska, Symbole żołnierskiego honoru. Sztandary 28 Pułku Strzel- ców Kaniowskich (1918-1939). ........................................................................ 207 Marcin Matusiak, Zabiegi łódzkich władz powiatowych o powołanie fermy do- świadczalnej i szkoły rolniczej w Czarnocinie (1919-1924). ............................ 225 Arkadiusz Rzepkowski, Kobiety w strukturze płci ludności województwa łódzkie- go w świetle pierwszego powszechnego spisu ludności. .................................. 243 Małgorzata Koniarska, Konflikt czechosłowacko-niemiecki w 1938 r. na łamach „Warszawskiego Dziennika Narodowego”. ...................................................... 255 Ksawery Jasiak, Zdzisław Balcerzak ps. Wiktor – partyzant z wyboru. ................ 271 Jerzy Wojniłowicz, Naukowy i popularyzatorski dorobek Włodzimierza Rudzia. 289 6 RECENZJE I ZAPISKI Ryszard Kaczmarek, Historia Polski 1914-1989, Warszawa 2010, ss. 992 (Michał Michalski). ......................................................................................................... 295 Rocznik Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej, pod redakcją Wła- dysława Piotra Wlaźlaka, t. I-IV, Częstochowa 2011-2012 (Tomasz Nowak). .... 300 850 lat w służbie Bogu i ludziom. Archikolegiata łęczycka w Tumie. Materiały z sesji naukowej w Łęczycy dnia 21 maja 2011 roku, red. M. Żemigała, Łęczy- ca-Tum 2011, ss. 128 (Andrzej Tomczak). ......................................................... 303 Jarosław Durka, Janusz Radziwiłł 1880-1967. Biografia polityczna, Warszawa 2011, ss. 390 (Karol Dziuda). ............................................................................. 304 Robert Rudnicki, Obóz narodowy w Piotrkowie Trybunalskim w latach 1919- 1939, Piotrków Trybunalski 2011, ss. 295 (Maria Nartonowicz-Kot). ............. 308 Rafał Leszczyński, Starodawna parafia w Mileszkach, Łódź 2012, ss. 184 (Karol Chylak). .............................................................................................................. 311 Wieluński słownik biograficzny, Tom 1, pod redakcją Zbigniewa Szczerbika, Zdzi- sława Włodarczyka, Wieluń 2012, ss. 142 (Maria Nartonowicz-Kot). ............. 314 Lewica polska. Koncepcje – ludzie – działalność, red. E. Krasucki. T. Sikorski, A. Wator, t. 1 – 2, Wrocław 2012, ss. 384 + 310 (Kamil Piskała). ................... 317 SPRAWOZDANIA Sprawozdanie z konferencji naukowej „30. rocznica wprowadzenia stanu wojenne- go. Doświadczenia z Łodzi i regionu”, Łódź, 8 XII 2011 r. (Sylwia Hadrysiak). 323 Sprawozdanie z konkursu historyczno-literackiego „Opowieść o dawnej Łodzi” (Magdalena Pawlak). ........................................................................................ 325 Sprawozdanie z V Łódzkiej Wiosny Młodych Historyków, Łódź, 23-25 III 2012 r. (Jarosław Kubiak, Kamil Piskała). .................................................................... 327 Sprawozdanie z działalności Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Histo- rycznego za okres od 10 VI 2009 do 20 VI 2012 r. (Ilona Florczak, Tomasz Pietras). ............................................................................................................. 331 Sprawozdanie z konferencji naukowej „PPS a parlamentaryzm II Rzeczypospoli- tej (w 120 rocznicę Zjazdu Paryskiego)”, Piotrków Trybunalski, 29 IX 2012 r. (Kamil Piskała). ................................................................................................. 344 Oskar Halecki i jego obraz Europy. Część trzecia. Konferencja naukowa, Łódź, 16-17 XI 2012 r. (Marta Biedrawa-Raczyńska). ............................................... 347 Uroczyste spotkanie z okazji 30. rocznicy reaktywowania tomaszowskiego Koła Polskiego Towarzystwa Historycznego, Tomaszów Mazowiecki, 14 XII 2012 r. (Andrzej Wróbel). .............................................................................................. 349 7 CONTENTS DISSERTATIONS AND ARTICLES Alicja Szymczakowa, Genealogy Details from Sieradz Province of Fifteen Century. ................................................................................................................. 11 Jarosław Kita, Model Land Properties in Kingdom of Poland of 40th and 50th Years of 19th Century. .................................................................................................... 29 Ilona Florczak, Archival materials about Sosnowiec between 1867-1918 in State Archive in Lodz. .................................................................................................. 43 Włodzimierz Kozłowski, The Commanders of the 31th Riflemen of Kaniów Regi- ment (Łódź, Since 1935 also in Sieradz) 1918-1939. The attempt of Character- istics, Part One 1918-1928. .................................................................................. 67 Krzysztof Lesiakowski, Kalisz Citizens – Victims of Zgierz Crime from the 20th March 1942. ......................................................................................................... 93 Bohdan Piętka, Members of the Local Polish Underground Organizations of the Reichsgau Wartheland and the Reichsgau Danzig- Westpreussen in KL Aus- chwitz. ................................................................................................................ 111 Witold Jarno, The Command of the Military District No. VI Lodz on the Peaceful Organization in the Years 1945-1946. ............................................................... 133 MINOR WORKS AND MATERIALS Zdzisław Włodarczyk, The Prussian Military Presence in Piotrkow (1793-1806). 155 Anna Gawryszczak, Names and Surnames of Polish Jews in 19th Century. ............ 171 Agnieszka Janik, The Registers of Population from the 19th and the First Half of the 20th Centuries Preserved in the State Archive in Lodz. ..................................... 187 Aleksy Piasta, The Organization and Activity of Gymnastic Society „Sokół” in Piotrków Trybunalski between 1905-1918. ....................................................... 197 Aleksandra Kozłowska, The Symbols of the Soldiers Honour. The Flags of the 28th Kaniów Regiment (Łódź) 1918-1939. ............................................................... 207 Marcin Matusiak, Interventions of Łódź District Autorities to Appoint Experimen- tal Farm and Agricultural School in Czarnocin (1919-1924). ........................... 225 Arkadiusz Rzepkowski, The Women in the Structure of the Sex of the Population of Lodz Voivodeship in the Light of the First General Census from 1921 Year. 243 Małgorzata Koniarska, The Czechoslovakia-Germany Conflict of 1938 on pages of „Warszawski Dziennik Narodowy” („Warsaw National Journal”). .............. 255 Ksawery Jasiak, Zdzisław Balcerzak ps. „Viktor” - The Partisan of Choice. ........ 271 Jerzy Wojniłowicz, Scientific and Popularizing Achievements of Włodzimierz Rudź. .................................................................................................................