ZARZĄD GMINY GORZKÓW STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GORZKÓW ETAP I Uwarunkowania rozwoju Tekst jednolity Uwzględniający treść Studium przyjętego uchwałą ................. Rady Gminy w Gorzkowie z dnia ..................., ze zmianami wprowadzonymi uchwałą Nr ....................... Rady Gminy w Gorzkowie z dnia ........................ r . Zamość - czerwiec 1999 r. ZESPÓŁ AUTORSKI Głowy Projektant: mgr Jolanta Siemaszkiewicz uprawn. urbanist. nr 367/88 zagadnienia środowiska naturalnego i ekologii, rolnictwo Zespół autorski: mgr Jadwiga Ćwik zagadnienia społeczno-gospodarcze, demografia mgr inż. arch. Krystyna Kuśmierz zagadnienia środowiska kulturowego, mieszkalnictwo mgr Iliana Górska osadnictwo, turystyka, zagadnienia funkcjonalno- przestrzenne tech. bud. dróg. Witold Mielniczuk komunikacja tech. bud. Lucjan Michalczyk infrastruktura techniczna tech. bud. Maria Jaskowska opracowanie graficzne Niniejszy tekst studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gorzków zawiera zmiany przyjęte Uchwałą Nr ............... z dnia ............... r. Zmiany studium zostały opracowane przez zespół projektowy Zakładu Projektowo-Budowlanego Pracowni Projektowo-Studialnej EKO-PLAN w składzie: mgr inż. Marek Kozłowski – główny projektant mgr inż. Katarzyna Kasiak mgr inż. Anita Nankiewicz mgr Gustaw Obel Spis treści 1. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POŁOŻENIA, STANU ŚRODOWISKA ORAZ STANU ZAGOSPODAROWANIA GMINY................................................................................4 1.1. Uwarunkowania wynikające z położenia gminy w regionie.................................................4 1.2 Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju gminy........................................................................4 1.2.1 Uwarunkowania wynikające z ochrony środowiska przyrodniczego ................................4 1.2.2 Uwarunkowania wynikające z zasobów i walorów środowiska oraz warunków fizjograficznych...............................................................................................................................5 1.2.3 Uwarunkowania wynikające z istniejących przeobrażeń i procesów degradacji środowiska.......................................................................................................................................6 1.3 Uwarunkowania kulturowe......................................................................................................7 1.3.1 Główne czynniki -wpływające na możliwość rozwoju ......................................................7 1.3.2 Uwarunkowania wynikające z zasobów kulturowych i krajobrazu....................................7 1.3.3 Uwarunkowania wynikające z przekształceń środowiska kulturowego i krajobrazu........9 1.3.4 Uwarunkowania wynikające z ochrony środowiska kulturowego i krajobrazu.................9 1.4 Uwarunkowania demograficzne i społeczne.........................................................................10 1.5 Uwarunkowania wynikające z istniejącego zagospodarowania terenu...............................13 1.5.1 Wyposażenie w obiekty obsługi mieszkańców..................................................................13 1.5.2 Zasoby mieszkaniowe..........................................................................................................14 1.5.3 Mikrostruktura gospodarcza................................................................................................15 1.5.4 Wyposażenie w infrastrukturę techniczna..........................................................................16 1.5.5 Systemy komunikacji...........................................................................................................17 2. MOŻLIWOŚCI ROZWOJU FUNKCJI GOSPODARCZYCH GMINY.....................18 2.1 Przemysł i drobna wytwórczość ............................................................................................18 2.2 Gospodarka rolna....................................................................................................................18 2.3 Gospodarka leśna....................................................................................................................19 2.4 Funkcja turystyki....................................................................................................................20 3. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z GOSPODARKĄ GRUNTAMI...........................21 4. Wykazy zabytków: ...................................................................................................................22 1. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POŁOŻENIA, STANU ŚRODOWISKA ORAZ STANU ZAGOSPODAROWANIA GMINY 1.1. Uwarunkowania wynikające z położenia gminy w regionie. • Możliwości rozwoju gminy Gorzków stanowią zarówno rola i miejsce gminy w strukturze regionu, jak i rola Lubelszczyzny w strukturze przestrzenno - gospodarczej kraju • Główne przesłanki rozwoju regionu, do których odnieść można obszar gminy wiąże się z: * wysoką jakością rolniczej przestrzeni produkcyjnej, której wartość była podstawą wydzielenia w programach krajowych Kompleksu Zamojsko - Sandomierskiego najlepszych gleb w kraju, predysponowanego do tworzenia krajowego zagłębia żywności i biznesu rolnego * położeniem w strefie oddziaływania korytarza transportowego łączącego Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym, związanego z przejściem granicznym na Ukrainę w Hrebennem. Gmina łączy się z tym korytarzem (trasa ekspresowa E - 17) przez drogę wojewódzką 842 - Rudnik Szlachecki - Wysokie – Krasnystaw. • Według koncepcji rozwoju regionu zamojskiego (studium zagospodarowania przestrzennego województwa zamojskiego -1998 r) gmina Gorzków położona jest w granicach wyodrębnionej jednostki gospodarczej w oparciu o najwyższe walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej, predysponowanej do rozwoju produkcji żywności i biznesu rolnego oraz powiązań z Ukrainą. 1.2 Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju gminy • Przyrodnicze czynniki kształtujące możliwości rozwoju gminy Gorzków stanowią: * zasady i walory przyrodnicze i zakres ich prawnej ochrony * warunki fizjograficzne * istniejące przeobrażenia i procesy degradacji środowiska przyrodniczego 1.2.1 Uwarunkowania wynikające z ochrony środowiska przyrodniczego Na obszarze gminy Gorzków chronione prawem są: • gleby najwyższych klas bonitacyjnych, pokrywające w zasadzie obszar całej gminy (Ustawa z dnia 03. 02. 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych - Dz. U. Nr 16 póz. 78 z późn. zmian.) • lasy, na mocy powyższej ustawy • pomniki przyrody: * 2 lipy drobnolistne - Gorzków - Osada (w sąsiedztwie zabudowań H. Guza) * lipa drobnolistna - Gorzków Osada ( na skraju cmentarza od strony b. POM -u) Ponadto występuje konieczność ochrony takich elementów środowiska, jak: * regionalnych i lokalnych korytarzy ekologicznych - doliny Żółkiewki i jej dopływu oraz siedlisk kserotermicznych (remiz leśnych, miedz, wąwozów, pojedynczych skarp - tzw. „użytków ekologicznych") * głównego zbiornika wód podziemnych (obszar całej gminy) * parków podworskich 1.2.2 Uwarunkowania wynikające z zasobów i walorów środowiska oraz warunków fizjograficznych Występujące na obszarze gminy zasoby i walory środowiska naturalnego oraz warunki fizjograficzne stwarzają zarówno szansę jak i ograniczenia rozwoju poszczególnych funkcji: Zasoby wodne: * Wody podziemne - w granicach gminy przeważają obszary o wysokiej zasobności w wody podziemne (100 - 200 m3/d/km2). Duże zasoby występują w strefie spękań tektonicznych, których przebieg pokrywa się przeważnie z układem dolin rzecznych, wydajność w strefach wierzchowin jest mniejsza. Wody podziemne kredowe wykazują się wysoką jakością. Jednocześnie główny zbiornik wód podziemnych charakteryzuje się słabą odpornością naturalną na zanieczyszczenia (z uwagi na bardzo dobre warunki infiltracji w obszarze jego zalegania), co wymusza konieczność ochrony. W związku z powyższym w obszarze gminy występują ograniczenia intensyfikacji produkcji rolnej (chemizacji, lokalizacji ferm bezściołowych) oraz lokalizacji inwestycji uciążliwych dla środowiska wodnego. * Wody powierzchniowe - odznaczają się niską zasobnością (przepuszczalność podłoża). Ich podstawową funkcją jest funkcja ekologiczna. Dolina rzeki Żółkiewki i zbiorniki wodne stanowią cenne siedlisko dla wielu gatunków roślin i fauny. Ekologiczna funkcja tych wód jest znacznie obniżona przez nadmierne zanieczyszczenia i niewłaściwą meliorację. Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych: • Obszar gminy Gorzków położony jest w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) Nr 406. • Dolina Żółkiewki została uznana za zdegradowaną i wskazana do rewaloryzacji. Zasoby leśne Lasy zajmują w gminie bardzo niewiele procent (8,5 %). Z uwagi na pełnione funkcje środowiskowe i ochronne (ochrona gleb przed erozją) mają dla obszaru gminy istotne znaczenie. Zasoby rolniczej przestrzeni produkcyjnej Rolnicza przestrzeń produkcyjna jest najważniejszym zasobem gminy, cechują ją wartości jedne z wyższych w regionie (85,0 pkt. wg. 100 stopniowej skali ocen JUNG Puławy, Zamojszczyzna - 86,4 pkt., kraj 66,6 pkt), 70 % ogółu gleb w gminie bonitowana jest bardzo wysoko (klasa II -III). Jednocześnie znaczna część gruntów ornych (ok. 60 %) jest w znacznym stopniu podatna na erozję wodną powierzchniową oraz posiada trudne w stosunku o uprawy warunki fizjograficzne (urozmaicona rzeźba terenu). Wymusza to podjęcie zabiegów przeciwerozyjnych, a często zmianę sposobu użytkowania. Zasoby surowców mineralnych Na terenie gminy nie występują rozpoznane i udokumentowane złoża kopalin. Występujące na całym obszarze gminy utwory lessowe mają potencjalne