dodrefn, yn Nowlais. yn dodrefn, â safleoedd datblygu allweddol ymlaen. allweddol datblygu safleoedd â y dref a disgrifir o fewn lleoedd i ymweld. i lleoedd fewn o disgrifir a dref y - ganwyd cynllunwraig a sylfaenwraig y busnes dillas a a dillas busnes y sylfaenwraig a cynllunwraig ganwyd - Laura Ashley Laura cyhoeddus, adeiladu cynlluniau gwelliant, cynigion tirlunio a dod dod a tirlunio cynigion gwelliant, cynlluniau adeiladu cyhoeddus, dref a’r fwrdeistref sirol fel yr amlygir ar fap canol canol fap ar amlygir yr fel sirol fwrdeistref a’r dref mawr i amgylchedd trefol y dref, gan gynnwys gwelliannau bro bro gwelliannau gynnwys gan dref, y trefol amgylchedd i mawr Pwysau Plu’s Byd yn 1968. yn Byd Plu’s Pwysau Mae nifer o leoedd i ymweld â nhw o fewn canol y y canol fewn o nhw â ymweld i leoedd o nifer Mae ychydig o flynyddoedd nesaf a fydd yn arwain at welliannau welliannau at arwain yn fydd a nesaf flynyddoedd o ychydig - Roedd y ‘Dewin Cymreig yn Bencampwr Bocsio Bocsio Bencampwr yn Cymreig ‘Dewin y Roedd - Howard Winstone MBE Winstone Howard Cynllunir y bydd y projectau hyn eu gweithredu yn ystod yr yr ystod yn gweithredu eu hyn projectau y bydd y Cynllunir masnach glo ager Cymru. ager glo masnach chwaeth. ddwywaith. flaen yr eglwys, a godwyd er cof Robert a Lucy Thomas, arloeswyr arloeswyr Thomas, Lucy a Robert cof er godwyd a eglwys, yr flaen Centre and County Borough County and Centre Welter Prydain ac Ewrop a gwnaeth reoli bocswyr Pencampwr y Byd yn yn Byd y Pencampwr bocswyr reoli gwnaeth a Ewrop ac Prydain Welter brojectau i ganol y dref. y ganol i brojectau a thafarnau, mae Canol y Dref yn darparu ar gyfer pob pob gyfer ar darparu yn Dref y Canol mae thafarnau, a yn 1891 ac ail-adeiladwyd rhwng 1895 a 1901. Lleolir ffynnon o o ffynnon Lleolir 1901. a 1895 rhwng ail-adeiladwyd ac 1891 yn - Roedd ‘Marvel Merthyr’ yn Bencampwr Bocsio Pwysau Pwysau Bocsio Bencampwr yn Merthyr’ ‘Marvel Roedd - Eddie Thomas MBE Thomas Eddie â Phartneriaeth Canol Tref Nerthyr Tudful wedi datblygu ystod o o ystod datblygu wedi Tudful Nerthyr Tref Canol Phartneriaeth â mynediad rhwydd i bawb. Gydag ystod o fwytai, caffes caffes fwytai, o ystod Gydag bawb. i rhwydd mynediad Dyluniwyd yr eglwys bresennol gan bensaer Fictoraidd o fri J.L. Pearson Pearson J.L. fri o Fictoraidd bensaer gan bresennol eglwys yr Dyluniwyd and services within the Town Town the within services and Dros y ddwy flynedd ddiwethaf mae CBS Merthyr Tudful yn unol unol yn Tudful Merthyr CBS mae ddiwethaf flynedd ddwy y Dros : Adeiladwyd ar safle eglwys ganoloesol wreiddiol. wreiddiol. ganoloesol eglwys safle ar Adeiladwyd : Eglwys St. Tudful St. Eglwys Siopa (gwelch wybodaeth ddefnyddiol) sy’n galluogi galluogi sy’n ddefnyddiol) wybodaeth (gwelch Siopa Pwysau Bantam Bocsio Cymanwlad ac Ewrop. ac Cymanwlad Bocsio Bantam Pwysau Guiding you to key locations locations key to you Guiding Mae Merthyr Tudful yn gweithredu cynllun Cymorth Cymorth cynllun gweithredu yn Tudful Merthyr Mae - Y ‘Dyn Coes Matsien’ oedd y Cymro cyntaf i ennill teitlau teitlau ennill i cyntaf Cymro y oedd Matsien’ Coes ‘Dyn Y - Johnny Owen Johnny Llwybr Tudful yn amgylchynu calon Merthyr Tudful. Merthyr calon amgylchynu yn Tudful Llwybr cyfleusterau a gwasanaethau. a cyfleusterau ymwelwyr i weld safleoedd hanesyddol a lleoedd o diddordeb. Mae Mae diddordeb. o lleoedd a hanesyddol safleoedd weld i ymwelwyr o ran gwella ei holl amgylchedd a darparu darparu a amgylchedd holl ei gwella ran o Merthyr Tudful. Merthyr a rheilffordd. a : Un o ystod o lwybrau treftadaeth lleol sy’n caniatáu caniatáu sy’n lleol treftadaeth lwybrau o ystod o Un : Llwybr Tudful Llwybr fydd yn arwain at newidiadau mawr i’r dref dref i’r mawr newidiadau at arwain yn fydd - cyfansoddwr enwog a anwyd yn 1841 yn 4 Rhes y Capel, Capel, y Rhes 4 yn 1841 yn anwyd a enwog cyfansoddwr - Joseph Parry Joseph mynediad rhwydd i rwydweithiau bws bws rwydweithiau i rhwydd mynediad buddsoddiad yn y blynyddoedd i ddod a a ddod i blynyddoedd y yn buddsoddiad reilffordd gyntaf hanesyddol a yrrwyd gan ager ddigwydd yn 1804. yn ddigwydd ager gan yrrwyd a hanesyddol gyntaf reilffordd amlygir ym map canol y dreft) gyda gyda dreft) y canol map ym amlygir Tudful yn gweld llawer o ddatblygiad a a ddatblygiad o llawer gweld yn Tudful a daeth yn “Ferthyr Dosbarth Gweithiol Cymru”. Gweithiol Dosbarth “Ferthyr yn daeth a : Mae’r twnnel lle gwnaeth y daith daith y gwnaeth lle twnnel Mae’r : Man Dehongli Twnnel Trevithick Trevithick Twnnel Dehongli Man ei ddienyddio ddienyddio ei fel lleol yn adnabyddus yn oedd a - Dic Penderyn Dic Lewis Richard Bydd cynlluniau mewn grym ar gyfer Merthyr Merthyr gyfer ar grym mewn cynlluniau Bydd ychwanegol i gerddwyr yn unig (a (a unig yn gerddwyr i ychwanegol Merthyr Tudful oedd lle gwrthryfel gwleidyddol yn 1831. O ganlyniad, cafodd cafodd ganlyniad, O 1831. yn gwleidyddol gwrthryfel lle oedd Tudful Merthyr mae canol y dref yn cynnig lleoedd lleoedd cynnig yn dref y canol mae mae’r llwybr 9.5-milltir yn arwain i Dwnnel Trevithick. Dwnnel i arwain yn 9.5-milltir llwybr mae’r bwsig yn economi’r fwrdeistref sirol. fwrdeistref economi’r yn bwsig : Yn dilyn llwybr Tramffordd Penydarren Penydarren Tramffordd llwybr dilyn Yn : Llwybr Tramffordd Trevithick Trevithick Tramffordd Llwybr Yn ogystal â’r canolfannau siopa, siopa, canolfannau â’r ogystal Yn Blaid Lafur. Lafur. Blaid arwain at dwristiaeth yn dod yn agwedd agwedd yn dod yn dwristiaeth at arwain yn 1990 ac un o’r ffigurau allweddol yn hanes cenedlaethol, gwleidyddol a’r a’r gwleidyddol cenedlaethol, hanes yn allweddol ffigurau o’r un ac 1990 yn am ddefnydd gan seiclwy a cherddwyr ill dau. ill cherddwyr a seiclwy gan ddefnydd am ogystal â chyfoeth o dreftadaeth sydd wedi wedi sydd dreftadaeth o chyfoeth â ogystal - etholwyd fel yr AS annibynnol cyntaf dros Ferthyr Tudful Tudful Ferthyr dros cyntaf annibynnol AS yr fel etholwyd - James Keir Hardie Keir James yn gaeëdig. yn : Gan Gysylltu Caerdydd â Merthyr Tudful llunnir y Llwybr Llwybr y llunnir Tudful Merthyr â Caerdydd Gysylltu Gan : Llwybr Taf Llwybr Mae’r ardal hefyd â golygfeydd eidylaidd yn yn eidylaidd golygfeydd â hefyd ardal Mae’r - Sgwâr St. Tudful ac Arcêd Beacons Beacons Arcêd ac Tudful St. Sgwâr - sawl cyfle datblygiad i fusnesau ac unigolion. unigolion. ac fusnesau i datblygiad cyfle sawl ganrif ar bymtheg. ar ganrif ac lleoedd coetir. lleoedd ac Mae gan Ferthyr Tudful ddwy ganolfan siopa ganolog ganolog siopa ganolfan ddwy Tudful Ferthyr gan Mae ac adfywio mae Merthyr Tudful yn cynig cynig yn Tudful Merthyr mae adfywio ac Penydarren ynghanol y chwyldro diwydiannol ym Merthyr Tudful yn y bedwaredd bedwaredd y yn Tudful Merthyr ym diwydiannol chwyldro y ynghanol Penydarren : Mwynhewch y golygfeydd golygfeydd y Mwynhewch : Gwarchodfa Natur Taf Fechan Reserve Fechan Taf Natur Gwarchodfa Heddiw o ganlyniad dau ddegawd o adennill adennill o ddegawd dau ganlyniad o Heddiw ac Dowlais Plymouth, Hills Cyfarthfa, Roedd Homfrays Guests Crawshays gweithredu drwy gydol yr wythnos. yr gydol drwy gweithredu gan gynnwys cynllun dringo diweddaraf. dringo cynllun gynnwys gan ) redeg o Waith Haearn Penydarrren i Abercynon yn 1804. yn Abercynon i Penydarrren Haearn Waith o redeg ) Richard Trevithick Richard y 1980au diweddar. 1980au y dan do o stondinau a berchenogir gan deuluoedd sy’n sy’n deuluoedd gan berchenogir a stondinau o do dan rhedeg drwy’r safle, mae’r ganolfan yn cynnig gweithgareddau amrywiol amrywiol gweithgareddau cynnig yn ganolfan mae’r safle, drwy’r rhedeg Gwnaeth y locomotif cyntaf a yrrwyd gan ager (dyluniwyd ac adeiladwyd gan adeiladwyd ac (dyluniwyd ager gan yrrwyd a cyntaf locomotif y Gwnaeth mwyaf cyntaf yn y byd ac mewn grym hyd at at hyd grym mewn ac byd y yn cyntaf mwyaf : Mynediad wrth Lôn Geltaidd sy’n sy’n Geltaidd Lôn wrth Mynediad : Cymru a Chanolfan Taf Bargoed) Taf Chanolfan a Cymru yn gweithredu ddydd Mawrth a Sadwrn gyda marchnad marchnad gyda Sadwrn a Mawrth ddydd gweithredu yn Haearn Dowlais”, un o’r cynhyrchwyr haearn haearn cynhyrchwyr o’r un Dowlais”, Haearn Parc Mileniwm Taf Bargoed (Canolfan Ddringo Ryngwladol Ryngwladol Ddringo (Canolfan Bargoed Taf Mileniwm Parc Mae marchnad awyr agored agored awyr marchnad Mae Tudful, tua 1810. tua Tudful, ddiweddarach gan y teulu “Guest” i “Waith “Waith i “Guest” teulu y gan ddiweddarach , Merthyr Merthyr , ym byd y Haearn Gwaith Pontydd o’r un Adeiladwyd Mhontycafnau hamdden ac iechyd gyda bar lolfa a meithrinfa hefyd. meithrinfa a lolfa bar gyda iechyd ac hamdden fwyaf gyntaf yn 1759 a datblygwyd yn yn datblygwyd a 1759 yn gyntaf fwyaf stryd fawr ag enw. ag fawr stryd : Mae’r ganolfan yn cynnig cyfleusterau cyfleusterau cynnig yn ganolfan Mae’r : Canolfan Hamdden Rhydycar Hamdden Canolfan a masnach. Sefydlwyd y ffwrnais haearn haearn ffwrnais y Sefydlwyd masnach. a ystod brwydr baganaidd. brwydr ystod cymysgedd o siopau lleol a a lleol siopau o cymysgedd ar bymtheg daeth yn grud o ddiwydiant ddiwydiant o grud yn daeth bymtheg ar Tudful a ferthyrwyd yn yn ferthyrwyd a Tudful ôl ar Tudful Merthyr Enwyd tywysoges y 5ed Ganrif 5ed y tywysoges amgylchynol. POCKET GUIDE & MAP & GUIDE POCKET ardderchog gan gynnwys gynnwys gan ardderchog Diwydiannol ac o ganol y bedwaredd ganrif ganrif bedwaredd y ganol o ac Diwydiannol : Ymwelwch ag adfeilion y Castell a gweld y golygfeydd golygfeydd y gweld a Castell y adfeilion ag Ymwelwch : Castell Morlais Castell . Brycheiniog amgylchynol adael ei ôl yn ystod y Chwyldro Chwyldro y ystod yn ôl ei adael amgylchynol Tudful yn cynnig cyfleusterau cyfleusterau cynnig yn Tudful Mae pumed o Ferthyr Tudful yn gorwedd o fewn fewn o gorwedd yn Tudful Ferthyr o pumed Mae Parc Cenediaethol Bannau Bannau Cenediaethol Parc TOWN CENTRE TOWN a diddorol iawn.