! De controverse Jan de Vaal ! 100 jaar Visconti ! 1 jaar Talpa ! De camera van Martinez Vignatti ! Brand placement in James Bond ! Wat is cult? Jaargang 38 nummer 10 december 2006 ¤ 4,90 De hoofdredacteur Inhoudnhoud Haanstra’s 7 spagaat ‘Bert Haanstra was een positivo’, conclu- deerde filmhistoricus Hans Schoots op het door hem georganiseerde symposium ‘Haanstra in Holland’, dat de gedachte onderzocht dat Haanstra (1916-1997) in zijn speelfilms en documentaires bij uitstek 10 de Nederlandse tijdgeest documenteerde. Waren zijn films inderdaad de spiegel van hun tijd? Of idealiseerde Haanstra de La tourneuse de pages Nederlandse samenleving? Vier sprekers 10 Interview met regisseur Denis Dercourt bogen zich hierover in het Filmmuseum en illustreerden hun betoog met enkele korte Anime films en fragmenten uit Alleman (1963). 12 De stijlkenmerken van Japanse animatie Kwesties die weer helemaal actueel zijn, 12 sinds enkele maanden geleden de Canon 100 jaar Visconti van de Nederlandse geschiedenis werd 14 Van Tod in Venedig naar Morte a Venezia gepresenteerd en er weer vol vuur gede- 18 De Nederlandse pers over de films van Visconti batteerd kan worden over onze nationale identiteit. Gekscherend stelde een van de Wat is cult? sprekers voor om Alleman te gebruiken in 22 Een driegesprek met Jan Doense over de definitie de inburgeringcursus: de film zou immi- granten een uitstekend beeld geven van de 14 Jan de Vaal Nederlandse volksaard. 24 De redding van een kunst Al snel werd een van de grondthema’s geformuleerd: het idee dat de films van 28 Een mooi oeuvre Haanstra een onmogelijke spagaat vor- Diego Martínez Vignatti men. Ze documenteren zowel de moderni- sering van de samenleving in de wederop- 32 ‘De cameraman kan een film kapotmaken’ bouwjaren – met films over de inpoldering Eén jaar Talpa en de deltawerken – als een nostalgie naar 22 verdwenen tradities, zoals de oude vissers- 36 De non-fictie cultuur in dorpen als Marken, Volendam en 38 De fictie Urk – slachtoffer van diezelfde inpoldering. Wat is nou de echte Haanstra? De tradi- Product Placement in de Bond-films tionalist, die door een nieuwe generatie 40 Merken maken de man cineasten in de jaren zestig als oubollig werd afgeserveerd, of de modernist, de The Big Sleep filmer die met humane blik zijn medemens 42 In Memoriam vastlegt en gelooft dat alles goed komt, 24 ondanks zijn ervaringen in de Tweede Dagboek Wereldoorlog? De discussie kan volgend 44 Ibrahim Selman jaar worden voortgezet als het Nederlands Film Festival en een aantal filmhuizen tien jaar na zijn dood een retrospectief van zijn 4 oogzweet, weblog 5 werk in uitvoering 6 festivals werk organiseren en zijn oeuvre beschik- 8 rotterdam chronicles 9 schatten uit het filmmuseum baar komt in een dvd-box. André Waardenburg 32 48 in première 50 internet 51 dvd's 54 ten slotte Hoofdredactie Dagboek), Bastiaan Anink, Vormgeving Abonnementen Deze publicatie werd mede moge- Skrien André Waardenburg Leo Bankersen, Hans Arnoud Beekman Skrien verschijnt tienmaal lijk ge maakt door een bijdrage van Jaargang 38 Beerekamp, Peter van Justine van Heusden per jaar. het ministerie van OC&W. Niets - Jaarabonnement ¤ 47,50 Nummer 10 Eindredactie Bueren, Vincent Crone, Jan John Koning uit deze uitgave mag worden Kees Driessen, Pieter Ekker, Paul van de - Studenten, CJP & 65+ ¤ 38,50 verveelvoudigd en/of openbaar December 2006 Zakelijke leiding Nicole Santé Graaf, Bert Hogenkamp, - Instellingen ¤ 60,00 gemaakt zon der voorafgaande ISSN 0166 1787 Eric Ravestijn Anton Kanis, Laurens van - Buiten Nederland en België schriftelijke toe stem ming van de e [email protected] Uitgave Redactie Laake, Lila Maragoudaki, ¤ 60,00 be trok ken auteurs. Kees Driessen, Colin van Maarten Reesink, Richtje Stichting Skrien Advertenties & sponsoring Abonnementsbeheer Heezik, Gerlinda Heywegen, Reinsma, Ibrahim Selman, Barentszstraat 28 Ingrid Donsu Adreswijziging, opzegging en Skrien heeft getracht de Saskia Legein, Frank Daniel Singelenberg, André 1013 NS e [email protected] vragen over uw abonnement: recht hebbenden van het de Neeve, Nicole Santé, Stufkens, Liedewij Theisens, Amsterdam i www.aboland.nl, knop contact beeld materiaal te achterhalen. Floortje Smit, Kim van Sanne Veerman, Frans Bureaumedewerker t 020 6893831 t 0251 31 39 39 Wie desondanks meent beeld- der Werff Westra, Gertjan Zuilhof Virendra Giebel f 020 6890438 Opzeggen: tot een maand voor recht te kunnen doen gelden, e [email protected] Medewerkers Fotografie Druk het verstrijken van de wordt verzocht contact op te i www.skrien.nl Beatrijs van Agt (redactie Bob Bronshoff, Kris Dewitte De Longte, Dordrecht abonnementsperiode nemen met de redactie. december 2006 Skrien 3 Rembrandtplein 11 Amsterdam, 30 oktober 2006, 15.35 uur Nadine is een carrièrevrouw: succesvol, onafhankelijk en ambitieus. Tegelijkertijd is ze alleenstaand, de veertig gepasseerd en kinderloos. Haar biologische klok begint als een dolle te tikken en Nadine begaat een even impulsieve als bizarre als extreme daad. Nadine is de langverwachte opvolger van Wilde mossels, Erik de Bruyns succesvolle speelfilmdebuut uit 2000. De titelrol wordt gespeeld door drie verschillende actrices: Monic Hendrickx, Sanne Bos en Halina Reijn. Maar als Little Skrien op de set langskomt, is geen van drieën aanwezig. Miss In nachtclub/discotheek Escape op het Amster- Sunshine damse Rembrandtplein (de Lila Maragoudaki & opnamen vonden verder Richtje Reinsma plaats in Portugal en Bel- Met het zweet nog op de ogen gië) speelt Hadewych Minis maken Richtje Reinsma en een (Phileine zegt sorry, Robert steeds wisselende compagnon Jan Westdijk, 2003; Nachtrit, direct na het consumeren van Dana Nechustan, 2006, en een recente of recent vertoon- binnenkort Kicks van Albert de film een afbeelding. ter Heerdt) een chanson- nière, voor wie de vriend van Nadine valt als hij haar een vermakelijk, zwoel, Brigitte Bardot-achtig nummer hoort zingen. De Bruyn staat rechts naast Minis, cameraman Bert Skrien begint weblog Haitsma links. Het scenario van Nadine Begin november ging Expe- Janine Prins – de beeldre- zaken die komen kijken bij Hoe heeft de techniek invloed bestaande genres bouwen ze werd geschreven door Erik ditie Europa van start, een dacteur van Expeditie Europa het maken van bewegend op de esthetiek? Hoe lang voort? Zullen Direct Cinema de Bruyn en Gwen Eckhaus. reis van een half jaar naar de – een weblog bijhouden over beeld voor internet, door haar kan een video-stream op het en Cinéma Vérité de geijkte De film wordt gemaakt met witte plekken op de culturele de theoretische en praktische ‘videovignetten’ genoemd. net zijn en waarom? Op welke tradities blijken of vallen er een budget van 1,4 miljoen kaart van Europa, op zoek nieuwe vormen te ontdek- euro en geproduceerd door naar zoiets als een gemeen- ken? Rocketta Film van Erik Schut, schappelijke identiteit. Het Het is de bedoeling dat haar in coproductie met de NPS expeditievoertuig is een tot weblog oproept tot levendige en het Vlaamse Serendi- kampeerauto verbouwde, en zinvolle discussies over pity Films. In Portugal wordt dertig jaar oude Mercedes vorm en inhoud. Iedereen samengewerkt met produ- 608D. Aan boord bevinden mag reageren (filmmakers, cent Fillbox, die de laatste zich alle voorzieningen voor filmgekken, academici en films van Manoel de Oliveira twee reizigers om te wonen andere geïnteresseerden) produceerde. A-Film zal de en werken. De expeditieleden – al worden bijdragen van film in het najaar van 2007 in zijn Hans Beerekamp, redac- derden gemodereerd door de de bioscoop uitbrengen. teur van NRC Handelsblad redactie van Skrien voordat Jan Pieter Ekker en medewerker van Skrien ze online komen te staan. (zie pagina 42), en zijn part- De weblog gaat van start Nadine Nederland 2007 (verwacht) regie ner, cultureel antropoloog op de site van Skrien, Erik de Bruyn scenario Erik de Bruyn en filmmaker Janine Prins. www.skrien.nl, vlak na het en Gwen Eckhaus camera Bert Haitsma Ze doen in woord en beeld einde van het International montage Merel Notten geluid Eddy de Cloe production design Daniëlle Schil- verslag van hun ervaringen Documentary Film Festival ling productie Erik Schut distributie A- in een weblog op de site van Amsterdam, rond de uit- FF Film met Hendrickx, Sanne Bos, Halina NRC Handelsblad (www.nrc. komst van dit nummer (9 Reijn, Frank Lammers, Fedja van Huet, nl/ee) en wekelijks op de december), met een prikke- Birgit Schuurman, Rifka Lodeizen, Mar- BRONSHO internationale kunstpagina lend essay over beeldcultuur B leen Scholten, Hadewych Minis, Manou van de zaterdagkrant. in het nieuwe millennium. Kersting en Kurt Rogiers Speciaal voor Skrien gaat Janine Prins op de Mercedes 608D. André Waardenburg FOTO BO 4 Skrien december 2006 december 2006 Skrien 5 11de Pusan International Film Festival 60ste Edinburgh International Film Festival Vrees voor het einde van de Amerikaanse filmindustrie ziet independents niet meer staan Koreaanse bloeiperiode Onverwachts doken in de programmering van het festival van Edinburgh dertien frisse onafhankelijke Amerikaanse producties op. Maar een opleving van de inde- pendent scene is dit niet, daarvoor zijn de makers te veel individuen. Bovendien Een commerciële blijven de poorten van Hollywood gesloten. Leo Bankersen markt en zorgen over de halvering van het Bestaat de Amerikaanse independent de hij een aantal afleveringen van de quotasysteem beheers- nog? In de jaren tachtig was het een televisieserie Six Feet Under. Twelve ten de gesprekken in merk vol belofte. Een samenzwering and Holding is voor de internationale Pusan, dat weer veel van creativiteit, die het opnam tegen verkoop opgepikt door Fortissimo, moois te bieden had. Hollywood en die filmmakers voort- dus die zal zijn weg naar de bioscoop Peter van Bueren bracht als Jim Jarmusch (Stranger wel vinden. Than Paradise, 1984), Steven Soder- Het Amerikaanse vakblad Variety wond zich waarin Frankrijk de grote tegenstander van de film) in hetzelfde gebouw plaatsvond. bergh (Sex, Lies, and Videotape, 1989) Hopeloos uitvoerig op toen een medewerker tien minuten VS was, beschouwen de Verenigde Staten film De tien zalen die de marktvertoningen in beslag en Spike Lee (Joe’s Bed-Stuy Bar- Zo zou je bijna gaan geloven in een te laat kwam en dus (zoals iedereen) niet meer als handel.