Algemeen ambtsbericht Somalië Datum December 2013 1 Algemeen ambtsbericht Somalië 2013 Colofon Plaats Den Haag Opgesteld door Directie Consulaire Zaken en Migratiebeleid Afdeling Migratie en Asiel 2 Algemeen ambtsbericht Somalië Inhoudsopgave Colofon ......................................................................................................2 Inhoudsopgave ............................................................................................3 1 Inleiding .................................................................................................. 5 2 Landeninformatie..................................................................................... 6 2.1 Basisgegevens.............................................................................................6 2.1.1 Land en Volk ...............................................................................................6 2.1.2 Staatsinrichting............................................................................................7 2.2 Politieke ontwikkelingen ................................................................................7 2.2.1 Federale regering .........................................................................................9 2.2.2 Het conflict om Jubaland (Juba Interim Administratie) ...................................... 11 2.2.3 Galmudug.................................................................................................12 2.2.4 Overige politieke ontwikkelingen...................................................................13 2.2.5 Al-Shabaab ...............................................................................................14 2.2.6 Noord-Somalië........................................................................................... 21 2.3 Veiligheidssituatie ......................................................................................25 2.3.1 Mogadishu ................................................................................................26 2.3.2 Zuid- en Centraal-Somalië (buiten Mogadishu)................................................27 2.3.3 Noord-Somalië........................................................................................... 29 2.3.4 Clanbescherming en het overbrengen van claninformatie aan kinderen................ 29 2.4 Geweldsincidenten .....................................................................................31 2.4.1 Mogadishu ................................................................................................31 2.4.2 Zuid- en Centraal Somalië buiten Mogadishu...................................................33 2.4.3 Geweldsincidenten buiten Somalië ................................................................34 2.5 Documenten.............................................................................................. 35 2.5.1 Paspoorten................................................................................................ 35 2.5.2 Somaliland................................................................................................37 3 Mensenrechten........................................................................................39 3.1 Juridische context ......................................................................................39 3.1.1 Verdragen en protocollen.............................................................................39 3.1.2 Nationale wetgeving ...................................................................................39 3.2 Toezicht en rechtsbescherming.....................................................................40 3.2.1 Aangiftes ..................................................................................................40 3.3 Naleving en schendingen.............................................................................41 3.3.1 Vrijheid van meningsuiting...........................................................................41 3.3.2 Vrijheid van vereniging en vergadering ..........................................................45 3.3.3 Vrijheid van godsdienst ...............................................................................46 3.3.4 Bewegingsvrijheid ......................................................................................47 3.3.5 Rechtsgang ...............................................................................................50 3.3.6 Arrestaties, bewaring en detenties ................................................................51 3.3.7 Mishandeling en foltering.............................................................................51 3.3.8 Verdwijningen ...........................................................................................52 3.3.9 Buitengerechtelijke executies en moorden......................................................52 3.3.10 Doodstraf .................................................................................................53 3.4 Positie van specifieke groepen......................................................................53 3.4.1 Leden van oppositiepartijen / politieke activisten .............................................53 3.4.2 Etnische minderheden, beroepsgroepen en specifieke clans............................... 54 3.4.3 Vrouwen...................................................................................................56 3.4.4 Homoseksuelen .........................................................................................60 3 Algemeen ambtsbericht Somalië 3.4.5 Minderjarigen ............................................................................................61 4 Vluchtelingen en ontheemden..................................................................65 4.1 Ontheemden- en vluchtelingenstroom............................................................65 4.2 Opvang in de regio.....................................................................................66 4.3 Activiteiten van internationale organisaties.....................................................67 4.3.1 Terugtrekken Artsen zonder Grenzen.............................................................67 4.3.2 Standpunt UNHCR......................................................................................67 4.4 Terugkeer.................................................................................................68 Bijlage I Landkaart Somalië..................................................................................70 Bijlage II Controlegebied Al-Shabaab.....................................................................71 Bijlage III Literatuurlijst.........................................................................................72 Bijlage IV Geraadpleegde websites.........................................................................74 4 Algemeen ambtsbericht Somalië 1 Inleiding In dit algemeen ambtsbericht wordt de situatie in Somalië beschreven, voor zover deze van belang is voor de beoordeling van asielverzoeken van personen die afkomstig zijn uit Somalië en voor de besluitvorming over de terugkeer van afgewezen Somalische asielzoekers. Dit algemeen ambtsbericht is een actualisering van eerdere ambtsberichten over de situatie in Somalië. Het laatste algemeen ambtsbericht verscheen in november 2012. Het algemeen ambtsbericht beslaat de periode november 2012 tot en met november 2013. Dit algemeen ambtsbericht is gebaseerd op informatie uit openbare en vertrouwelijke bronnen. Bij de opstelling is gebruik gemaakt van informatie van verschillende organisaties van de Verenigde Naties, niet-gouvernementele organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Een overzicht van de geraadpleegde openbare bronnen is opgenomen in de literatuurlijst. In het ambtsbericht wordt veelvuldig verwezen naar de geraadpleegde openbare bronnen. Daarnaast wordt de tekst in veel gevallen ondersteund door informatie die op vertrouwelijke basis is ingewonnen (aangemerkt met ‘vertrouwelijke bron(nen)’). In hoofdstuk twee wordt ingegaan op recente ontwikkelingen op politiek en veiligheidsgebied. Deze beschrijving wordt voorafgegaan door een beknopt overzicht van de bevolking van Somalië en de recente ontwikkelingen op het gebied van staatsinrichting. In hoofdstuk drie wordt de mensenrechtensituatie in Somalië geschetst, gevolgd door de beschrijving van de naleving dan wel schending van enkele klassieke mensenrechten. Ook wordt in dit hoofdstuk de positie van specifieke groepen belicht, zoals die van minderheden, vrouwen en minderjarigen. In hoofdstuk vier komen de opvang van vluchtelingen en ontheemden en de activiteiten van internationale organisaties aan de orde, evenals de positie van de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR). 5 Algemeen ambtsbericht Somalië 2 Landeninformatie 2.1 Basisgegevens 2.1.1 Land en Volk De Republiek Somalië ligt in de Hoorn van Afrika en grenst in het oosten aan de Indische Oceaan en in het noorden aan de Golf van Aden. In het westen grenst het land aan Ethiopië, in het noordwesten aan Djibouti en in het zuidwesten en zuiden aan Kenia. Met de term ‘Somalië’ wordt in dit ambtsbericht het grondgebied van de Republiek Somalië aangeduid, inclusief Somaliland en Puntland. Somalië heeft een bevolkingsomvang van ruim 10,2 miljoen inwoners.1 De belangrijkste steden zijn de hoofdstad Mogadishu, die vrijwel de gehele regio Benadir beslaat, Galkayo (in de centrale regio Mudug), Baidoa, de havensteden Kismayo (in de zuidelijke regio Lower Juba), Berbera (in Somaliland) en Bosasso (in Puntland) en de hoofdsteden