2007 Ochrona Zabytków Nr 4 2007 Nr 4 4 Nr tków y Ochrona Zab INDEKS ‒ 367605 ISSN 0029-8247 cena 25,00 zł (0% VAT) Ochrona Zabytków Nr 4 2007 information informacje BARTOSZ SKALDAWSKI Zjazd wojewódzkich konserwatorów zabytków w Roskoszy, 9-10 czerwca 2008 r. 5 Convention of Voivodeship Conservators of Historical Monuments in Roskosz, 9-10 June 2008 (Summary) 6 IGA MALAWSKA Powołanie Kolegium Doradczego ds. Ochrony Zamków Średniowiecznych w Polsce 6 The Establishment of an Advisory College for Protecting Mediaeval Castles in Poland (Summary) 7 ANNA HANAKA Polsko-ukraińskie seminarium „Ochrona dziedzictwa kulturowego – podstawa tożsamości narodu”, Żółkiew-Zamość, 30 czerwca - 3 lipca 2008 r. 8 Polish-Ukrainian Seminar “The Protection of the Cultural Heritage – the Foundation of National Identity”, Żółkiew-Zamość, 30 June - 3 July 2008 (Summary) 9 MICHAŁ GRABOWSKI Drugie spotkanie Kolegium Doradczego ds. Archeologii, 21 sierpnia 2008 r. 9 The Second Meeting of the Archaeology Advisory College, 21 August 2008 (Summary) 9 realisations realizacje ANETTA Koncepcja bazy danych polskiego dziedzictwa architektonicznego KĘPCZYŃSKA-WALCZAK w kontekście doświadczeń europejskich 11 The Concept of a Polish Architectural Heritage Database within the Context of European Experiences (Summary) 22 PAWEŁ FILIPOWICZ, Badania archeologiczno-architektoniczne kościoła pw. Świętych LESZEK KAJZER, Apostołów Piotra i Pawła w Krzyworzece w powiecie wieluńskim 23 ZBIGNIEW LECHOWICZ Archaeological-architectural Studies in the Church of the Holy Apostles Peter and Paul in Krzyworzeka, County of Wieluń (Summary) 43 EWA KORPYSZ Polskie kościoły na terenie północno-zachodniej Ukrainy. Stan zachowania 44 Polish Churches in Northwestern Ukraine. State of Preservation (Summary) 56 MALWINA ROUBA Zaman – czyli taki jak przed wiekami. W zgodzie z zabytkami 57 Zaman – or Just as Centuries Ago. In Harmony with Historical Monuments (Summary) 66 EWA Impresjonizm Aleksandra Gierymskiego na podstawie DOLEŻYŃSKA-SEWERNIAK konserwatorskich badań obrazu Chłopiec niosący snop 67 The Impressionism of Aleksander Gierymski upon the Basis of Conservation Studies of the Painting Boy Carrying a Sheaf (Summary) 80 theories teorie IGA MALAWSKA Zamki w Polsce – problem określenia zasobu 81 Castles in Poland. A Resource Assessment (Summary) 92 MAREK SIEWNIAK Współczesne pielęgnowanie drzew 93 Contemporary Tree Cultivation (Summary) 102 conferences konferencje GRAŻYNA MICHALSKA Parki kulturowe jako forma ochrony krajobrazu kulturowego Lubelszczyzny 103 The Protection of the Cultural Landscape of the Lublin Region in the Form of Culture Parks (Summary) 110 MACIEJ TRZCIŃSKI Wokół definicji zabytku archeologicznego 111 On the Definition of the Archaeological Monument (Summary) 117 literature piśmiennictwo BOHDAN RYMASZEWSKI Marian Arszyński, „Idea – pamięć – troska. Rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich zachowania od starożytności do połowy XX wieku” 118 Marian Arszyński, “Idea – Memory – Care. The Role of Historical Monuments and Forms of Activity for their Preservation from Antiquity to the Middle of the Twentieth Century” (Summary) 120 Szanowni Czytelnicy! Przekazywany do rąk Szanownych Czytelników kolejny numer „Ochrony Zabytków” otwiera tekst związany z koncepcją budowy bazy danych polskiego dziedzictwa architekto- nicznego. Konieczność budowy takiej bazy jest oczywista. Zanim to jednak nastąpi, należy wykonać wiele działań natury organizacyjnej i metodologicznej, opierając się w dużej części na doświadczeniach europejskich. Prace na tym polu prowadzone przez Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w najbliższym czasie powinny zaowocować spójną koncepcją realizacji tego przedsięwzięcia. Wiele zabytków na terenie kraju nadal kryje w swych murach tajemnice związane z historią budowy i kolejnych przekształceń. Aby je poznać, konieczna jest współpraca architektów i archeologów. Ich efektem jest artykuł dotyczący do tej pory mało znanego zabytku architektury romańskiej, położonego w miejscowości Krzyworzeka w powiecie wieluńskim. Warto prześledzić historię tego obiektu, poznając jednocześnie tajniki warszta- tu znakomitych badaczy architektury. Na zasadzie kontrastu do kościołów zadbanych pokazujemy problemy pozbawionych właścicieli, opuszczonych i powoli chylących się do ostatecznej ruiny świątyń na terenie północno-zachodniej Ukrainy. Niestety nadchodzi czas, w którym zapewne po raz ostatni będziemy mogli zobaczyć ginące ślady cennych zabytków polskiej kultury; ich rejestrowanie jest naszą wspólną powinnością. Warto zainteresować się tematem artykułu dotyczącego oceny zasobu zabytkowych zamków. Zamiary inwestycyjne wielu zarządców zabytkowych zespołów średniowiecznej architektury bardzo często pozostają w sprzeczności z elementarnymi zasadami ochrony konserwatorskiej. Nadal stoimy przed wielką szansą prawidłowego zabezpieczenia i wy- eksponowania niezwykłych walorów krajobrazowych ruin zamków. Nieprzemyślane dzia- łania adaptacyjne i rekonstrukcyjne, niepoparte rzetelnymi badaniami konserwatorskimi, mogą nam tę szansę odebrać. Ten temat, jakże ważny w kontekście planów przebudowy wielu średniowiecznych zamków, w najbliższym czasie będzie powracał na łamach „Ochrony Zabytków”. Polecam uwadze Czytelników również inne interesujące artykuły związane z codzien- nymi praktycznymi problemami ochrony i konserwacji zabytków. Z wyrazami szacunku Marcin Gawlicki Dyrektor Krajowego OÊrodka Badaƒ i Dokumentacji Zabytków Dear Readers, This issue of ”Ochrona Zabytków” opens with a text associated with the conception of creating a Polish archaeological heritage database. The necessity of embarking upon such a task is all too obvious. Before this takes place it is necessary to realise a number of organisational and methodological tasks by basing ourselves to a great measure on European experiences. Suitable work carried out by the National Heritage Board of Poland should in the nearest future produce a cohesive realisation concept. Numerous monuments across the country continue to conceal assorted secrets connect- ed with the history of their erection and consecutive transformations. In order to unravel them it is mandatory to commence the cooperation of architects and archaeologists. The effects include an article about the heretofore little examined monument of Romanesque architecture in Krzyworzeka (the county of Wielun). It is worth examining the past of this particular monument, while at the same time becoming acquainted with the workshop applied by outstanding experts on architecture. By way of contrast with churches maintained in good condition, we discuss the owner- less and abandoned churches facing total devastation in north-western Ukraine. Unfortunately, the time when we shall take a last look at the rapidly disappearing traces of valuable monuments of Polish culture is approaching at an equally quick rate; registering them is, therefore, our common obligation. Another interesting topic is the assessment of the resources of historical castles. The investment projects pursued by numerous managers of historical complexes of mediaeval architecture frequently remain at odds with the elementary principles of conservation. We still have a chance to satisfactorily protect and display the extraordinary landscape qualities of castle ruins. Superficial adaptation and reconstruction can deprive us of such an opportunity. This topic, of immense importance within the context of plans for the reconstruction of many mediaeval castles, will be soon considered in ”Ochrona Zabytków”. I also recommend other interesting articles on the practical problems of the daily protection or conservation of historical monuments. Respectfully yours Marcin Gawlicki Director of the National Heritage Board of Poland informacje ZJAZD WOJEWÓDZKICH KONSERWATORÓW ZABYTKÓW W ROSKOSZY 9-10 czerwca 2008 r. dniach 9-10 czerwca 2008 r. pozwoleniach na prowadzenie tych odbytymi w trakcie studiów, w tym W w Roskoszy koło Białej Pod- działań oraz metodach egzekwo- minimum ośmiomiesięczna prak- laskiej odbył się zorganizowany wania realizacji warunków określa- tyka na stanowiskach o skompliko- przez KOBiDZ, przy współpracy nych w pozwoleniach. W pod- wanej stratyfikacji. Postulowano tak- Delegatury WUOZ w Białej Pod- sumowaniu konferencji zapropo- że wprowadzenie do Rozporzą- laskiej, zjazd wojewódzkich konser- nowano wiele szczegółowych roz- dzenia zapisów prawnych umożli- watorów zabytków oraz przedsta- wiązań dotyczących omawianych wiających, w określonych sytua- wicieli Departamentu Ochrony Za- zagadnień. cjach, zawieszanie uprawnień do bytków MKiDN. Konferencja po- święcona była projektowi zmian w Rozporządzeniu Ministra Kultu- ry w sprawie prowadzenia prac kon- serwatorskich, restauratorskich, ro- bót budowlanych, badań konser- watorskich i architektonicznych, a także innych działań przy za- bytkach wpisanych do rejestru za- bytków oraz badań archeologicz- nych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków rucho- mych. W dyskusji skupiono się na kluczowych zagadnieniach będą- cych przedmiotem ww. rozporzą- dzenia: uprawnieniach do wykony- wania prac i badań przy zabytkach, 2. Zespół parkowo-pałacowy w Roskoszy. Fot. B. Skaldawski. 2. Park-palace complex in Roskosz. Fot. B. Skaldawski. W zakresie uprawnień umożli- wykonywania prac przy zabytkach, wiających prowadzenie badań i prac co zdaniem uczestników spotkania przy zabytkach postulowano utrzy- pomogłoby w egzekwowaniu warun- manie wymogu odbycia praktyk ków określanych w pozwoleniach na zawodowych, jako warunku otrzy- prowadzenie prac przy