CELOS rapporten vormen een serie interne ver­ slagen van werk verricht door studenten en leden van de wetenschappelijke staf van het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname. Landbouwhogeschool-Wageningen CENTRUMVOO R LANDBOUWKUNDIGONDERZOE K IN SURINAME LANDBOUWBEVOLKINGE NLANDBOUWHUISHOUDKÜNDIG E VOORLICHTING INCOMMEWIJN E (onderzoekproject no.Soc/67/2 ) DorienCE . vanWij k Verslagva nee nonderzoe kverrich t onderleidin gva nDrs .G .Kalshove n oktober196 7 INHOUD biz. 1» Samenvatting .................. 5 2» Voorwoord 7 3. Inleidinge nprobleemstellin g . 7 3.1.Probleemstellin g .. 7 3.2.He tdistric t Commewijne .• 10 3»3» Sociale voorzieningen • .....11 3.4.He tlandbouwareaa l • 13 3»5« De bevolkingva nCommewijn e 15 3.6»D eJavaans e landbouwers * 17 3.7«D elandbouwhuishoudkundig evoorlichtin g .. 18 4« Uitvoeringva nhe tonderzoe k .....20 4*1«D eoriëntati e 20 4.2.D evragenlijs t •......•••....21 4.3»D esteekproe f .21 4.4» Verloopva nhe tonderzoe k 22 5« Resultaten 23 5.1»D eplaat sva nd eJavaans e vrouwi nhe tgezi n enhaa r bijdrageaa nhe tbedrij f »23 5»2.D elandbouwhuishoudkundig e voorlichtingi n Commewijne «31 5.3.Club se nclublede n 34 5*4.D eopkoms tva nd eclublede ne nd eduu rva n het lidmaatschap •• • 3 9 5»5»D erelati e landbouwhuishoudkunde-jeugdwerk .41 5.6.D eonderwerpe ne nmiddele nva nvoorlichtin g 41 6.Case-studie s • •••• 43 7.Literatuu r ........... .49 Bijlage1 Vragenlijs t SI " 2Maandversla g LHKRessor t Commewijne/ Marowijne -59 -. "5<* • 1. SAMENVATTING Dit onderzoek isee nonderdee lva nhe t algemene onder­ zoeknaa rd e sociologische enorganisatorisch e aspectenva n delandbouwvoorlichtin g inSuriname ,da t doorhe t CELOSi n samenwerkingme the t Ministerie vanLandbouw ,Veeteel t en Visserijwer d opgezet.He t deelonderzoek isgerich t opd e relatie tussend e landbouwhuishoudkundige voorlichting en delandbouwbevolkin g vanJavaans eherkoms t inhe t district Commewijne.He t onderzoek iso pdezelfd ewijz e opgezet als datnaa rd everhoudin g tussend elandbevolkin g vanHindo * staanseorigin e end elandbouwhuishoudkundig e voorlichting inNickeri e (CELOSrappor tno. 1doo rMej .Martin e H.P.Jan ­ sen)» Het isgebaseer d opvijfti g gestructureerde inter­ views,aangevul dme t eenaanta lobservatie s diewerde nver ­ richt tijdens bijeenkomstenva nd e landbouwhuishoudkundige voorlichting.Voort swerde nvij fcase-studie s ondernomen» In195 7i sd elandbouwhuishoudkundig e voorlichting als onderafdeling vand eAlgemen e Landbouwvoorlichting haar werk inCommewijn ebegonnen .D e LHK (landbouwhuishoudkunde) richt zicho phe t landbouwersgezin inzij ngehee l eno pd e vrouwen inhe t bijzonder.Haa rtaa ki sd evrouwe nkenni s envaardighei d bijt ebrenge n ophe t gebiedva nkleding , hygiëne,huisinrichtin g envoedin g zodat zijvoo r zichzelf envoo rhu ngezi nee nbete rleefklimaa t kunnenscheppen . DeLH Kwerk t voornamelijkme t clubsonde rleidin gva n vrij­ willige plaatselijke leidsters,di eregelmati g doord e LHK-ster bezochtworden .Al s ergee ngoed e plaatselijke leid­ sterst evinde nzijn ,zoal s inCommewijn e invee lplaatse n hetgeva lis ,leid t deLHK-ste r zelfd egroepsbijeenkomsten . Inbijzonder e gevallen,bi jziekt e ofzwangerschap ,worde n erdoo rd eLHK-ster shuisbezoeken«afgelegd .Tijden sdez e huisbezoekenworde nd evrouwe ngeholpe nme t hetproject , waarmee zebezi g zijnó fword tvoorlichtin g gegevenove r hygiene envoeding .Verde rheef t deLHK-ste rd e supervisie overde-jeugdwer k (4H)activiteiten . Deresultate nva nhe t onderzoekkunne nal svolg t samen­ gevatworden .D e belangstelling van devrouwe nte n opzichte vand eprojecte nva n devoorlichting ,waarui t gekozenka n worden,i svri j eenzijdig.D emeest e vrouwenhebbe nee ngrot e voorkeurvoo rhe t project "kleding".Di t isto e te schrijven aanhe t feit,da t inhe t district geenconfectiekledin g te koop is,di e opzichzel foo kt eduu ris .D evrouwe nwille n danoo kgraa g zelflere nnaaien ,oo ka lo md ebijverdiensten . Het project "voeding",da t doord eLH Kzel f bijzonder belangrijk gevondenwordt ,word t doord evrouwe n veelminde rgewaardeerd .Va n jongs afaa nhebbe n zeo pee n bepaaldemanie rhe tvoedse llere n bereiden;z ekunne nkoken , lesseno pdi tgebie dvinde nz e invergelijkin g methe tver ­ vaardigenva nkledin gvee lminde rbelangrijk .Timmere ne n hetvervaardige nva ntriple x siervoorwerpenworde noo kvaa k gevraagd. Degemiddeld e leeftijd vand evrouwe ndi eli dzij nva n eenLH K clublig t tussend e 25e n3 0 jaar.Overigen s zijn - 6- zeerweini ggetrouwd evrouwe nli dva nee nLH Kclub .He t zijnmeesta lmeisje stusse nd ezestie ne ntwinti gjaa r dieinteress ei ndez eLH Kactiviteite ntonen .D egetrouw ­ devrouwe nhebbe nhe tt edru kme thu ngezin,he thuishoude n envaa koo kme the twer ko phe tland «Dez eouder evrou ­ wensture nechte rwe lvaa khu nkindere nnaa rd e4 Hclubs « Devoorlichtin go phuishoudelij kgebie dheef tt e kampenme tmoeilijkhede nva norganisatorisch eaard ,zoal s deonderbezettin gva nd eLH Kstaf .Oo kd eonvoldoend e ontsluitingva nhe tdistrict ,voora li nd eregentijd , bemoeilijkthe twerk .Verde rdoe ne rzic henig eproble ­ meni nd ecommunicati evoor ;d emeest e Javaansen geven. devoorkeu raa nee nleidste rui thu neige nbevolkingsgroep . -7 - 2.VOORWOOR D Dit onderzoekwer dverrich t als studie-onderdeelvoo r deafdelin g Sociologie enSociografi evoo rd eNiet-Westers e Gebiedenva n deLandbouwhogeschoo l teWageningen .Tijden s uepraktijktij d van7 maande n (maart -oktobe r1967 )wa s ikverbonde naa nhe tCentru mvoo rLandbouwkundi g Onderzoek inSurinam e teParamaribo ,He t onderzoek stond onderleidin g vanDrs .G .Kalshoven . Veeldan k beni kverschuldig d aand eAfdelin gAlgemen e Landbouwvoorlichting vanhe tMinisteri e vanLandbouw , Vee­ teelt enVisserij ,i nhe t bijzonderaa nd elandbouwhuis - houdkundige voorlichtsters vand everschillend e districten voord ewijze ,waaro p zijmi jkenni shebbe nlate nmake nme t hetwer kva nd elandbouwhuishoudkundig e voorlichting in Suriname.Mevrou w C.Li eA Ling-Emanuelsonbe ni k zeerdank ­ baarvoo rhaa rhul p enmedewerkin g bijd eintroducti e en deuitvoerin gva nhe t onderzoek.Oo k deafdelin g landbouw­ voorlichting vanCommewijn e beni kvee l dankverschuldigd . De ind eteks t opgenomen foto-afdrukkenwerde nte rbe ­ schikking gesteld doorL.V.V . 3.INLEIDIN GE N PROBLEEMSTELLING 3.1.PROBLEEMSTELLIN G Delandbouwhuishoudkundig e voorlichting inSurinam e is ero pgerich t omdoo rmidde lva nvoorlichtin g aand eland ­ bouwersvrouwen ind e districten,d e levensomstandigheden van degezinne nt everbeteren .Va ngrot e betekenisvoo rhe t introduceren enaanvaarde nva nnieuw emethode n isd ever -• houding tussen devoorlichtinggevend e instantie end eland ­ bouwbevolking.Aa nd e enekan t heeftme n eenorgaan ,da t vernieuwingen ophuishoudelij k terreinpropageert .Aa nd e anderekan theef tme nt emake nme tvrouwe n dieo pee nbe ­ proefde,traditionee l bepaaldemanie rhu nhuishoude nrunnen . Vanmoede ro pdochte rworde n leef-e neetgewoonte ndoorge ­ geven.O m devrouwe n telate ninzie n dat eenander ewijz e vanbijvoorbeel d het etenbereide nbete r isvoo rhe tgezin , moetme nzee r tactvoloptrede ne nvee lgedul d betrachten. Wordenvernieuwinge nnie t tactvol geïntroduceerd, dani s dekan so pmislukke nhee lgroot .He t gevaar isda nboven ­ dienda t eree ndusdanig eweerstan d tegenhe tvoorlichtings ­ orgaani nkwesti e ontstaat,da t erallee nmaa r sprakei s van eennegatie f effect.Vaa kka nhe t dan jarendure nvoor ­ dat erwee rme tvoorlichtin g opda tgebie d begonnenka n worden. Een omstandigheid diehe t gevenva nvoorlichtin g in Suriname bemoeilijkt isd egemengd e bevolking.Me nmoe t zeergoe d opd ehoogt e zijnva n de zedene ngewoonte ndi e bijd edivers e bevolkingsgroepenheerse n enme t eenaccep ­ tabelvoorlichtingsprogramm a voor deda gkomen .I nd e eerste -8 - plaatsheef tme nhe t probleem: "Wordtvoorlichtin g door iemandva n eenander e bevolkingsgroep geaccepteerd en heeft dezewe loptimaa l effect?",I nd e tweede plaats rijst devraa g ofd egroepe nwaaraa nvoorlichtin ggege ­ venword t gemengd,da nwe lnie t gemengdmoete nzijn . Bijd e4 Hclub s isdi t eenminde rklemmend e vraag danbi j deLH Kclubs . Het doelva ndi tonderzoe kwa 3n at egaa no fe rin ­ vloedva nd eLH Kwa s ophe t levenspatroonva nhe t Javaan­ segezi n (inhe t bijzonder deJavaans evrouwen )i nhe t district Commewijne. Bijhe t onderzoekvroege nwi jon saf : -Welk e categorieënvrouwe ndoo rd evoorlichtin g bereikt worden.O m datui t tevinde nwerde nd egegeven sva n deondervraagd evrouwe ngesplits t naarleeftijd ,gods ­ dienst,schoolopleidin g enbedrijfsgrootte ; -welk e behoefte aanvoorlichtin g bijd evrouwe nbestaat ; welkbehoefte-patroo n doord eLH Kword t gezien;o p welkemanie r deze tweevaa k tegenstrijdigegezichts ­ puntenme t elkaari novereenstemmin g gebrachtworden ; -welk ewijz eva nvoorlichtin g doord evrouv/e ngepre ­ fereerdwordt ; -welk e categorievrouwe nhe t duidelijkstdoo rd evoor ­ lichting beïnvloedword t enda t inhe t bijzonderme t betrekking tot deleeftijd . Bijhe t onderzoek gingenw eui t vand evolgend everonder ­ stellingen: -D e LHKzo uhe tmeest e contact hebbenme t debeter-ge - situeerden,vee lminde r contact met dealler-armsten ; -he t lidmaatschapva nd eLH K zouafhankelij k zijnva n deleeftij dva nd evrouwen .D e jongeren zoudenmee r belangstelling hebbenvoo rd evoorlichtin g dand eoude ­ ren; -d eLH Kzo uvri jweini g contact hebbenme t deniet-leden ; -d egrot e trekva nhe t plattelandnaa rd e stad zouee n grootverloo pva nd elede nte ngevolg ehebben ; -d ewense nva nLH Kzijd e enva nlandbouwersvrouwe n ten aanzienva nhe tvoorlichtingsprogramm a zoudennie tal ­ tijdgelijkluiden d zijn.D evrouwe n zoudendirec t resultaat willenzien ,terwij ld eLH Kzic hmee rzo u willenrichte n opdi evor mva nvoorlichting ,waarva n het resultaat pas oplang e termijnmerkbaa ris . - 10- 3.2.HE TDISTRIC T COMMEWIJNE Tenweste nva nd e Surinamerivierlig t het district Commewijne, dat intweêè* ngedeel dword t doord e Comme- wijnerivier.Hierdoo rval t het bewoonde deelva nhe t distrietuitee ni ntwe egebieden :ee ntamelij kgeïsoleer ­ de strook opd erechteroever ,di e loopt totaa nd eplan ­ tageAllianc e enee nstrook , die begint bijJagtlus t en langsd elinkeroeve r loopt tot aanNieu w Land.Verde r vindtme nklein evissersnederzettinge n langsd eMatapica .