DE AFDWINGING VAN AUTEURSRECHTEN MET BETREKKING TOT ILLEGAAL DOWNLOADEN EN STREAMEN NAAR AMERIKAANS, BELGISCH EN NEDERLANDS RECHT Aantal woorden 53.551 Sofie Onderbeke Studentennummer: 01203823 Promotor: Prof. dr. Ben Depoorter Copromotor: Prof. dr. Sven Höppner Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad master in de richting Rechtsgeleerdheid. Academiejaar: 2016 – 2017 1 ‘Imagination is the beginning of creation. You imagine what you desire, you will what you imagine and at last you create what you will.’ GEORGE BERNARD SHAW 2 VOORWOORD Het huzarenstuk van mijn vijf jarige opleiding in de rechten. Hierbij gaat mijn dank uit naar Professor Depoorter, die mij de kans gaf om mij te verdiepen in dit onderwerp en bijstond met de nodige raad. Daarnaast bedank ik graag mijn ouders voor hun onvoorwaardelijke steun en liefde, zonder dewelke ik dit niet had kunnen bereiken. Voor de nodige technische ondersteuning kon ik steeds op mijn broer Wim en mijn vriend Miquel rekenen. Deze digibeet zou anders nog steeds haar hersenen breken over de werking van trackerless BitTorrents en Blockchain. Bijzondere dank gaat uit naar mijn eeuwige toeverlaat Marie. Aan het wederzijdse klaaggezang zullen we later nog veel terugdenken. Tot slot verdient ook synoniemen.net enige lofbetuiging, zonder jou zou deze thesis niet hetzelfde geweest zijn. Sofie Onderbeke 16 Augustus 2017 3 Inhoudsopgave Voorwoord .............................................................................................................................................. 3 Lijst van gebruikte afkortingen ............................................................................................................ 9 Inleiding: een opmerkelijke verschuiving .......................................................................................... 10 Deel 1: Algemene begrippen ................................................................................................................ 13 1. Intellectuele eigendomsrechten .............................................................................................. 13 1.1. Een publiek goed .......................................................................................................... 14 1.2. Pro intellectueel eigendomsrecht.................................................................................. 15 2. Auteursrecht ............................................................................................................................ 16 2.1. Rationale auteursrecht ....................................................................................................... 16 2.1.1. Utilitaristisch perspectief ....................................................................................... 16 2.1.2. Een natuurlijk recht ................................................................................................ 17 2.1.3. Bescherming persoonlijke integriteit ..................................................................... 17 2.2. Het auteursrechtconcept vs. het copyrightsysteem....................................................... 18 2.3. Historiek van het auteursrecht ...................................................................................... 18 2.4. Het auteursrecht in perspectief ..................................................................................... 19 3. Technische begrippen ............................................................................................................. 20 3.1. File sharing, downloading, uploading en streaming..................................................... 20 3.2. Tussenpersonen ............................................................................................................ 20 Deel 2: Vigerende regelgeving ............................................................................................................. 22 1. Internationale regelgeving ...................................................................................................... 22 1.1. WIPO Verdragen .......................................................................................................... 22 1.2. Berner Conventie .......................................................................................................... 23 1.3. TRIPs-Verdrag ............................................................................................................. 24 2. Europese regelgeving .............................................................................................................. 25 4 3. Belgische regelgeving ............................................................................................................. 27 3.1. Personeel toepassingsgebied ........................................................................................ 28 3.2. Materieel toepassingsgebied......................................................................................... 29 3.3. Vermogens- en morele rechten..................................................................................... 31 3.3.1. Vermogensrechten .................................................................................................. 31 3.3.2. Morele rechten ....................................................................................................... 33 3.4. Uitzonderingen ............................................................................................................. 34 3.4.1. Thuiskopie: reproductie in familiekring ................................................................. 36 3.4.2. Reproductie voor privégebruik .............................................................................. 40 3.5. Naburige rechten .......................................................................................................... 40 3.6. Exploitatieovereenkomsten .......................................................................................... 40 3.7. Collectieve beheersorganisaties ................................................................................... 41 3.7.1. Nut .......................................................................................................................... 41 3.7.2. Kritiek .................................................................................................................... 42 3.8. Strafrechtelijke en burgerrechtelijke vorderingen ........................................................ 42 3.8.1. Strafrechtelijke bepalingen ..................................................................................... 42 3.8.2. Burgerrechtelijke vorderingen................................................................................ 43 3.8.3. Databeslag .............................................................................................................. 45 4. Nederlandse regelgeving ........................................................................................................ 47 4.1. Auteursrecht ................................................................................................................. 47 4.2. Personeel toepassingsgebied ........................................................................................ 47 4.3. Materieel toepassingsgebied......................................................................................... 48 4.4. Exploitatie- en persoonlijkheidsrechten ....................................................................... 48 4.4.1. Exploitatierechten .................................................................................................. 49 4.4.2. Persoonlijkheidsrechten ......................................................................................... 49 5 4.5. Duur van het auteursrecht............................................................................................. 50 4.6. Uitzonderingen ............................................................................................................. 51 4.6.1. Voor privégebruik .................................................................................................. 51 4.7. Licentieovereenkomsten ............................................................................................... 53 5. Amerikaanse regelgeving ....................................................................................................... 55 5.1. Copyright ...................................................................................................................... 55 5.2. Personeel toepassingsgebied ........................................................................................ 55 5.3. Materieel toepassingsgebied......................................................................................... 56 5.4. Formele voorwaarden ................................................................................................... 56 5.5. Exclusieve rechten en rechten van vaderschap en integriteit ....................................... 58 5.5.1. Exclusieve rechten ................................................................................................. 58 5.5.2. Recht van vaderschap en recht op integriteit ......................................................... 58 5.6. Duur van het auteursrecht............................................................................................. 59 5.7. Uitzonderingen ............................................................................................................. 59 5.7.1. First sale doctrine ..................................................................................................