Impact!@!M 'kƄV 'Vd09'kV Factor: 4.757|îðúîüëĀôĆƄûüô üúïëôúìąðýþíú|!@!MJ%kƄ:V[M:Q@'Vk№4 | 2020 VOLUME 1, ISSUE 4 1 !@!M 'kƄV 'Vd09'kV|îðúîüëĀôĆƄûüôüúïëôúìąðýþíú|!@!MJ%kƄ:V[M:Q@'Vk№4 | 2020 GEOGRAFIYA: TABIAT VA JAMIYAT | ГЕОГРАФИЯ: ПРИРОДА И ОБЩЕСТВО GEOGRAPHY: NATURE AND SOCIETY №4 (2020) DOI http://dx.doi.org/10.26739/2181-0834-2020-4 11.00.00 – GEOGRAFIYA FANLARI Bosh muharrir: Bosh muharrir o‘rinbosari: Главный редактор: Заместитель главного редактора: Chief Editor: Deputy Chief Editor: Rafiqov Vahob Asomovich Sharipov Shavkat Muxamajanovich geografiya fanlari doktori, professor geografiya fanlari nomzodi, dotsent “Geografiya: tabiat va jamiyat” jurnali tahririy maslahat kengashi Редакционный совет журнала “География: природа и общество” Editorial Board of the Journal of Geography: Nature and Society 11.00.01 – Tabiiy geografiya / 11.00.05 – Atrof-muhitni muhofaza qilish Физическая география / va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish / Physical geography Охрана окружающей среды и рациональное Urazbayev A.K.– g.f.d., professor использование природных ресурсов / Raxmatullayev A. – g.f.d., professor Enviromental protection and rational Abdunazarov O‘.Q. – g.f.n., dotsent use of natural resources Mirakmalov M.T. – g.f.n., dotsent Rafiqov V.A. – g.f.d., professor Ibragimova R.A. – g.f.n., dotsent Sabitova N.I. – g.f.d., professor Yarashev Q.S. – PhD, dotsent Nigmatov A.N. – g.f.d., professor Sharipov Sh.M. – g.f.n., dotsent 11.00.02 – Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya / Shamuratova N.T. – g.f.n., dotsent Экономическая и социальная география / Economic and social geography 11.00.06 – Geodeziya. Kartografiya / Tojiyeva Z.N. – g.f.d., professor Геодезия. Картография / Ahmadaliyev Y.I. – g.f.d., professor Geodesy. Cartography Komilova N.K. – g.f.d., professor Safarov E.Y – t.f.d., professor Safarova N.I. – g.f.n., dotsent Egamberdiyev A. – g.f.n., professor Tashtayeva S.K. – g.f.n., dotsent Musayev I.M. – g.f.n., dotsent Egamberdiyeva M.M. - g.f.n., dotsent Muborakov H. – t.f.d, professor Prenov Sh. – PhD 11.00.03 – Quruqlik gidrologiyasi. Suv resurslari. Gidrokimyo / Гидрология суши. 11.00.07 – Geoinformatika / Водные ресурсы. Гидрохимия / Land Геоинформатика / Geoinformatics Hydrology. Water resources. Hydrochemistry Safarov E.Y – t.f.d, professor Hikmatov F.H.– g.f.d., professor Gulyamova L.X. – g.f.n., dotsent Adenbayev B.Y. – g.f.d., dotsent Mirmaxmudov E. – t.f.n., dotsent Myagkov S.V. – g.f.d., professor Abdullayev T.M. – t.f.n., dotsent Yunusov G`.X. – g.f.n., dotsent Qurbonov B.T. – t.f.d, dotsent 11.00.04 – Meteorologiya. Iqlimshunoslik. Agrometeorologiya / Метеорология. Климатология. Агрометеорология / Meteorology. Climatology. Agrometeorology Egamberdiyev X.T. – DSc, dotsent Abdullayev A.Q. – g.f.d., professor Petrov Y.V. – g.f.n., professor Xolmatjonov B.M. – DSc, dotsent Xolboyev G. – g.f.n., dotsent Page Maker | Верстка | Саҳифаловчи: Хуршид Мирзахмедов Контакт редакций журналов. www.tadqiqot.uz Editorial staff of the journals of www.tadqiqot.uz ООО Tadqiqot город Ташкент, Tadqiqot LLC the city of Tashkent, улица Амира Темура пр.1, дом-2. Amir Temur Street pr.1, House 2. Web: http://www.tadqiqot.uz/; Email: [email protected] Web: http://www.tadqiqot.uz/; Email: [email protected] Тел: (+998-94) 404-0000 Phone: (+998-94) 404-0000 2 !@!M 'kƄV 'Vd09'kV|îðúîüëĀôĆƄûüôüúïëôúìąðýþíú|!@!MJ%kƄ:V[M:Q@'Vk№4 | 2020 МУНДАРИЖА / СОДЕРЖАНИЕ / CONTENT 1. Хакимов Кошкар Махкамович ЖОЙ НОМЛАРИДА ТАБИАТ ВА ЖАМИЯТ АЛОҚАДОРЛИГИНИНГ АКС ЭТИШИ……..4 2. Тошбоев Зафаржон Махрамқулович МИРЗАЧЎЛ ВОҲА ЛАНДШАФТЛАРИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИ…10 3. Авезов Мухриддин Мақсуд ўғли ЧЎЛ ВА ВОҲА ТОПОНИМЛАРИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ ҲАМДА ТАРҚАЛИШИДАГИ ҚОНУНИЯТЛАР (БУХОРО ВИЛОЯТИ ТОПОНИМЛАРИ МИСОЛИДА)…………………………………………………………….…..16 4. Ортиқова Иқбола Олимбоевна, Алтибоева Мақсуда ПРЕЗИДЕНТ МАКТАБЛАРИДА ГЕОГРАФИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШНИНГ ИННОВАЦИОН МЕТОДЛАРИ………………………………………………23 5. Khabillayeva Makhliyo, Rahkimova Dildora LINGUISTIC GEOGRAPHY IS AS ONE OF THE MODERN DIRECTIONS OF LINGUISTICS…………………………………………………………………29 6. Махкамов Элёрбек Ғайратович РЕКРЕАЦИЯ ВА ТУРИЗМНИ ТАШКИЛ ЭТИШДА ТАБИИЙ ШАРОИТНИ БАҲОЛАШНИНГ НАЗАРИЙ ЖИҲАТЛАРИ…………………………………………………..34 7. Komilova Nilufar Qarshibayevna, Maxmudov Bahodir Xakimjon o’g’li FARG’ONA VILOYATIDA JINOYATCHILIK TURLARI VA HUDUDIY TAFOVUTLARI…………………………………………….………..38 8. Soyibova Dilovar Yoriyevna XITOY TASHQI IQTISODIY FAOLIYATINING GEOGRAFIK XUSUSIYATLATI……….…44 9. Ibragimova Ra’no Alimbaevna, Pirnazarova Soxiba Axmatovna TEXNOGEN OMILLAR TA’SIRI NATIJASIDA ATROF-MUHITNING O’ZGARISHI (SAMARQAND VILOYATI MISOLIDA)…………………………………….….50 10. Sharipov Shavkat Muxamajanovich, Mamadiyorov Adhamjon Qo‘chqar o‘g‘li ZOMIN MILLIY TABIAT BOG‘IDA TURISTIK OBYEKTLAR NEGIZIDA EKOTURIZMNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI………………………….…57 11. Шамуратова Нигора Тахировна, Жўраева Мавлуда Қудратовна КИТОБ ТУМАНИДА ЭКОТУРИЗМНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОРҚАЛИ ҲУДУД ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ ТАРАҚҚИЁТИНИ ТАЪМИНЛАШ МАСАЛАЛАРИ………..65 12. Авезбаев Саъдулла, Кенжабоев Муродил, Аскаров Жасурбек GPS ВА ГЛАНАСС НАВИГАЦИЯ ТИЗИМЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИБ ИНШООТЛАР ДЕФОРМАЦИЯСИНИ АНИҚЛАШ…………………………………………..70 3 !@!M 'kƄV 'Vd09'kV|îðúîüëĀôĆƄûüôüúïëôúìąðýþíú|!@!MJ%kƄ:V[M:Q@'Vk№4 | 2020 11.00.02 – Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya IJTIMOIY GEOGRAFIYA Komilova Nilufar Qarshibayevna, Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston Milliy universiteti “Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya” kafedrasi professori, g.f.d. E-mail: [email protected] Maxmudov Bahodir Xakimjon o’g’li, Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston Milliy universiteti “Geografiya” mutaxassisligi 2-kurs magistranti E-mail: [email protected] FARG’ONA VILOYATIDA JINOYATCHILIK TURLARI VA HUDUDIY TAFOVUTLARI http://dx.doi.org/10.26739/2181-0834-2020-4-7 ANNOTATSIYA Ushbu maqolada Farg’ona viloyatida sodir etilgan jinoyatlar ularning ijtimoiy-geografik jihatlari, jinoyatchilik turlarining hududiy tafovutlari haqida bayon etilgan. Bundan tashqari jinoyatchilik darajasi hamda turlari bo’yicha viloyatning shahar va tumanlari guruhlashtirilgan. Shahar va qishloq joylar jinoyatchiligiga alohida e’tibor berilgan. Mavzu yuzasidan tegishli xulosa va tavsiyalar berilgan. Kalit so’zlar: jinoyat, jinoyatchilik, shaxsga, mulkka qarshi jinoyatlar, giyohvandlik bilan bog’liq jinoyatlar, potensial xavf. Комилова Нилуфар Каршибаевна, д.г.н., профессор кафедры “Экономическая и социальная география” Национального университета Узбекистана им. Мирзо Улугбека E-mail: [email protected] Махмудов Баходир Хакимжон угли, Магистрант 2-го курса по направлению “География” Национального университета Узбекистана им. Мирзо Улугбека E-mail: [email protected] ВИДЫ ПРЕСТУПНОСТИ И ТЕРРИТОРИАЛЬНЫЕ РАЗЛИЧИЯ В ФЕРГАНСКОЙ ОБЛАСТИ АННОТАЦИЯ В статье описаны преступления, совершенные в Ферганской области, их социально- географические аспекты, региональные различия по видам преступлений. Кроме того, города и районы области сгруппированы по уровню и виду преступности. Особое внимание 38 !@!M 'kƄV 'Vd09'kV|îðúîüëĀôĆƄûüôüúïëôúìąðýþíú|!@!MJ%kƄ:V[M:Q@'Vk№4 | 2020 уделяется городской и сельской преступности. Даны соответствующие выводы и рекомендации по теме. Ключевые слова: преступление, преступления против личности и имущества, преступления, связанные с наркотиками, потенциальная опасность. Komilova Nilufar, Professor of Economic and social geography department of National University of Uzbekistan named after Mirzo Ulughbek E-mail: [email protected] Makhmudov Bahodir Khakimjon ogli, 2nd year master`s degree in the direction of Geography National University of Uzbekistan named after Mirzo Ulughbek E-mail: [email protected] TYPES OF CRIME AND TERRITORIAL DIFFERENCES IN FERGANA REGION ANNOTATION This article describes the crimes committed in the Fergana region, their socio-geographical aspects, regional differences in the types of crime. In addition, the cities and districts of the region are grouped by level and type of crime. Particular attention is paid to urban and rural crime. Appropriate conclusions and recommendations on the topic are given. Key words: crime, crimes against the person and property, drug-related crimes, potential danger. KIRISH VA DOLZARBLIGI Zamonaviy jinoyatchilik tarkibiy qismlarining yaxlitligi, ularning o'zaro bog'liqligi, ma'lum xususiyatlari bilan ajralib turadi. Jinoyatlar ko'p xususiyatlarning umumiyligiga qaramay, juda xilma-xildir. Bu obyektning hujum va tayziqqa uchrashi, subyektlarning xulq-atvori, motiv va maqsadlari, dunyoqarashining xilma xilligi, xatti-harakatlarining xususiyatlari, hayotiy vaziyat tarkibidagi farqlar tufaylidir. Jamiyatning iqtisodiy, ijtimoiy rivojlanishi bilan bir qatorda yangi jinoyatchilik turlari paydo bo’layotganini hayotning o’zi ko’rsatmoqda. Har bir jinoyat turiga qarshi kurashish, chora-tadbirlar ishlab chiqish dunyodagi har bir davlatning xususan, mamlakatimizning muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Insonlarning tinch yashashi, dam olishi, mehnat qilishi bir so’z bilan aytganda, sog’lom ijtimoiy muhitni yaratish maqsadida davlatimiz rahbari tomonidan qaror va farmonlar imzolanishi o’z samarasini bermoqda1. Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasida jinoyatchilik va uni oldini olishga qaratilgan ishlar keng ko’lamda amalga oshirilmoqda. Biroq, bunday say-harakatlarga qaramasdan mamlakatimizning ba’zi bir viloyat va tumanlarida jinoyatchilikning salmog’i yuqoridir. Ana shunday jinoyatchilik darajasi yuqori bo’lgan viloyatlardan biri bo’lgan Farg’ona viloyatining jinoyatchilik turlari, hududiy tafovutlari, ijtimoiy- geografik jihatlarini o’rganish ushbu ishning asosini tashkil etadi. METODLAR VA O’RGANILISH DARAJASI