DIT IS ONZE NATUUR BIESBOSCH HARINGVLIET DIT IS ONZE NATUUR BIESBOSCH HARINGVLIET De vorming van een Nationaal Park van Wereldklasse Ambitieboek Aangeboden aan het Ministerie van Economische Zaken op 15 september 2016 1 1 DIT IS ONZE NATUUR e e d z o r N o Voorne Kinderdijk Voornes Duin Rotterdam N o o rd Alblasserdam Putten Kwade Hoek Carnisse Grienden Rhoonse grienden Sophiapolder Hellevoetsluis Spijkenisse Hendrik-Ido-Ambacht Hardinxveld- Papendrecht Giessendam Oud aas Gorinchem e M Beneden - Merw Scheelhoek ede Sliedrecht Boven - Me rwede al Ouddorp Wa Zwijndrecht Sleeuwijk Slot Loevestein Stellendam Nationaal Park Werkendam Puttershoek Woudrichem Munnikenland Noordrand Goeree H Hoekse de a Nieu we ri Dordrecht we - Mer ng v l Eiland Noordwaard Goeree ie Korendijkse Slikken Meneerseplaat t Oudeland van Strijen van Nieuwe Dordtse Biesbosch Land van l Middelharnis i Dordrecht K Waard De Biesbosch Heusden en Altena Spaarbekkens Tiengemeten Strijen Biesbosch e s Hank Numansdorp t rd o G Overflakkee D r e A Bergs v mer e Ma e Oeverlanden Hollands Diep Lage Zwaluwe as l i H Drimmelen n g ol en lan Moerdijk Geertruidenberg ds Diep Hellegatsplaten Sassenplaat Willemstad k ke r a Vol Oosterhout Oosters Zevenbergen chel Dintelse Gorzen de Dinteloord Benedensas 2 Breda 3 DIT IS ONZE NATUUR e e d z o r N o Voorne Kinderdijk Voornes Duin Rotterdam N o o rd Alblasserdam Putten Kwade Hoek Carnisse Grienden Rhoonse grienden Sophiapolder Hellevoetsluis Spijkenisse Hendrik-Ido-Ambacht Hardinxveld- Papendrecht Giessendam Oud aas Gorinchem e M Beneden - Merw Scheelhoek ede Sliedrecht Boven - Me rwede al Ouddorp Wa Zwijndrecht Sleeuwijk Slot Loevestein Stellendam Nationaal Park Werkendam Puttershoek Woudrichem Munnikenland Noordrand Goeree H Hoekse de a Nieu we ri Dordrecht we - Mer ng v l Eiland Noordwaard Goeree ie Korendijkse Slikken Meneerseplaat t Oudeland van Strijen van Nieuwe Dordtse Biesbosch Land van l Middelharnis i Dordrecht K Waard De Biesbosch Heusden en Altena Spaarbekkens Tiengemeten Strijen Biesbosch e s Hank Numansdorp t rd o G Overflakkee D r e A Bergs v mer e Ma e Oeverlanden Hollands Diep Lage Zwaluwe as l i H Drimmelen n g ol en lan Moerdijk Geertruidenberg ds Diep Hellegatsplaten Sassenplaat Willemstad k ke r a Vol Oosterhout Oosters Zevenbergen chel Dintelse Gorzen de Dinteloord Benedensas 2 Breda 3 DIT IS ONZE NATUUR In NLDelta Biesbosch-Haringvliet vormen mens, natuur en economie al meer dan 600 jaar een hechte drie-eenheid. Alles draait om leven met het water. We werken continu aan kwaliteit en samenhang, zichtbaar in omvangrijke, recent gerealiseerde natuur- en waterprojecten zoals Noordwaard en het Droomfondsproject Haringvliet (in de maak). Het prijswinnende Biesbosch Museum- Eiland, de metamorfose van Tiengemeten, de renovatie van de forten en stellingen van de Zuiderwaterlinie, de oudste steden van Holland (Dordrecht, Geertruidenberg) en Werelderfgoed- parel Kinderdijk met het geplande nieuwe bezoekerscentrum zijn prachtige staaltjes van beleving op Wereldklasseniveau. Er wordt hard gewerkt aan een nog betere bereikbaarheid van het gebied, onder meer via het succesvolle waterbusnetwerk. 4 5 DIT IS ONZE NATUUR voorwoord Het op een kier gaan van de Haringvliet- een interessantere partner voor samen werking grote rivieren en de Nederlandse kuststreek met sluizen (2018) geeft een enorme impuls aan met andere grote partijen in overheidsland en haar prachtige duinen. Binnen de Community de delta natuur en de beleving daarvan, van bedrijfsleven. Samen kunnen we het grootse of Practice leren en delen we graag, met deze en Haringvlietsluizen tot Loevestein. Naast verhaal van ‘s lands grootste rivierdelta beter over andere gebieden. wisselende waterstanden door de afvoer van water het (internationale) voetlicht brengen - beter dan uit heel West-Europa (soms veel, soms weinig) als afzonderlijke parken en iconen. Samen kunnen Door de verantwoordelijkheid en het krijgen we nu ook de spannende overgang van zoet we de natuur versterken en verder ontwikkelen als eigenaarschap te delen met overheden en naar brak naar zout water terug - en daarmee een groene motor voor nieuwe economie en welvaart, marktpartijen kunnen we - omgekeerd - ook de unieke kans om de beleving hiervan te herstellen. en kunnen we op wereldniveau onze bijdrage natuur weer versterken en verder ontwikkelen. Grote trekvissen zoals de Atlantische steur en leveren aan het trekken van meer bezoekers Een prachtig, gezamenlijk groeimodel. Natuur de zalm kunnen via onze delta weer op zoek naar naar - en het spreiden ervan over - belangrijke, en mens gaan hand in hand, trekken samen op. paaigronden stroomopwaarts. Bijzondere schaal- Nederlandse iconen. Grote, bewezen merken en iconen zoals het en schelpdieren keren terug. Het actief in ere Biesbosch MuseumEiland en Tiengemeten laten herstellen van slikken en schorren brengt een Dit gebied gaat over spannende overgangen en zien dat behoud en beheer van robuuste natuur nog grotere variëteit aan dieren, (trek)vogels en verbindingen. De getijdedynamiek, de overgangen heel goed samengaan met enorme bezoekers- planten met zich mee - en nog meer verschillende van stad en land naar water, van cultuur- naar stromen. De dynamiek, de overgangen, de enorme belevingen voor bezoekers. natuurgebieden, van vroeger naar nu, van droog biodiversiteit en biomassaliteit in dit gebied: het naar nat: het is hier allemaal op korte afstand van is onze ambitie om deze variëteit nog sterker te Dit is dé kans en hèt moment om één Nationaal elkaar te beleven. Door routes te verknopen en maken voor mens èn natuur. Niet door er een hek Park van Wereldklasse te vormen: NLDelta samen (meerdaags) verblijf te stimuleren met omheen te zetten, maar door ruimte te bieden aan Biesbosch-Haringvliet. Droomfondsproject nieuwe arrangementen in samenwerking met ontwikkelingen en initiatieven die passen bij dit Haringvliet, Parkschap Nationaal Park De stakeholders uit de regio, kunnen we bezoekers- gebied, ONZE natuur, ONZE delta. Biesbosch en Staatsbosbeheer hebben daarvoor aantallen verhogen en tegelijkertijd (meer) de handen ineengeslagen met belangrijke partijen spreiden. Door betere afstemming en samen- Namens de initiatiefnemers; in het hele gebied: Waterdriehoek, Landschaps- werking ontstaat meteen extra ruimte in een tafel Haringvliet, Waterpoort, Vestingdriehoek, investeringsprogramma dat nu al meer dan Nationaal Park De Biesbosch en Biesbosch € 70 miljoen omvat. Korte-termijn resultaten Streeknetwerk. Als één gebied, verbonden door zorgen voor een nieuw vliegwieleffect op langere Dick Verheijen hetzelfde, unieke ecosysteem (onze blauwe termijn: nieuwe partners, nieuwe mogelijk- Directeur Parkschap Nationaal Park De Biesbosch draad), kunnen we meer doen voor het behoud heden, nieuwe kansen. Het op gang brengen en de ontwikkeling van sterke, veerkrachtige van dat vliegwiel effect wordt met een stevig natuur en de beleving daarvan. Als één gebied korte termijnprogramma gegarandeerd door de kunnen we meer betekenen voor de miljoenen initiatiefnemers. Marius Brants bewoners van ons gebied, voor duizenden grote en Ook de natuur heeft baat bij grootser denken. Voorzitter Droomfondsproject Haringvliet kleine ondernemers die hier actief zijn en - niet Nationaal Park NLDelta Biesbosch-Haring- te vergeten - voor de groeiende stroom bezoekers vliet is de opmaat naar de vorming van één uit binnen- en buitenland die onze delta willen Nationaal Park van Wereldklasse voor de hele beleven. Samen pakken we de kansen die we als Zuid- Westelijke-Delta. NLDelta vormt een Arjan van der Zee individuele deelgebieden missen en samen zijn we belangrijke schakel met andere gebieden als de Gebiedsmanager Biesbosch & Zuid-Hollandse Delta 4 5 DIT IS ONZE NATUUR Thom Beentjes Sportvisser ‘In dit gebied komen drie grote rivieren samen, Dit is een fantastisch mooi gebied, zeker met waardoor het een dynamisch geheel is. Zowel de ontwikkelingen die eraan zitten te komen. boven als onder water gebeurt er veel. Dat levert Om daar als sportvisser optimaal van te kunnen een interessante visstand op, zeker op het gebied genieten, is het wel van belang dat het gebied beter van roofvis – waar mijn passie als sportvisser ligt. bereikbaar en beter toegankelijk wordt. Dit met als resultaat dat je hier zowel vanaf de kant als op het Eén Nationaal Park van Biesbosch tot Haringvliet- water beter en met meer plezier kunt vissen. dam is hartstikke logisch. De groene Biesbosch is het begin van de delta die ‘eindigt’ bij de Haring- Afhankelijk van waar je op vist, kom je verschillende vlietdam. Al die natuurgebieden zouden daarom vissoorten tegen. Als visser zijn dat vooral de vloeiend in elkaar over moeten lopen. baars, snoekbaars en snoek – die kunnen in dit mooie en grote gebied uitgroeien tot monster- Door deze gebieden aan elkaar te knopen geef je formaat. Laatst dachten we tijdens het vissen een de ecologie een boost. En dat houdt niet op bij de grote buizerd te zien, maar dat bleek een zeearend Haringvlietdam! Door een geleidelijke overgang te zijn! te creëren tussen zoet en zout water wordt het Haringvliet weer een echt estuarium. In de De vroege ochtend of late avond zijn de mooiste monding wordt het zoete water van de rivier dan momenten om aan of op het water te zijn. Dan is vermengd met het zoute van de zee, waardoor brak het lekker rustig en kun je bijvoorbeeld in bladstil water ontstaat. Ook zal de getijdewerking goed te zien water opeens roofvissen horen en zien jagen. Een zijn. De visstand zal zeker gaan profiteren als de machtige ervaring!’ sluizen van de Haringvlietdam in 2018