PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY KRASNYSTAW 2021-2030 1 2020 PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY KRASNYSTAW 2021-2030 OPRACOWANIE: ESSE Agnieszka Smreczyńska-Gąbka II ETAP: Opracowanie projektu Strategii Rozwoju Gminy Krasnystaw na lata 2021- 2027 z perspektywą do roku 2030”. 2020-04-10 PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY KRASNYSTAW 2021-2030 2 OPIS POWSTAWANIA PROJEKTU STRATEGII ROZWOJU GMINY KRASNYSTAW Zgodnie z Umową z dnia 7 stycznia 2020r. ESSE Agnieszka Smreczyńska-Gąbka wraz z Zespołem ds. opracowania Strategii Rozwoju Gminy Krasnystaw, który został powołany Zarządzeniem Wójta Gminy Krasnystaw, którego koordynatorem została Pani Iwona Solan, przygotowała metodologią partycypacyjno-ekspercką: „Projekt Strategii Rozwoju Gminy Krasnystaw 2021-2027 z perspektywą do roku 2030”. ESSE Agnieszka Smreczyńska-Gąbka jest autorem wielu dokumentów strategicznych dla samorządów oraz organizacji pozarządowych i przedsiębiorstw m. in. Koncepcja Projektu Kluczowego przewidzianego do przygotowania i realizacji w latach 2016-2020 w ramach „Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” i w „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”: Budowa Polskich Zakładów Przetwórstwa Rolno- Spożywczego (Urząd Wojewódzki w Lublinie, 2016). Nowy Model Biznesowy i kierunki rozwoju Lubelskiego Rynku Hurtowego S.A. w Elizówce (LRH w Elizówce, 2017). Koncepcja Zrównoważonego Rozwoju Gospodarczego Województwa Lubelskiego uwzględniającego rolnictwo, przetwórstwo rolno-spożywcze i działalności pokrewne (Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, 2019). oraz strategii rozwoju i strategii marketingu gospodarczego m. in. dla Miasta Janów Lubelski, Miasta Parczew, Miasta Opole Lubelskie. Prace diagnostyczne i projektowe „Projektu Strategii Rozwoju Gminy Krasnystaw 2021-2027 z perspektywą do roku 2030” obejmowały: ankietyzację, wywiady, analizy dokumentów dostarczonych przez Zamawiającego. Wykorzystano również dane dostarczone z GUS oraz innych opracowań i dokumentów planistycznych, które posiada Gmina. Projekt Strategii powstał w oparciu o nowy, zrównoważony model rozwoju ujęty w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju oraz Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030, Krajową Politykę Obszarów Wiejskich, Politykę Obszarów Zagrożonych Trwała Marginalizacją, Strategię Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa oraz „Diagnozę prospektywną województwa lubelskiego. Wnioski i rekomendacje do aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego”(2019) i kierunki rozwoju regionu nakreślone w aktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego i prezentowane na spotkaniach konsultacyjnych. Analiza SWOT Gminy Krasnystaw została wykonana podczas konsultacji publicznych (warsztatów i wywiadów) w dniu 4 i 5 lutego 2020r., w 3 grupach społecznych uwzględniających: młodzież, mieszkańców, przedsiębiorców, nauczycieli i dyrektorów jednostek edukacyjnych, kulturalnych, instytucje otoczenia biznesu i LGD w terminach ustalonych w harmonogramie oraz pogłębiona przez analizę ankiet przygotowanych przez autora Strategii Rozwoju Gminy Krasnystaw (Badanie przeprowadzono w terminie 29 stycznia – 15 lutego 2020r.). W opracowaniu Strategii Rozwoju Gminy Krasnystaw 2021-2027 z perspektywą do roku 2030 uwzględniono warunki niepewności społeczno-gospodarczej, które wywołała w Polsce, Europie i na Świecie pandemia w 2020 roku. Lawinowo narastająca niepewność powoduje konieczność radykalnej ESSE Agnieszka Smreczyńska-Gąbka PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY KRASNYSTAW 2021-2030 3 zmiany zarówno podejścia do zarządzania, czyli określania podstawowych celów i działań, jak i metod, technik ich realizacji. Niepewność w 2020 roku bierze się z tempa, zakresu, zasięgu, głębokości i szybkości rozchodzenia się zmian wywołanych pandemią w zglobalizowanej gospodarce w tym również, w niewielkich i pozornie lokalnych przedsięwzięciach. Trudno sobie wyobrazić, by w tak zmieniających się warunkach można było spokojnie kontynuować wypracowane w poprzednich latach kierunki działania. Negatywne skutki kryzysu może pogłębić konserwatyzm w podejściu do zarządzania, powolność i nieadekwatność dostosowań do bardzo szybko zmieniających się warunków. Te jednostki samorządu terytorialnego, które nie będą nadążały w opracowaniu i wdrożeniu nowych strategii rozwoju lokalnego, podupadną i stracą bezpowrotnie zaufanie mieszkańców, inwestorów, przedsiębiorców i turystów. Przetrwanie w czasach niepewności i wyjście z kryzysu wymaga błyskawicznego dostosowania zarządzania JST do nowych warunków, a to umożliwia nowa strategia rozwoju. Okres stabilnego otoczenia rynkowego wraz pandemią w 2020 roku, minął na wiele lat. Co nie oznacza, że doświadczenia i osiągnięcia poprzednich lat są mało ważne. Warto z nich korzystać, ale należy mieć na uwadze zmianę modelu organizacji społeczno-gospodarczej, którą powoduje stan niepewności. Należy spodziewać się buntu zasobów ludzkich, które pozbawione będą komfortu stabilizacji.1 W praktyce planowania strategicznego rozwoju Gminy Krasnystaw w latach 2021-2027 z uwzględnieniem perspektywy roku 2030 wyzwaniem będzie szybkość działania. Nakazuje ją zmienność otoczenia i warunków działania. 1 Andrzej Koźmiński „Zarządzanie w warunkach niepewności”, Warszawa 2004. ESSE Agnieszka Smreczyńska-Gąbka PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY KRASNYSTAW 2021-2030 4 Rozdział 1 UWAGI WSTĘPNE Rozwój Gminy to systematyczna poprawa konkurencyjności podmiotów gospodarczych (innowacje technologiczne i poza technologiczne), oferty edukacyjnej, infrastruktury oraz systematyczna poprawa poziomu życia mieszkańców (praca, płaca, warunki bytowe, otoczenie, usługi, poziom oferty kulturalnej, sportowej, rekreacyjnej), który przyczynia się do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu, kraju. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030 podkreśla, że podejście do sposobu formułowania kierunków rozwoju kraju, regionów musi uwzględniać zasady zrównoważonego rozwoju. Według ONZ (Program Środowiskowy UNEP 1975): „zrównoważony rozwój, to taki przebieg nieuchronnego i pożądanego rozwoju gospodarczego, który nie naruszałby w sposób istotny i nieodwracalny środowiska życia człowieka oraz nie prowadziłby do degradacji biosfery, który nie godziłby w prawa przyrody, ekonomii i kultury”2. Z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju gospodarczego Województwa Lubelskiego, a w tym Gminy Krasnystaw w latach 2021-2030, 2 Katarzyna Drabarczyk, Zrównoważony rozwój województw –analiza porównawcza, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Nauk Ekonomicznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej Zarządzanie Nr 25 t. 2 (2017). ESSE Agnieszka Smreczyńska-Gąbka PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY KRASNYSTAW 2021-2030 5 w nowym modelu rozwoju należy uwzględnić integrację trzech kluczowych obszarów: ekonomicznego – uwzględniającego wzrost gospodarczy, który zapewni wystarczającą ilość dóbr i usług; ekologicznego – obejmującego ochronę zasobów naturalnych przed zniszczeniem i skażeniem, poprawę stanu środowiska czy też opracowywanie rozwiązań ograniczających zużycie zasobów naturalnych; społecznego – dotyczącego poprawy jakości życia ludności, zaspokajania podstawowych potrzeb, np. dostępu do wody, opieki zdrowotnej czy edukacji. Barierą ograniczającą rozwój nowoczesnego społeczeństwa w regionie lubelskim jest najwyższy w kraju wskaźnik zagrożenia ubóstwem (30%) oraz zjawisko wykluczenia społecznego3. W tym również kontekście warto, uwzględniając bariery rozwojowe Województwa Lubelskiego, poszukiwać rozwiązań minimalizujących identyfikowane ograniczenia rozwojowe. Inwestycje, przemysł (rolno-spożywczy), innowacyjne i nowocześnie zorganizowane rolnictwo, eksport, nowoczesna edukacja, współpraca (zintegrowane i zrównoważone inwestycje), planowanie ładu przestrzennego i rewitalizacja – to kierunki rozwoju, które muszą stać się składnikiem planowania Gminy Krasnystaw w latach 2021-2030. Tylko wówczas można wyraźnie zintensyfikować zrównoważony rozwój i oczekiwać odpowiednich rezultatów w perspektywie 2021- 2030. Zmieniające się uwarunkowania rozwojowe powodują, że wyzwania, z którymi mierzy się polityka regionalna ulegają ewolucji. Globalizacja, cyfryzacja, koronawirus (epidemia w 2020r.), zmiany demograficzne i klimatyczne, niedobór zasobów, urbanizacja to globalne megatrendy, które będą w najbliższych latach kształtować społeczeństwa i gospodarki. Procesy te wpływają na kierunki interwencji publicznej, natomiast wczesne ich dostrzeżenie oraz dostosowanie się Gminy Krasnystaw do nowych warunków pozwoli uzyskać istotną przewagę rozwojową. Rozwój zrównoważony terytorialnie w myśl KSRR 2030, to koncentracja wsparcia na słabszych gospodarczo obszarach i nadanie impulsów do ich rozwoju oraz integracji z szerszym otoczeniem.4 Od lat narasta potrzeba odpowiedniego rozwoju największego potencjału Gminy Krasnystaw tj. rolnictwa, w różnych kierunkach, które wykorzystają bazę surowca (płody rolne), ale łączą je z nowymi technologiami, innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie przetwarzania (rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego, przemysłu spożywczego). Planowanie strategiczne rozwoju wymaga uwzględnienia różnych źródeł finasowania (również tych poza funduszami UE) i interdyscyplinarnych kierunków inwestycji (łączących na przykład bazę surowca pochodzącego z rolnictwa z branżą piwowarska, gorzelniczą oraz technologiami wytwarzania ekologicznej żywności, a także ekologicznych detergentów czy kosmetyków). Strategicznym wyzwaniem perspektywy 2021- 2027 (2030) jest zmierzenie się z finansowaniem rozwoju, ponieważ na szczeblu regionalnym, powiatowym, gminnym powstają luki w planowaniu strategicznym, a wiele inwestycji wymaga zaangażowania dużego