L R Liberaal Reveil Liberaal Liberaal Reveil LR 3 Integriteit is het hebben van een ‘‘ moreel karakter waarin diverse deugden zijn ontwikkeld. ,, Patrick Overeem 55 ~ e jaargang, september 2014 (3) jaargang, september 2014 -:::::---·-----:.--,- - r.,.:__-=--_ Oorzaken van misleiding in de wetenschap Integriteit als deugd: een begripsverheldering Liberale voors en tegens van verhoging vermogensbelasting 55e jaargang, september 2014 (3) Liberaal Reveil is een uitgave van de Prof.mr. B.M. TeldersStichting LR INHOUDSOPGAVE COLOFON LR LR Liberaal Reveil is een uitgave van de Prof.mr. B.M. TeldersStichting Column. Niet verschuiven, maar aanpakken Jan Anthonie Bruijn 117 Redactie dr.ir. R.D. Woittiez (voorzitter) Thema: Integriteit mw.drs. F.D. de Beaufort dr. C.F. van den Berg Ten Geleide. Integriteit prof.dr. J.A. Bruijn Marcel Wissenburg 119 drs. H.H.J. Labohm mw. C.A.M. Maas MA (eindredacteur) dr. P.G.C. van Schie Naar een beter integriteitsbegrip. Van deontologie naar deugdethiek prof.dr.ir. T. de Vries Patrick Overeem 124 prof.dr. M.L.J. Wissenburg Redactieadres Corruptie. Schuldigen en systemen Koninginnegracht 55a Michel van Hulten 129 2514 AE Den Haag telefoon: 070-3631948; fax: 070-3631951 e-mail: [email protected] Governance bij woningcorporaties. Naar een nieuw evenwicht website: www.teldersstichting.nl Rudy de Jong 136 Auteursrechten De auteursrechten liggen bij de uitgever. Politieke besluitvorming en de aard van misleidingen in de wetenschap. De vetgedrukte inleidingen bij de artikelen zijn opgesteld door de redactie, Integriteit en de kwaliteit van het toezicht in beide domeinen niet door de auteur(s). Schrijven in Liberaal Reveil geschiedt altijd op persoonlijke titel. Arthur Rörsch 141 ISSN 0167-0883 Abonnementenadministratie De illusie van totale controle Koninginnegracht 55a Philip Wallage 147 2514 AE Den Haag telefoon: 070-3631948 De VVD en bestuurlijke onkreukbaarheid. Werk in uitvoering fax: 070-3631951 [email protected] Jan Kees Wiebenga 153 Abonnementen Een abonnement op Liberaal Reveil (4 nummers) bedraagt € 35,- per jaar (buitenland € 45,-). Losse nummers kosten € 9,50. Verhoging vermogensbelasting botst met vrijheid Een abonnement op TeldersCommunity.nl (alle publicaties van de TeldersStichting digitaal beschikbaar, inclusief Liberaal Reveil) kost € 35,- in het introductiejaar 2014. Helma Neppérus 158 Druk & Vormgeving Liberale rechtvaardigheid G3M - Grafisch & MultiMedia Management, Zoetermeer Robin Fransman 160 Illustratie omslag Illustratie van Carlo Collodi, Le avventure di Pinocchio. Storia di un burattino. Bemporad & figlio, Firenze Internationale rechtsorde is Nederlands belang 1902. (Tekeningen en gravures van Carlo Chiostri en A. Bongini) Wim van Eekelen 163 Advertentietarieven Advertentietarieven zijn op aanvraag beschikbaar. Internationale rechtsorde. Belang en begripsverheldering Kenneth Manusama 165 Inhoudsopgave Liberaal Reveil september 2014 (3) Colofon COLUMN LR NIET VERSCHUIVEN, MAAR AANPAKKEN – Jan Anthonie Bruijn – Op zijn eerste dag als staatssecretaris begon Eric hogen. Ondanks de lessen uit het verleden ziet men Wiebes aan een analyse van de problemen bij de bij andere partijen echter meteen de oude reflex de Belastingdienst. De Belastingdienst is een van de kop opsteken om verlaging van de ene belasting te grootste werkgevers van Nederland. Per dag komt willen financieren met een verhoging van de andere, gemiddeld 1 miljard euro aan belastinginkomsten teneinde moeilijke maatregelen in de uitgavensfeer binnen. De analyse van Wiebes heeft geleid tot de te omzeilen. Per saldo geen lastenverlaging, maar conclusie dat het stelsel het afgelopen decennium het ouderwetse doorschuiven in plaats van aanpak- voor burgers en bedrijven veel te ingewikkeld is ge- ken. Fiscalisten buitelen over elkaar heen met ideeën worden. Het is bovendien voor de Belastingdienst voor het financieren van de verlaging van de belas- zelf niet meer uitvoerbaar. Dit is het gevolg van al- ting op arbeid. Verhoging van de btw, verdere ver- lerlei politieke wensen die in het systeem verwerkt laging van de hypotheekrenteaftrek en zelfs verho- zijn. Voor elke nieuwe maatregel waren er goede ar- ging van de belasting op winst of vermogen worden gumenten, maar het afgelopen decennium telde het gesuggereerd. Verdere verhoging van de btw treft op tot iets wat niet langer beheersbaar is. ondernemers en kost banen. De VVD heeft er juist Het kabinet bereidt dit najaar dan ook een altijd voor gestreden dat de eerdere btw verhoging ‘brede belastinghervorming’ voor. Die hervorming zou worden gecompenseerd. Verdere verlaging van zal moeten leiden tot vereenvoudiging van het be- de hypotheekrenteaftrek is per saldo ook een belas- lastingsysteem, maar ook tot lagere belastingen. tingverhoging die banen kost. Bovendien treft deze Want naast ingewikkelder, zijn de belastingen ook maatregel vooral jongeren, starters en mensen met steeds hoger geworden. Jarenlang heeft de Belasting- lage inkomens, de groepen die van de hypotheek- dienst geleden onder de politieke obsessie van een renteaftrek het meest profiteren. grote overheid. Stijgende overheidsuitgaven vergden Verdere verhoging van de vermogensbelasting steeds hogere collectieve lasten. De belastingen zijn is een nivellerende en dus ook banen vernietigende op dit moment in Nederland dan ook hoog. maatregel. Dit idee wordt wel verkocht onder het In zijn meest recente verkiezingsprogramma’s voorwendsel dat de vermogensbelasting bij de laatste heeft de VVD concrete maatregelen voorgesteld herziening zou zijn gedaald. Dat is echter maar hele- voor belastingvereenvoudiging en belastingverla- maal afhankelijk van de reële vermogensrendemen- ging, naast investeringen in kennis en infrastruc- ten. Die zijn al jaren zodanig, dat de tarieven met de tuur, te financieren uit een aanpassing van de over- invoering van het boxensysteem per saldo fors ge- heidsuitgaven. Een deel van die plannen is in het stegen zijn.A Op dit moment resteert vaak zelfs een regeerakkoord beland en inmiddels zien we de eerste negatief netto rendement na belasting. Ook het ar- resultaten. Van ‘kapotbezuinigen’ van de economie gument dat vermogens vast zouden zitten bij oude- blijkt geen sprake. Sterker, zoals voorspeld leidt de ren houdt geen stand. Ouderen, althans de spaarza- combinatie van hervormingen en ombuiging van de men onder hen, hebben altijd meer vermogen gehad overheidsuitgaven tot structurele verbetering van de dan jongeren want zij hebben eenvoudigweg meer economie en de werkgelegenheid. Om dat verder te spaartijd achter de rug. Niet dankzij toeval, maar stimuleren overweegt het kabinet de belasting op ar- dankzij oud-Hollandse werklust en spaarzaamheid beid te verlagen. hebben jongeren en ouderen nu meer vermogen en Over de vraag hoe dit gefinancierd moet wor- koopkracht dan ooit. Bovendien is over dit spaar- den lopen de meningen uiteen. Belastingverlaging geld vaak al vele malen belasting betaald, die via de moet volgens de VVD gefinancierd worden uit het aanpassen van de overheidsuitgaven en niet door de A Een rekenvoorbeeld: iemand met een rente van 1% over een staatsschuld extra te laten oplopen, minder te inves- spaarsaldo van €100.000 betaalde in het vorige systeem in het hoogste tarief €700 vermogensbelasting. In het huidige teren in de kerntaken van de overheid (onderwijs, systeem betaalt dezelfde persoon 30% over een fictief rende- infrastructuur), of door andere belastingen te ver- ment van 4%, ofwel €1200 vermogensbelasting. september 2014 (3) Column 117 inkomstenbelasting al sterk nivellerend is geweest, was: Niet doorschuiven maar aanpakken. Verschuiven ook tussen de generaties. is echter minstens zo onwenselijk als doorschuiven. Dit kabinet is goed bezig met het doorvoeren Niet verschuiven dus, maar aanpakken. van hervormingen. Bij de belastinghervorming moet naast vereenvoudiging worden gekozen voor lasten- Prof. Dr. J.A. Bruijn is lid van de redactie van Libe- verlaging in plaats van lastenverschuiving. De titel raal Reveil. van het meest recente VVD verkiezingsprogramma 118 Column Liberaal Reveil Thema: Integriteit TEN GELEIDE LR INTEGRITEIT – Marcel Wissenburg – Politici, ondernemers, bankiers, bestuurders, weten- in deze inleiding wil beschrijven, is dit even genoeg. schappers, kleuterleiders: hun gedrag wordt aan tal- Gedrag beoordelen en afmeten – bijvoorbeeld aan loze standaarden afgemeten, maar aan geen zo fre- de standaard integriteit – doen we met behulp van quent en (in de media) luidruchtig, als integriteit. ethieken, theorieën van het goede. Er bestaat een En er zijn ook weinig standaarden die zo fluïde zijn, heel praktisch onderscheid tussen consequentialis- zo lastig te vertalen in meetbaar gedrag. Eén ding is tische ethieken, die het goede afmeten aan, inder- helder: voor een politieke theorie als het liberalisme, daad, de consequenties van handelingen; deontolo- gebouwd op respect voor het individu, op individu- gische ethieken, die het goede afmeten aan wat onze ele verantwoordelijkheid en op individuele vrijheid, morele plicht is, wat de intrinsiek juiste handeling is integriteit een kernwaarde. Het zou prettig zijn is; en deugdethiek, die het goede ziet als handelen wanneer we niet alleen een intuïtief begrip van die vanuit een moreel juiste motivatie. Vanuit een con- kernwaarde hadden, al was het maar omdat we in- sequentialistisch perspectief is integriteit niet zo in- tegriteit ook graag willen garanderen en stimuleren teressant: voor de consequentialist moeten de baten – niet op de tast maar zorgvuldig, consistent, goed, gewoon de kosten overtreffen,