“Je kunt hier gewoon met je kind op straat!” Veiligheidsperceptie bij bewoners en professionals in vijf Rotterdamse focuswijken Tilburg, april 2011 Dr. mr. Mirjam Siesling Dr. Menno Jacobs Drs. Hans Moors IVA beleidsonderzoek en advies ii Veiligheidsperceptie bij bewoners en professionals in vijf Rotterdamse wijken Uitgever: IVA Warandelaan 2 Postbus 90153 5000 LE Tilburg Telefoonnummer: 013-4668466 Telefax: 013-4668477 IVA is gelieerd aan de UvT © 2011 IVA Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of worden openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het IVA. Het gebruik van cijfers en/of tekst als toelichting of ondersteuning bij artikelen, boe- ken en scripties is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. IVA beleidsonderzoek en advies iii Inhoudsopgave Samenvatting.............................................................................................................. 1 1 Inleiding ........................................................................................................... 9 1.1 Inleiding ........................................................................................................... 9 1.1.1 Aanleiding voor het onderzoek ............................................................. 9 1.2 Achtergrond: veiligheidsbeleving ....................................................................10 1.2.1 Percepties van (on)veiligheid ..............................................................11 1.2.2 Meten van (on)veiligheid .....................................................................12 1.3 Wat beïnvloedt percepties? ............................................................................12 1.3.1 Afstand tot verschijnselen of incidenten ..............................................13 1.3.2 Eigen leefstijl, zelfvertrouwen en zelfbeeld .........................................13 1.3.3 Publieke familiariteit, sociale bedding en groeps(zelf)beeld ................14 1.3.4 Collectieve daadkracht ........................................................................14 1.3.5 Optreden bij incidenten .......................................................................15 1.3.6 Beeldvorming: het politiek-publicitair complex ....................................15 1.4 Veiligheidsbeleving: complex fenomeen om mee om te gaan ........................16 1.4.1 Een dubbelloops en situationeel fenomeen… .....................................16 1.4.2 … dat om een dynamische aanpak vraagt ..........................................18 2 Nieuwe Westen ..............................................................................................19 2.1 Wijkbeeld ........................................................................................................19 2.2 Score op de Veiligheidsindex .........................................................................20 2.3 Gevoelens van (on)veiligheid .........................................................................21 2.4 Veiligheidsproblemen en interventies .............................................................22 2.4.1 Algemeen ............................................................................................22 2.4.2 Overlast van hangjongeren .................................................................24 2.5 Bewonersbeelden over de wijk .......................................................................24 2.6 Sociale cohesie en betrokkenheid ..................................................................26 2.7 Analyse ..........................................................................................................26 2.7.1 Aangrijpingspunten voor perceptiebeïnvloeding .................................27 2.7.2 Regie op een positief imago ................................................................27 2.7.3 Collectieve daadkracht versterken ......................................................27 2.7.4 Rekening houden met specifieke omstandigheden .............................27 2.7.5 Positieve voedingsbodem in responsiviteit en ‘publieke familiariteit’ ...28 3 Oude Westen .................................................................................................29 iv Veiligheidsperceptie bij bewoners en professionals in vijf Rotterdamse wijken 3.1 Wijkbeeld ........................................................................................................29 3.2 Score op de Veiligheidsindex .........................................................................30 3.3 Gevoelens van (on)veiligheid .........................................................................31 3.4 Veiligheidsproblemen en interventies .............................................................32 3.5 Bewonersbeelden over de wijk .......................................................................33 3.6 Sociale cohesie en betrokkenheid ..................................................................35 3.7 Analyse ..........................................................................................................35 3.7.1 Aangrijpingspunten voor perceptiebeïnvloeding .................................36 3.7.2 Congruentie tussen probleem en zichtbaarheid interventies...............36 3.7.3 Rekening houden met persoonlijke verschillen ...................................37 3.7.4 Koers op ‘publieke familiariteit’ ............................................................37 3.7.5 Regie op imago – met een zichtbare (deel)gemeente ........................37 3.7.6 Positieve voedingsbodem in collectieve daadkracht en responsiviteit 37 4 Tarwewijk .......................................................................................................39 4.1 Wijkbeeld ........................................................................................................39 4.2 Score op de Veiligheidsindex .........................................................................40 4.3 Gevoelens van (on)veiligheid .........................................................................41 4.4 Veiligheidsproblemen en interventies .............................................................44 4.4.1 Tegengaan (woon)overlast .................................................................44 4.4.2 Tegengaan drugsoverlast ...................................................................45 4.4.3 Aanpak schoon en heel.......................................................................45 4.5 Bewonersbeelden over de wijk .......................................................................46 4.6 Sociale cohesie en betrokkenheid ..................................................................48 4.7 Analyse ..........................................................................................................49 4.7.1 Aangrijpingspunten voor perceptiebeïnvloeding .................................49 4.7.2 Regie op imago ...................................................................................49 4.7.3 Congruentie tussen probleem en zichtbaarheid interventies...............50 4.7.4 Aandacht voor het versterken van collectieve daadkracht en ‘publieke familiariteit’ ..........................................................................................50 5 Bloemhof ........................................................................................................51 5.1 Wijkbeeld ........................................................................................................51 5.2 Score op de Veiligheidsindex .........................................................................52 5.3 Gevoelens van (on)veiligheid .........................................................................53 5.4 Veiligheidsproblemen en interventies .............................................................55 5.5 Bewonersbeelden over de wijk .......................................................................56 5.6 Sociale cohesie en bewonersbetrokkenheid ..................................................59 5.7 Analyse ..........................................................................................................60 5.7.1 Aangrijpingspunten voor perceptiebeïnvloeding .................................60 5.7.2 Maak onderscheid tussen percepties dichtbij en veraf ........................61 5.7.3 Congruentie tussen probleem en zichtbaarheid interventies...............61 IVA beleidsonderzoek en advies v 5.7.4 Regie op imago en (incident-gerelateerde) communicatie over de wijk . ...........................................................................................................61 5.7.5 Aandacht voor versterking collectieve daadkracht en ‘publieke familiariteit’ ..........................................................................................61 6 Hillesluis .........................................................................................................63 6.1 Wijkbeeld ........................................................................................................63 6.2 Score op de VeiIigheidsindex .........................................................................64 6.3 Gevoelens van (on)veiligheid .........................................................................64 6.4 Veiligheidsproblemen en interventies .............................................................66 6.5 Bewonersbeelden over de wijk .......................................................................67 6.6 Sociale cohesie en betrokkenheid bij de buurt ...............................................69