Koncjepcja sieci szlaków rowerowych na terenie LGD „Wspólny Trakt” Opracowanie: SKAUT.PL POŁOŻENIE LGD Lokalna Grupa Działania „Wspólny Trakt” obejmuje trzy gminy: Kowalę, Skaryszew i Wierz- bicę. Położone są one w południowej części województwa mazowieckiego, w powiecie radom- skim. Po względem fi zycznogeografi cznym teren ten w większości zajmuje Równinę Radomską (Wzniesienia Południowomazowieckie), jedynie w części południowo-zachodniej wkracza na Przedgórze Iłżeckie, będące częścią Wyżyny Małopolskiej. Tu zaznacza się próg wapieni gór- nojurajskich, których zasoby zadecydowały o lokalizacji cementowni w Wierzbicy. Przez teren LGD przebiegają dwie drogi krajowe. W części północno-zachodniej droga nr 7 łącząca Warszawę z Krakowem, a w części wschodniej droga nr 9 Radom – Rzeszów. W zachodniej części obszaru LGD znajdują się linie kolejowe Radom – Kraków i Radom – Tomaszów Mazowiecki ze stacjami: Radom-Potkanów, Kończyce Radomskie, Rożki, Ruda Wielka. POTENCJAŁ TURYSTYCZNY LGD Potencjał turystyczny to dobra stworzone przez naturę lub powstałe w wyniku działalności człowieka, które mogą zostać wykorzystane w turystyce. Do dóbr takich zalicza się walory przyrodnicze i walory antropogeniczne. Aby stały się ce- lem podróży muszą zostać „uzupełnione” odpowiednią infrastrukturą turystyczną. Walory antropogeniczne: Zabytki na obszarze LGD GMINA KOWALA • Bardzice – kościół parafi alny pw. św. Andrzeja Boboli wzniesiony w latach 1771–1773 w Białobrzegach przez Pawła Boskiego, podkomorzego czerskiego. Przeniesiony do Bar- dzic w 1956 r. • Kowala – kościół pw. św. Wojciecha • Kowala Stępocina – cmentarz rzymsko-katolicki z początku XIX w. z zachowanymi nagrob- kami okolicznych ziemian • Kosów – murowany, klasycystyczny dwór z 2. poł. XIX w. wzniesiony dla rodziny Nieciec- kich herbu Poraj. Wokół obiektu zachowały się pozostałości parku. • Mazowszany – park podworski GMINA SKARYSZEW • Bujak – budynek mieszkalno-gospodarczy nr 2 z 1 poł. XIX w. • Chomętów – park z XVIII w. • Gębarzów – park z XIX/XX w. • Maków – zespół dworski i folwarczny XVIII/XIX (dwór, park, spichrz, lamus, gorzelnia) • Odechów – kościół pw. Zwiastowania NMP • Skaryszew – zespół kościoła pw. św. Jakuba (kościół, cmentarz, kaplica, ogrodzenie bramne) GMINA WIERZBICA • Łączany – obora • Ruda Wielka – cmentarz wojenny z I wojny światowej • Wierzbica – kościół pw. św. Stanisława biskupa z XVIII w. • Cmentarz z 1 poł. XIX w. • Wierzbica – Zalesie – cmentarz epidemiczny z 1831 r. 3 Obszary poprzemysłowe i przemysłowe Ważnym walorem antropogenicznym – nie będącym zabytkiem, na terenie LGD „Wspólny Trakt” są obszary poprzemysłowe w Wierzbicy. Znajdują się tam pozostałości cementowni – zarówno obiekty, wyrobiska i hałdy poeksploatacyjne. Drugim miejscem, w którym w bardzo widoczny sposób, poczynił zmiany człowiek – jest obszar sołectwa Sołtyków. Działają tam odkrywkowe kopalnie piasku, których wyrobiska w znaczny sposób wpłynęły na urozmaicenie krajobrazu. Imprezy Do walorów antropogenicznych obszaru należy zaliczyć także odbywające się na nim im- prezy kulturalne, sportowe itp. Imprezą o nadłuższym rodowodzie na terenie LGD są „Wstępy” w Skaryszewie - czyli targi końskie, które w przeszłości należały do największych w kraju. Walory przyrodnicze: Duża część LGD „Wspólny Trakt” od 2002 r. objęta jest ochroną jako Obszar chronionego krajobrazy (OChK) Iłża – Makowiec. Obszar ten liczy 16660 ha, z czego 10780 ha stanowią użytki rolne, 5750 ha lasy, 120 ha wody. Najcenniejszym elementem OChK Iłża – Makowiec jest torfowisko o powierzchni 700 ha położone na północny-zachód od Pakosławia. Duże znaczenie mają kompleksy leśne „Mako- wiec”, „Modrzejowice” i „Skaryszew”. Pozostałe znaczące walory przyrodnicze to: • Dolina rzeki Modrzewianki • Dolina rzeki Kobylanki • Stawy hodowlane w Pomorzanach • Stawy hodowlane w Modrzejowicach Uzupełnieniem walorów turystycznych jest baza noclegowa i gastronomiczna. Tabela 1. Obiekty noclegowe i gastronomiczne GMINA KOWALA Kosów 74 50 miejsc Kosów „Złoty Karpik” 48 381 69 69 26- 624 Kowala noclegowych Młodocin Bar „ U Antoniego” Młodocin Mniejszy 10 048 610 17 57 Mniejszy 26- 624 Kowala MIASTO I GMINA SKARYSZEW Leśny Dwór - ul. Słowackiego 84 48 385 74 88 36 miejsc Wincentów Restauracja, Hotel i Wincentów k. noclegowych Dom Weselny Skaryszewa Cyganeria - ul. Piaseckiego 1 Skaryszew 48 610 31 49 Restauracja, Hotel 26-640 Skaryszew ul. Słowackiego Skaryszew Restauracja Jubilatka 48 610 30 99 26-640 Skaryszew ul. Krasickiego 5 Skaryszew Pub „Oaza” 0509 686 345 26-640 Skaryszew Gospodarstwo Modrzejowice 16 48 610 30 60 Modrzejowice w upadłości Rybackie „Złoty Karaś” 26-640 Skaryszew 4 TURYSTYKA ROWEROWA Transport to przewóz ludzi i ładunków różnymi środkami lokomocji. Rozwijając tę defi nicję za transport rowerowy można uznać przewóz ludzi i ładunków z wykorzystaniem roweru. Rower wykorzystywany jest do przejazdów o charakterze utylitarnym i przejazdów rekre- acyjnych. Utylitarne przejazdy rowerowe obejmują przejazdy, których celem jest dotarcie do miejsca pracy, do sklepu, kościoła, szkoły itp., czyli przejazdy o charakterze użytkowym. Rekreacyjne przejazdy rowerowe to te, które związane są z przemieszczaniem się rowerem w czasie wolnym, w celach wypoczynkowych, poznawczych itp. W kategorii rekreacyjnych przejazdów rowerowych będzie mieściła się turystyka rowerowa. W literaturze anglosaskiej za turystykę rowerową uznaje się wycieczkę rowerową, któ- rej czas trwania jest dłuższy niż 3 godziny, wyjazdy krótsze kwalifi kowane są jako rekreacja rowerowa. Proponujemy jednak inny podział. Za turystykę rowerową należy uznać wyjazd o charakterze rekreacyjnym, podczas którego głównym środkiem poruszania się jest rower, a czas trwania obejmuje co najmniej jeden nocleg. Jeśli wyjazd nie obejmuje noclegu należy zakwalifi kować go do rekreacji rowerowej. Tabela 2. Turystyka i rekreacja rowerowa Turystyka rowerowa Rekreacja rowerowa Objazdowa Pobytowa Głównym sposobem poruszania Przejazd po danym terenie Wyjazdy, zazwyczaj w pobliżu się jest jazda na rowerze, ale z codzienną zmianą miejsca miejsca zamieszkania, na niezbyt noclegi odbywają się w jednym noclegu długie trasy miejscu Cechy uczestników Osoby przede wszystkim Osoby w różnym wieku, znajo- Osoby w różnym wieku, często w wieku 20-30 lat o różnym mi, rodziny. grupy młodzieży lub rodziny. poziomie zamożności. Najczęściej nie znające dobrze Znają okolicę. Osoby dobrze przygotowane, terenu lub nie mające sprecyzo- Wyjazd ma na celu osiągnięcie z określoną trasą przejazdu. wanych planów w zakresie tras, jakiegoś atrakcyjnego miejsca Korzystają z dobrego które chcą pokonać. (np. lokalnego kąpieliska). sprzętu. Oczekiwania uczestników Dobre warunki noclegowe, zapewniające różnego rodzaju Dobra jakość tras (najlepiej dodatkowe rozrywki. Warunki noclegowe zapew- ścieżki rowerowe). Dobre oznakowanie szlaków niające bezpieczne prze- Baza gastronomiczna w miejscu i atrakcji turystycznych, chowanie roweru i reszty docelowym. przewodniki, ulotki sprzętu. Możliwość wynajęcia roweru. informacyjne, punkty informacji Dobre warunki sanitarne. Parking na samochód, którym turystycznej. przyjechali. Dobra jakość tras. Możliwość wynajęcia rowerów. Źródło: Opracowanie własne. Z obserwacji prowadzonych przez autorów opracowania na terenie LGD „Wspólny Trakt” wynika, że z roku na rok zmniejsza się ilość osób korzystających z rowerów w celach utyli- tarnych. Związane jest to z postrzeganiem roweru jako środka lokomocji odpowiedniego dla ludzi o niskim statusie majątkowym i coraz większej powszechności samochodów osobowych, a także ze wzmożonego ruchu samochodowego na drogach i braku ścieżek rowerowych. Pozytywnym trendem jest wzrost ilości przejazdów rowerowych w celach rekreacyjnych i turystycznych. Zjawisko to dotyczy przede wszystkim mieszkańców dużych miast (w tym wy- padku Radomia), ale dzięki tzw. dyfuzji innowacji – mieszkańcy miast poruszając się rowerami po terenach wiejskich, popularyzują ten sposób rekreacji wśród mieszkańców wsi – pojawiają się przypadki wykorzystywania roweru w celach rekreacyjnych przez mieszkańców wsi. 5 DEFINICJA SZLAKU ROWEROWEGO Jednym ze sposobów wspierania rozwoju rekreacji rowerowej jest tworzenie rowerowych tras turystycznych. Trasa rowerowa to spójny ciąg różnych rozwiązań technicznych umożliwiających bezpiecz- ne poruszanie się rowerem. Trasa rowerowa składa się z odcinków o różnym charakterze wynikającym z parametrów technicznych obejmujących: szerokość, rodzaj nawierzchni, ozna- kowanie oraz dominującej funkcji. Elementami trasy rowerowej są: • Droga rowerowa – część trasy rowerowej o określonych parametrach technicznych oznaczona znakami F-19, P-23, C-13. Składająca się ze: ścieżek rowerowych (droga publiczna lub jej część przeznaczona dla ruchu rowerowego, oznaczona znakami F- 19, P-23, C-13) i ulic uspokojonego ruchu (ulice o dozwolonej prędkości do 30 km/h). • Szlak rowerowy – część trasy rowerowej oznaczona znakami R-1, R-2, R-3 o funkcji turystyczno-rekreacyjnej lub sportowej. Trasy rowerowe mogą pełnić różne funkcje. Ich odcinki będące drogami rowerowymi po- wstają zazwyczaj na terenach o wysokim stopniu urbanizacji w celu poprawy bezpieczeństwa rowerzystów, zmniejszenia natężenia ruchu samochodowego oraz związanego z nim hałasu i zanieczyszczeń. Szlak to (wg J. Styperka) „przestrzenny ciąg turystyczny służący do linearnej penetracji rekreacyjnej inicjującej interakcyjne związki pomiędzy turystą a środowiskiem geografi cznym, zachodzące w strefi e percepcji krajobrazu multisensorycznego”. Dzięki temu pełni przede wszystkim funkcję turystyczną i ekologicznę, które polegają „na umożliwianiu