[TYTUŁ DOKUMENTU] [Podtytuł dokumentu] [DATA] [NAZWA FIRMY] [Adres firmy] Koziołek Matołek zmienia… Redakcja naukowa: Karolina Kępczyk Rafał Kasprzak Raport z projektu badawczego pt. „Koziołek Matołek zmienia, systemowy projekt badawczy uczestnictwa dzieci i młodzieży w kulturze” Pacanów, 2015 1 Tytuł: Koziołek Matołek zmienia … Redakcja naukowa: Karolina Kępczyk, Rafał Kasprzak Recenzent: Teresa Słaby Autorzy: Rys Historyczny Europejskiego Centrum Bajki. Karolina Kępczyk Rozdział 1. Beata Mazurek-Kucharska Rozdział 2. Janina Kowalik Rozdział 3. Barbara Gierszewska, Monika Bator, Radosław Szmatoła Rozdział 4. Paulina Forma, Ana Kamińska, Anna Wileczek Rozdział 5. Rafał Kasprzak © Copyright by Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie Licencja: Uznanie autorstwa 3.0 Polska Wydanie I ISBN 978-83-934999-7-7 Wydawca Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie ul. Kornela Makuszyńskiego 1, 28-133 Pacanów www.stolica-bajek.pl Nakład 200 egz. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2 Wstęp Niniejsza publikacja powstała w wyniku realizacji projektu badawczego pt. „Koziołek Matołek zmienia, systemowy projekt badawczy uczestnictwa dzieci i młodzieży w kulturze” dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Obserwatorium kultury” i zrealizowanego przez Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie w latach 2014 – 2015. Inspiracją dla podjęcia projektu była znana maksyma Jana Zamoyskiego „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie...” edukacja kulturalna wpływa bowiem w określonym stopniu na zachowanie młodzieży kształtując jej mechanizmy uczestnictwa w kulturze rozumiane jako całość społecznych zachowań. Na potrzeby projektu badawczego przyjęto założenie iż kontakt z kulturą symboliczną wpływa w określony sposób na psychikę, światopogląd oraz kompetencje społeczne osoby, przez co determinowany jest jej sposób percepcji świata i zachowań społecznych. Projekt badawczy składał się z pięciu komponentów badawczych, każdy z nich podejmował próbę rozpoznania mechanizmów oddziaływania kultury symbolicznej na określony obszar kompetencji społecznych warunkujących sposób uczestnictwa w kulturze. Wyniki badań prowadzonych w ramach poszczególnych komponentów zostały przedstawione w kolejnych rozdziałach. Komponent 1. Koziołek Matołek stymuluje kreatywność - zakres prac badawczych był zorientowany na rozpoznanie wpływu odwiedzin u Koziołka Matołka (czyli pobytu w Europejskim Centrum Bajki) na szeroko rozumianą kreatywność odbiorców. Komponent 2. Koziołek Matołek uczy norm i wartości – zakres prac badawczych był zorientowany na: diagnozę stanu świadomości dzieci i młodzieży pod kątem obecności wartości i norm etycznych wyniesionych z tradycyjnych polskich bajek; zbadanie stopnia wykorzystania polskich bajek na etapie socjalizacji pierwotnej w rodzinach oraz w procesach edukacyjnych na etapie wczesnoszkolnym; zidentyfikowanie wartości i norm wyniesionych bądź zapamiętanych z lektur (filmów) polskich bajek oraz bajek innych kręgów kulturowych; rozpoznanie postaw dzieci i młodzieży wobec podstawowych wartości międzyludzkich obecnych w tradycyjnych bajkach polskich. Komponent 3. Koziołek Matołek na tle innych bohaterów bajek – zakres prac badawczych koncentrował się na określeniu miejsca Koziołka Matołka wśród innych tekstów kultury dziecięcej oraz jako ikony ECB w Pacanowie. Komponent 4. Koziołek Matołek jako animator kultury – zakres prac badawczych koncentrował się na rozpoznaniu indywidualnej opinii młodych amatorów kultury, ich 3 zainteresowań i oczekiwań względem placówek kultury na terenie województwa świętokrzyskiego. Komponent 5. Koziołek Matołek stymuluje lokalną gospodarkę – zakres prac badawczych koncentrował się na zidentyfikowaniu oraz oszacowaniu oddziaływania społeczno – ekonomicznego Europejskiego Centrum Bajki im. Koziołka Matołka poprzez oszacowanie poziomu efektów bezpośrednich, pośrednich oraz indukowanych. W projekcie uczestniczyli pracownicy naukowi ze Społecznej Akademii Nauk w Łodzi Wydział Zamiejscowy w Warszawie, Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Podjęta praca badawcza, której efektem jest niniejsza publikacja, jest pierwszą w Polsce próbą interdyscyplinarnego zbadania i opisania relacji zachodzących pomiędzy światem kultury symbolicznej a systemem społeczno-ekonomicznym. A jeżeli jesteś, Szanowny Czytelniku, zainteresowany praktycznym zbadaniem Koziołka Matołka zapraszamy do Pacanowa! Karolina Kępczyk & Rafał Kasprzak Pacanów, 2015 4 Spis treści Wstęp ...................................................................................................................................................... 3 Spis treści ................................................................................................................................................. 5 Rys historyczny Europejskiego Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie ................................ 8 13 lat temu … ....................................................................................................................................... 8 Witajcie w naszej bajce … .................................................................................................................. 10 Gruszki na wierzbie, teatr w szafie, takie rzeczy tylko w Pacanowie ................................................ 12 Dzieje się ............................................................................................................................................ 14 Quo vadis ........................................................................................................................................... 16 1. Pierwszy obszar badawczy - Koziołek Matołek stymuluje kreatywność ........................................... 18 1.1. Wprowadzenie ........................................................................................................................... 18 1.2. Metodyka badań ........................................................................................................................ 20 1.2.1. Metody badań ..................................................................................................................... 20 1.2.2. Organizacja i przebieg badań .............................................................................................. 21 1.2.3. Charakterystyka badanej grupy uczniów ............................................................................ 21 1.3. Analiza i interpretacja wyników badań empirycznych ............................................................... 23 1.4. Wnioski ....................................................................................................................................... 30 2. Drugi obszar badawczy – Koziołek Matołek uczy wartości i norm .................................................... 31 2.1. Wprowadzenie ........................................................................................................................... 31 2.2. Metodyka badań ........................................................................................................................ 34 2.3. Rola bajki w rozwoju dziecka ...................................................................................................... 36 2.4. Czytanie bajek dzieciom ............................................................................................................. 36 2.5. Dzieci a bajka telewizyjna ........................................................................................................... 39 2.6. Bajka jako narzędzie przyswajania wartości i norm moralnych ................................................. 43 2.7. Bajki w świadomości 12-13 letnich dzieci .................................................................................. 47 2.8. Nastolatki o tym, czego nauczyły się z bajek okresu dzieciństwa .............................................. 50 2.8. Wnioski ....................................................................................................................................... 54 3. Trzeci obszar badawczy – Koziołek Matołek na tle innych bohaterów bajek ................................... 56 3.1. Konceptualizacja badania ........................................................................................................... 56 3.2. Omówienie wyników badań ....................................................................................................... 56 3.2.1. Analiza danych zastanych .................................................................................................... 58 3.2.2. Konstrukcja narzędzi badawczych ....................................................................................... 58 3.3. Analiza wyników ......................................................................................................................... 58 5 3.4. Koziołek Matołek w świetle krytyki literackiej, artystycznej, filmowej - kwerenda ................... 64 3.4.1. Bibliografia – przygody Koziołka Matołka ........................................................................... 64 3.4.2. Filmy .................................................................................................................................... 67 3.4.3. Dokumenty muzyczne; audioboki ....................................................................................... 67 3.4.4. Słuchowiska ........................................................................................................................