Program Ochrony Przyrody RDLP w Katowicach Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Opole na okres 01.01.2014 – 31.12.2023 2 REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W KATOWICACH PLAN URZĄDZENIA LASU dla NADLEŚNICTWA OPOLE OBRĘBY: DĄBROWA OPOLSKA GRUDZICE KRASIEJÓW ZBICKO na okres gospodarczy od 1 stycznia 2014r. do 31 grudnia 2023r. PROGRAM OCHRONY PRZYRODY Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie ul. Senatorska 15, 30-106 Kraków tel. (12) 421 95 42, faks (12) 421 66 94 [email protected] www.krakow.buligl.pl NIP: 525-000-78-85 3 4 SPIS TREŚCI Wstęp. ....................................................................................................................................... 11 1. Ogólna charakterystyka nadleśnictwa. .............................................................................. 14 1.1 Położenie. ............................................................................................................... 14 1.1.1 Podział administracyjny ..................................................................................... 14 1.2 Podział administracyjny na leśnictwa. ................................................................... 20 1.3 Położenie przyrodniczo-leśne ................................................................................ 22 1.3.1 Przynależność do krainy, dzielnicy przyrodniczo-leśnej i mezoregionów ........ 22 1.3.2 Położenie geograficzne i wysokościowe ............................................................ 26 2 Klimat. ............................................................................................................................... 28 3 Wody, tereny źródliskowe, mała retencja. ........................................................................ 34 4 Rzeźba terenu .................................................................................................................... 36 4.1 Budowa geologiczna i warunki glebowe. .............................................................. 36 5 Charakterystyka typów siedliskowych lasu ...................................................................... 37 6 Struktura użytkowania ziemi w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa. .............................. 43 7 Ilość i rozmiar kompleksów leśnych ................................................................................. 45 8 Funkcje lasów.................................................................................................................... 45 9 Ogólna charakterystyka drzewostanów. ............................................................................ 50 10 Wybrane zagadnienia z zakresu turystyki i rekreacji. ....................................................... 50 11 Formy ochrony przyrody. .................................................................................................. 64 12 Rezerwaty przyrody .......................................................................................................... 64 12.1 Rezerwaty istniejące .............................................................................................. 64 13 Parki krajobrazowe. ........................................................................................................... 68 14 Obszary chronionego krajobrazu ...................................................................................... 70 15 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. ...................................................................... 74 16 Pomniki przyrody. ............................................................................................................. 78 17 Użytki ekologiczne. ........................................................................................................... 79 18 Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe ................................................................................. 80 19 Stanowiska dokumentacyjne ............................................................................................. 81 20 Ochrona gatunkowa. ......................................................................................................... 82 20.1 Flora, gatunki prawnie chronione. ......................................................................... 82 20.2 Fauna, gatunki prawnie chronione. ........................................................................ 85 20.3 Gatunki specjalnej troski ........................................................................................ 90 21 Siedliska naturowe - dane z inwentaryzacji przyrodniczej ............................................... 90 21.1 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion ........................................................................................... 94 21.2 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) ............................................. 95 21.3 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)* ........................... 96 21.4 7120 Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji ...................................................................................... 97 21.5 7150 Obniżenia na podłożu torfowym ................................................................... 98 21.6 9110 Kwaśne buczyny ........................................................................................... 98 5 21.7 9170 Grądy środkowoeuropejskie i subkontynentalne .......................................... 99 21.8 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) .................. 100 21.9 91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum) ............................................................................................... 102 21.10 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Fraxino-Alnetum .................................................................... 103 21.11 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) .................. 105 22 Pozaustawowe formy ochrony przyrody. ........................................................................ 111 22.1 Lasy o charakterze zbliżonym do naturalnego ..................................................... 111 22.2 Lasy na siedliskach wilgotnych. .......................................................................... 113 22.3 Lasy HCVF .......................................................................................................... 120 23 Zagadnienia nasiennictwa i selekcji. ............................................................................... 122 23.1 Położenie Nadleśnictwa na tle obowiązującego podziału Polski na regiony nasienne. .............................................................................................................. 122 23.2 Syntetyczne zestawienie obiektów bazy nasiennej w Nadleśnictwie. ................. 122 23.3 Wyłączone Drzewostany Nasienne. ..................................................................... 123 23.4 Gospodarcze Drzewostany Nasienne. .................................................................. 123 23.5 Rejestrowane uprawy pochodne. ......................................................................... 124 23.6 Plantacyjne Uprawy Nasienne (PUN) i Plantacje Nasienne. ............................... 125 23.7 Drzewa mateczne. ................................................................................................ 125 23.8 Produkcja szkółkarska ......................................................................................... 126 24 Walory przyrodniczo – leśne. ......................................................................................... 126 25 Charakterystyka drzewostanów w aspekcie typologii urządzeniowej. ........................... 128 26 Bogactwo gatunkowe i struktura pionowa drzewostanów. ............................................. 128 27 Pochodzenie drzewostanów. ........................................................................................... 131 28 Zasoby drzewne. ............................................................................................................. 131 29 Drzewostany 100 – letnie i starsze. ................................................................................. 135 30 Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z warunkami siedliskowymi. ................ 142 31 Formy degeneracji ekosystemu leśnego. ......................................................................... 146 31.1 Aktualny stan siedliska. ....................................................................................... 146 31.2 Borowacenie. ....................................................................................................... 152 31.3 Monotypizacja - ujednolicenie gatunkowe lub wiekowe. .................................... 154 31.4 Neofityzacja. ........................................................................................................ 154 32 Określenie kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu. ............................................... 157 32.1 Ocena zdrowotnego i sanitarnego stanu lasu. ...................................................... 157 32.2 Aktualne zagrożenia lasu przez zespół czynników abiotycznych i biotycznych. 158 32.2.1 Szkody powodowane przez czynniki abiotyczne. ............................................ 158 32.2.2 Choroby grzybowe ..........................................................................................