NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) BUNGE LA TANZANIA ________ MAJADILIANO YA BUNGE _________ MKUTANO WA KUMI NA TISA Kikao cha Arobaini na Sita – Tarehe 15 Juni, 2020 (Bunge Lilianza Saa Tatu Asubuhi) D U A Spika (Mhe. Job Y. Ndugai) Alisoma Dua SPIKA: Waheshimiwa Wabunge tukae, tunaendelea na Mkutano wetu wa 19, Kikao cha 46, bado kimoja tu cha kesho. Katibu! NDG. STEPHEN KAGAIGAI – KATIBU WA BUNGE: HATI ZILIZOWASILISHWA MEZANI Hati zifuatazo ziliwasilishwa mezani na: NAIBU WAZIRI WA FEDHA NA MIPANGO: Maelezo ya Waziri wa Fedha na Mipango kuhusu Muswada wa Sheria ya Fedha wa Mwaka 2020 (The Finance Bill, 2020). Muhtasari wa Tamko la Sera ya Fedha kwa Mwaka wa Fedha 2020/2021 (Monetary Policy Statement for the Financial Year 2020/2021). MHE. ALBERT N. OBAMA - K.n.y. MWENYEKITI WA KAMATI YA KUDUMU YA BUNGE YA BAJETI:Maoni ya Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Bajeti Kuhusu Muswada wa Sheria ya Fedha wa Mwaka 2020 (The Finance Bill, 2020). 1 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) MHE. RHODA E. KUNCHELA - K.n.y. MSEMAJI MKUU WA KAMBI RASMI YA UPINZANI BUNGENI KWA WIZARA YA FEDHA NA MIPANGO: Maoni ya Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni kuhusu Muswada wa Sheria ya fedha wa mwaka 2020 (The Finance Bill, 2020). MHE. DKT. TULIA ACKSON - MAKAMU MWENYEKITI WA KAMATI YA KUDUMU YA BUNGE YA KANUNI ZA BUNGE: Azimio la Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Kanuni za Bunge kuhusu Marekebisho ya Kanuni za Bunge SPIKA: Asante sana Mheshimiwa Naibu Spika, Katibu MASWALI NA MAJIBU (Maswali yafuatayo yameulizwa na kujibiwa kwa njia ya mtandao) Na. 426 Migogoro ya Mipaka MHE. MARIAM N. KISANGI aliuliza:- Kumekuwepo na migogoro mingi ya mipaka katika ngazi za Mitaa, Kijiji, Kata, Wilaya na hata Mkoa hali inayosababisha maeneo husika kutotambua vizuri wakazi wake:- Je, Serikali ina mpango gani wa kutatua tatizo hilo? WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA alijibu:- Mheshimiwa Spika, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Mariam Nassor Kisangi, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo:- 2 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Mheshimiwa Spika, Sheria ya Serikali za Mitaa (Mamlaka za Wilaya), Sura 287, Sheria ya Serikali za Mitaa (Mamlaka za Miji), Sura 288 na Sheria ya Mipango Miji, Na.8 ya mwaka 2007 zimeweka utaratibu wa kuzingatia wakati wa kuanzisha na kusimamia Maeneo ya Utawala (Mitaa, Vijiji, Kata, Wilaya na hata Mikoa). Utaratibu huo, pamoja na mambo mengine, unahusisha kuandaa Matangazo ya Serikali (Government Notice-GN) yenye maelezo ya mipaka ya ardhi ya kila eneo la utawala hasa wakati wa uanzishaji wa mamlaka hizo. Mheshimiwa Spika, hata hivyo, kumekuwepo na changamoto kadhaa ikiwemo: Kutotafsiriwa vyema matangazo hayo ya Serikalini ardhini jambo linalosababisha wananchi kutotambua vizuri mipaka hiyo na hivyo kuleta migogoro na wananchi kutozingatia ipasavyo mipaka kama ilivyobainishwa kwenye Matangazo ya Serikali. Ili kukabiliana na changamoto hizo, Ofisi ya Rais, TAMISEMI inapitia na kuboresha Mwongozo wa Uanzishwaji wa Mamlaka za Serikali za Mitaa wa mwaka 2014 ambao utapaswa kuzingatiwa na Mamlaka za Serikali za Mitaa zote wakati wa kuanzisha maeneo mapya au kupandisha hadhi maeneo ya utawala. Mheshimiwa Spika, katika utaratibu huo, kusudio la kuanzisha eneo jipya la utawala (Kiijiji, Kata, Halmashauri ya Wilaya, Mji, Manispaa au Jiji) lililojadiliwa na vikao stahiki lazima liambatane na Rasimu ya Ramani inayoainisha mipaka ya kijiografia ya mamlaka inayopendekezwa kuanzishwa pamoja na rasimu ya ramani ya mamlaka inazopakana nazo. Aidha, ili kuondoa migogoro, uhakiki wa ramani hizo uwandani utafanyika kabla ya Waziri mwenye dhamana na Serikali za Mitaa kutoa kibali cha uanzishaji wa mamlaka hizo. Mheshimiwa Spika, katika Mamlaka za zamani (zisizo mpya), Serikali kupitia Ofisi ya Rais, TAMISEMI pamoja na Wizara ya Ardhi, Nyumba na Maendeleo ya Makazi, imeendelea kutatua migogoro ya mipaka kwa kupitia na kutafsiri ardhini Matangazo mbalimbali ya Serikali yaliyoanzisha Wilaya na Mikoa husika na kuondoa mkanganyiko wa mipaka. Pia, Ofisi ya Rais, TAMISEMI 3 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) inaandaa mfumo wa usajili wa maeneo ya utawala kwa njia ya kielektroni unaoitwa Administrative Areas Registration System-AReS ambao utazuia mwingiliano (overallaping) wa mipaka na hivyo kupunguza migogoro. Na. 427 Hitaji la Gari la Wagonjwa Kituo cha Afya Bwisya MHE. KEMILEMBE J. LWOTA aliuliza:- Kituo cha Afya cha Bwisya kilichoko Kisiwani Ukara kimekarabatiwa kwa kiwango kikubwa na kuwa na hadhi ya hospitali; Serikali iliahidi kupeleka gari la wagonjwa toka mwaka juzi lakini bado gari hilo halijapelekwa:- Je, ni lini gari la wagonjwa litapelekwa katika Kituo hiki? WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA alijibu:- Mheshimiwa Spika, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Kamilembe Julius Lwota, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Spika, kulingana na mazingira ya kituo hiki, kuna hitaji la usafiri kwa ajili ya wagonjwa kutoka kisiwa cha Ukara kwenda maeneo mengine hususan Hospitali ya Nansio ambayo iko kwenye Kisiwa cha Ukerewe. Kwa kuwa visiwa hivi vimetanganishwa na maji, Serikali imeona umuhimu wa kutengeneza boat ambulance mpya kwa ajili ya Kisiwa cha Ukara badala ya kununua gari. Boti hiyo imekamilika na inatumika. Na. 428 Mradi wa Maji wa Lwakajungu – Karagwe MHE. ALFREDINA A. KAHIGI aliuliza:- 4 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Mradi wa maji Ziwa Lwakajungu uliopo Wilayani Karagwe, Mkoani Kagera unaoanzia Kata ya Bweranyange mpaka Nyaishozi ulianza tangu mwaka 2005 lakini mpaka sasa hakuna jitihada zinazoonekana:- Je, ni lini Serikali itawapatia wananchi hao maji ya uhakika na kuwatua ndoo kichwani wanawake wa wilaya hiyo? WAZIRI WA MAJI alijibu:- Mheshimiwa Spika, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Alfredina Apolinary Kahigi, Mbunge wa Viti Maalum, Kagera, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Spika, Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kushirikiana na Serikali ya India imeingia Mkataba wa Mkopo wa masharti nafuu kwa ajili ya kutekeleza Miradi ya Maji na Usafi wa Mazingira katika miji 28 ukiwemo Mji wa Kayanga/Omurushaka ambao ni Makao Makuu ya Wilaya ya Karagwe. Mwezi Mei, 2019 Wizara ya Maji iliingia Mkataba na Mhandisi Mshauri kwa ajili ya kufanya usanifu wa kina wa miradi katika miji hiyo ukiwemo Mji wa Kayanga. Mheshimiwa Spika, kwa sasa taratibu za manunuzi ya Wakandarasi zinaendelea ambapo ujenzi wa miradi unatarajiwa kuanza mwezi Julai, 2020. Mradi huu utakapokamilika unatarajiwa kunufaisha wananchi wapatao milioni nne kwa kuanzia na wananchi milioni sita ifikapo mwaka 2040 katika miji 28. Na.429 Uchakavu wa Mitambo – Skimu ya Maji Makonde MHE. ABDALLAH D. CHIKOTA aliuliza:- Skimu ya Maji ya Makonde inakabiliwa na tatizo kubwa la uchakavu wa mitambo na umeme usio wa uhakika na hivyo kushindwa kusambaza maji hadi Mji wa Nanyamba. 5 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Je, Serikali ina mpango gani wa kutatua tatizo hilo? WAZIRI WA MAJI alijibu:- Mheshimiwa Spika, eneo la Mamlaka ya Maji Makonde ina jumla ya watu 510,975 wenye mahitaji ya maji mita za ujazo 766,462 kwa mwezi. Maeneo yaliyofikiwa na miundombinu ya maji yana wakazi wapatao 275,928.00 wenye mahitaji ya maji mita za ujazo 413,892 kwa mwezi sawa na asilimia 54 ya mahitaji ya wakazi wote wa Mamlaka ya Maji Makonde. Miundombinu iliyopo inaweza kuzalisha maji mita za ujazo 482,400 kwa mwezi kiasi ambacho kinakidhi mahitaji ya watu wote waliofikiwa na mtandao wa maji. Mheshimiwa Spika, kwa lengo la kupunguza gharama za uendeshaji na matengenezo, uwekezaji umepangwa kuelekezwa kwenye chanzo cha Mitema kwani chanzo hicho kina gharama za umeme nafuu zaidi katika uzalishaji maji na uwezo wa chanzo hiki ni mkubwa kuliko vyanzo vingine na unaotosheleza mahitaji ya wakazi wote na kijiografia kiko katikati ya eneo la Mamlaka ya Maji Makonde. Mheshimiwa Spika, katika kuhakikisha wananchi wanaoishi maeneo yanayohudumiwa na Mamlaka ya Maji Makonde wanapata huduma ya maji, Serikali kupitia Wizara ya Maji ikishirikiana na Wadau wa Maendeleo imetoa kipaumbele katika uboreshaji wa huduma ya maji katika Mamlaka hiyo. Katika kipindi kilichoanzia mwaka 2015 hadi 2020, miradi yenye thamani ya Shilingi 13,436,000,000 imetekelezwa na miradi mingine inaendelea kujengwa. Aidha, Serikali itaendelea kuchukua hatua mbalimbali ikiwa ni jitihada za kukabiliana na tatizo la uchakavu wa mitambo, miundombinu na umeme usio wa uhakika kwa kufanya marekebisho ya mitambo iliyopo pamoja na kutoa kipaumbele katika matumizi ya nishati jadilifu na hatimaye kupunguza gharama za uendeshaji kwa wananchi. 6 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Na. 430 Hitaji la Baraza la Ardhi la Wilaya MHE. DKT. RAPHAEL M. CHEGENI aliuliza:- Wilaya ya Busega haina Baraza la Ardhi na hivyo kupelekea kesi za ardhi za wilaya hiyo kupelekwa wilaya za jirani: - Je, ni lini Busega watapatiwa Baraza la Ardhi la Wilaya? WAZIRI WA ARDHI, NYUMBA NA MAENDELEO YA MAKAZI alijibu:- Mheshimiwa Spika, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Dkt. Raphael Masunga Chegeni, Mbunge wa Busega, kama ifuatavyo: - Mheshimiwa Spika, Serikali kupitia Wizara ya Ardhi, Nyumba na Maendeleo ya Makazi hadi sasa imeunda jumla ya Mabaraza 111 ambapo kati ya hayo, Mabaraza 55 yanatoa huduma na Mabaraza 56 hayajaanza kutoa huduma kutokana na changamoto za uhaba wa rasilimali watu na majengo ya ofisi. Ili Baraza liweze kutoa huduma linahitaji kuwa na jengo la ofisi pamoja na watumishi, yaani angalau Mwenyekiti wa Baraza mmoja, Katibu Muhtasi, Msaidizi wa Kumbukumbu, Msaidizi wa Ofisi, Dereva na Mlinzi. Mheshimiwa Spika, taratibu za ajira kupata watumishi zitakapokamilika, wananchi wa Wilaya ya Busega watapewa kipaumbele kwa kufungua Baraza la Ardhi na Nyumba la Wilaya ili kuondokana na adha ya kusafiri umbali mrefu kufuata huduma katika Baraza la Ardhi na Nyumba la Wilaya lililopo Maswa. Aidha, natoa rai kwa uongozi wa Wilaya ya Busega waweze kuandaa na kutoa jengo litakalofaa kutumika kwa matumizi ya Ofisi ya Baraza la Ardhi na Nyumba la Wilaya, tukiwa tunasubiri upatikanaji wa watumishi wa kuhudumia Baraza hilo. 7 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Na. 431 Upatikanaji wa Chanjo ya Mama na Mtoto – Katavi MHE. TASKA R. MBOGO aliuliza:- Katavi ni Mkoa wa mwisho katika upatikanaji wa chanjo kwa mama na mtoto:- Je, Serikali ina mkakati gani wa kuhakikisha akinamama na watoto wa Mkoa wa Katavi wanapata chanjo.