UCHWALA NR IV/34/2019 RADY POWIATU KONINSKIEGO zdnia21 Iutego2019r. w sprawie przyj?cia ,,Powiatowego Programu Opieki nad Zabytkami Powiatu Koniiiskiego na lata 2019-2022" Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 7 i art. 12 ust. 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz^dzie powiatowym (Dz. U. z2018r. poz. 995 ze zmianami) wzwi^zku z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy zdnia 31 pazdziernika 2018 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 2067) o ochronie zabytkow i opiece nad zabytkami, Rada Powiatu Koniiiskiego uchwala, co nast?puje: 1. Przyjmuje si^ "Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Koniiiskiego na lata 2019- 2022" zaopiniowany pozytywnie przez Wielkopolskiego Wojewddzkiego Konserwatora Zabytkow w Poznaniu, stanowi^cy zal^cznik do niniejszej uctiwaty. 2. Wykonanie uctiwaty powierza si? Zarz?dowi Powiatu Koniiiskiego. 3. Uchwala wchodzi w zycie z dniem podj?cia i podlega ogtoszeniu w Dzienniku Urz?dowym Wojewddztwa Wielkopolskiego. Przewodnio^y Rady Januszl Zatacznik do uchwaty nr IV/34/2019 Rady Powiatu Koniiiskiego 2dnia21 Iutego2019r. POWIATOWY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI POWIATU KONINSKIEGO NA LATA 2019 - 2022 Wojewodzki Ochrony Zabytkow w Poznaniu Wielkopolski Wojewodzki Konserwator Zabytkow Uzgodniono ze slanowiska konscrwatorskicgo k do pisma'tlaoy j-j^yo^^a^owioiua^puza'ulmi. OPRACOWAN1E: m ART Marta Danielska [email protected] CZERWIEC 2018 Powiatowy program opieki nad zabytkami Powiatu Koniriskiego na lata 2019 - 2022 Spis tresci 1.Wstp3 2.Podstawa prawna opracowania Powiatowego programu opieki nad zabytkami4 3.Uwarunkowania formalno - prawne ochrony i opieki nad zabytkami5 3.1.Mi^dzynarodowe uwarunkowania prawne ochrony dziedzictwa kulturowego5 3.2.Wewn^trzne uwarunkowania prawne ochrony dziedzictwa kulturowego6 4.Uwarunkowania zewn^trzne ochrony dziedzictwa kulturowego14 4.1. Relacje Powiatowego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie wojewodztwa18 5.Uwarunkowania wewngtrzne ochrony dziedzictwa kulturowego23 5.1.Relacje Powiatowego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie powiatu23 5.2.Charakterystyka zasobow oraz anaiiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego powiatu konihskiego26 5.2.1.Charakterystyka powiatu26 5.2.2.Zarys historii obszaru powiatu29 5.3.Krajobraz kulturowy i zabytki o najwyzszym znaczeniu dla powiatu33 5.3.1.Dziedzictwo materialne33 5.3.2.Dziedzictwo niematerialne73 5.4.Zabytki obj^te prawnymi formami ochrony79 5.4.1.Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytkow79 5.4.2.Zabytki ruchome wpisane do rejestru zabytkow ruchomych na terenie powiatu88 5.4.3.Zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytkow91 5.5.Gminne ewidencje zabytkow i gminne programy opieki nad zabytkami na terenie powiatu... 92 6.Anaiiza SWOT93 7.Zatozenia programowe oraz zasady oceny realizacji Powiatowego programu opieki nad zabytkami 96 8.Instrumentarium realizacji Powiatowego programu opieki nad zabytkami100 9.Zrodta finansowania Powiatowego programu opieki nad zabytkami102 9.1.Dotacje103 9.2.Programy operacyjne Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego108 9.3.Srodki europejskie109 10.Realizacja i finansowanie przez powiat konihski zadah z zakresu ochrony zabytkow113 11.Bibliografia114 12.Spis tabel i rysunkow115 Powiatowy program opieki nad zabytkami Powiatu Koninskiego na lata 2019 - 2022 1. Dziedzictwo kulturowe jako jeden z podstawowych aspektow zycia i dziatalnosci cztowieka, ksztattuje zwi?zki mi?dzyludzkie i okresla tozsamosc i swiadomosc spotecznosci. Obiekty zabytkowe stanowi? cenny element kultury, ktory wptywa na ksztattowanie si? otoczenia cztowieka wspotczesnego, maj?cy wszechstronny wptyw na jego zycie codzienne. Bogactwo i rdznorodnosc dziedzictwa, nalezycie piel?gnowane i wykorzystane, powinny stanowic jeden z gtdwnych czynnikow rozwoju zycia spoteczno - gospodarczego. Po zapocz?tkowaniu w Polsce przemian ustrojowych pojawity si^ nowe zjawiska i postawy wobec problemu ochrony dorobku i spuscizny minionych pokolen. Zacz?to postrzegac dziedzictwo kulturowe, jako jedn? z wazniejszych gat?zi zycia gospodarczego, ktora moze generowac znaczne zyski. Przejawem nowego podejscia wtadz do roli dziedzictwa kulturowego byto przyj?cie 23 lipca 2003 r. ustawy o ochronie zabytkow i opiece nad zabytkami, ktdra zast^pita star^ ustaw? o ochronie dobr kultury z 1962 r., na nowo zdefiniowata poj?cia z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego i okreslita polityk? pahstwa oraz powinnosci wtadz pahstwowych i samorz^dowych w tej dziedzinie. Przedmiotem Powiatowego programu opieki nad zabytkami Powiatu Koninskiego (POnZ) jest problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego w ramach powiatu. Niniejsze opracowanie sporz?dzono zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkow i opiece nad zabytkami (t. j. Dz. U. z 2018 r, poz. 2067) oraz z wytycznymi Narodowego Instytutu Dziedzictwa. POnZ sporz?dzany jest przez Starostp, nast?pnie po uzyskaniu opinii Wojewodzkiego Konserwatora Zabytkow, zostaje przyj?ty przez Rad? Powiatu. POnZ ogtaszany jest w Dzienniku Urzpdowym Wojewddztwa Wielkopolskiego. Sporz?dza si? go na okres 4 lat, natomiast co 2 lata Starosta przedstawia Radzie Powiatu sprawozdanie z wykonania okreslonych w nim zadan. POnZ, jako dokument strategiczny, ma na celu ukierunkowac i zoptymalizowac dziatania w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, a w szczegolnosci zabytkow nieruchomych i ruchomych, jako elementow o kluczowym znaczeniu dla popularyzacji historii i kultury regionu, ustosunkowac si? do zachodz?cych zmian funkcji jak? aktualnie moze petnic zabytek, zaznaczyc dziatania w zakresie przemiany swiadomosci spoteczeristwa w kwestii ochrony zabytkow i wyznaczeniu dziedzictwu istotnej funkcji w zyciu zbiorowym, wspieraj?c kreatywnosc mieszkancbw regionu w zakresie promocji folkloru, sztuki ludowej, rzemiosta artystycznego, rozwoju inicjatyw lokalnych w dziedzinie ochrony materialnego jak i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. POnZ stanowi podwaliny do wspotpracy z samorz?dami gmin, wtascicielami zabytkow i wojewbdzkim konserwatorem zabytkow. Nakreslona polityka Powiatu w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami nie ingeruje w kompetencje gmin oraz wtascicieli zabytkow. Zakres dziatania powiatu wzglpdem dziedzictwa kulturowego okresla ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz?dzie powiatowym (t. j. Dz. U. 2018 r. poz. 995), ktora w art. 4 wskazuje powiat jako jednostk? wykonuj?c? okreslone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie m. in. kultury oraz ochrony zabytkow i opieki nad zabytkami. Powiatowy program opieki pad zabytkami Powiatu Koninskiego na lata 2019 - 2022 2. Podstawa prawna opracowania Powiatowego programu opieki nad zabytkami Podstaw? prawn^ opracowania POnZ stanowi ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkdw i opiece nad zabytkami (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2067), ktdra mbwi 0obowi?zku sporz?dzania przez samorz^dy wojewbdzkie, powiatowe oraz gminne, na okres czterech lat, Programu opieki nad zabytkami. W swietle ustawy, ochrona zabytkow to aktywnosc administracji publicznej, ktbra ma na celu stworzenie sprzyjajacych okolicznosci prawnych, finansowych i organizacyjnych, stuzacych zachowaniu, zagospodarowaniu i utrzymaniu zabytkow, zapobieganie zagrozeniom, niszczeniu, niewtasciwemu uzytkowaniu, uszczupleniu zasobdw zabytkow, a takze kontroli stanu zachowania i przeznaczenia zabytkow oraz uwzgl?dnianie tych zadan w ksztattowaniu polityki planistycznej i srodowiskowej. Terminem opieka nad zabytkami ustawa obejmuje dziatania wtascicieli zabytkow, ktdre tworza warunki dla naukowego badania zabytkow, prowadzenia przy nich prac konserwatorskich, restauratorskich i robot budowlanych, zabezpieczenia i utrzymania ich samych oraz ich otoczenia w jak najlepszym stanie oraz popularyzowania i upowszechniania wiedzy o nich. W ustawie okreslono kwestie zwi?zane z ochron? i zarz?dzaniem dziedzictwem kulturowym, a szczegdlnie zagadnienia tworzenia krajowego programu ochrony i opieki nad zabytkami, organizacj? organdw ochrony zabytkow (zadania i kompetencje w zakresie ochrony zabytkow wykonuje Generalny Konserwator Zabytkow w imieniu ministra wtasciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz wojewddzcy konserwatorzy zabytkow dziataj^cy w imieniu wojewoddw), zakres i formy ochrony zabytkow, a takze zasady finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robot budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajduj^cym si^ w gminnej ewidencji zabytkow. Ponadto, ustawa dookresla zakres zadan dotycz?cych ochrony zabytkow i opieki nad nimi administracji samorz?du gminnego i powiatowego. Art. 87 ust. 2 cytowanej ustawy, wyznacza cele opracowania POnZ, w szczegdlnosci s? to: 1.Wt?czenie problemdw ochrony zabytkow do systemu zadan strategicznych, wynikaj?cych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2.Uwzgi?dnianie uwarunkowari ochrony zabytkow, w tym krajobrazu kulturowego 1dziedzictwa archeologicznego t^cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rdwnowagi ekologicznej; 3.Zahamowanie procesdw degradacji zabytkow i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4.Wyeksponowanie poszczegdlnych zabytkow oraz walordw krajobrazu kulturowego; 5.Podejmowanie dziatan zwi?kszaj?cych atrakcyjnosc zabytkow dla potrzeb spotecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj?cych wzrostowi srodkdw finansowych na opiek? nad zabytkami; 6.Okreslenie warunkdw wspdtpracy z wtascicielami zabytkow eliminuj^cych sytuacje konfliktowe zwi^zane z wykorzystaniem tych zabytkow; 7.Podejmowanie przedsi?wzi?c umozliwiaj^cych tworzenie miejsc pracy zwi^zanych z opiek^ nad zabytkami. Powiatowy program