Q&A VERSLAG DOOR FRANK THOOFT Er bestaat geen 'free lunch'. Wie moeten de ? kosten voor het nieuwe pensioenstelsel dragen? Het toekomstig pensioenstelsel Dijkgraaf: “Er worden zeer grote bedragen genoemd als het gaat over de overgang van de doorsneesystematiek naar een ander stelsel. Zomaar even het pensioenstelsel wijzigen is er zeker niet bij. Het is geen goed idee om overhaast belangrijke beslissingen te nemen, maar het is wel belangrijk om er de vaart in te houden. De SGP kan zich goed vinden in het uitgangspunt dat de lasten van de transitie geleidelijk, transparant en evenwichtig moeten worden gespreid, zodat wordt De redactie wist tijdens het zomerreces enkele Kamerleden te bereiken om hun voorkomen dat deze lasten eenzijdig bij een kleine groep terecht komen. Het wordt een uitdaging om een nieuw stelsel met een visie op het toekomstig pensioenstelsel te vernemen. evenwichtige compensatieregeling vorm te geven die fair, fiscaal uitvoerbaar en juridisch houdbaar is.” ? Hoe moet het toekomstig pensioenstelsel er op DOORSNEEPREMIE AFSCHAFFEN TRANSPARANT hoofdlijnen volgens u uitzien? “Willen we ons stelsel van aanvullende pensioenen ook in de Klein vindt het belangrijk dat het nieuwe pensioenstelsel eerlijk en Elbert Dijkgraaf toekomst sterk houden”, pakt Helma Lodders van de VVD op, “dan transparant is. “Een overgang daarnaartoe zou bepaalde groepen Pieter Omtzigt van het CDA trapt af: “Een toekomstig pensioenstelsel moeten we durven in te spelen op de veranderende dynamische kunnen benadelen. Ik vind dat daar een adequate overgang voor moet (en het huidige!) moet robuust zijn in elke economische omstandig- arbeidsmarkt, waarin naast vaste contracten, flexibel werk in de komen. Bijvoorbeeld: het is een feit dat de doorsneesystematiek zoals pensioenstelsel. “Het kabinet kiest voor afschaffing van de doorsnee- heid. Met de vergrijzing en de lage rente betekent dat meer keuze rond toekomst vaker de norm wordt. Het huidige systeem houdt met deze we deze nu vaak kennen niet eerlijk is. Iedereen betaalt hierbij systematiek en vervanging door een systeem van gelijke premie en de pensioenleeftijd. Het pensioenstelsel moet expliciet provisies ontwikkelingen geen rekening en is daarmee achterhaald. Maatwerk en evenveel premie, terwijl deze premie voor de jongere nog vele jaren degressieve pensioenopbouw. De transitiekosten kunnen tot 100 bevatten voor het nabestaandenpensioen en het arbeidsongeschikt- keuzevrijheid is nodig. In dit licht wil de VVD het systeem van de langer kan renderen dan de premie van een oudere. Op deze manier miljard euro gaan bedragen. Het is voor de hand liggend dat de huidige heidspensioen. Ofwel: het moet echt dekking bieden voor de doorsneepremie afschaffen. Daarnaast zouden wij graag zien, dat er in betaalt de jongere dus mee aan het pensioen van de oudere. Als dit en toekomstige deelnemers – aan wie het voordeel van afschaffing van belangrijkste risico’s. Het niet overstappen op een meer reëel stelsel is de nabije toekomst grotere stappen worden gezet in keuzevrijheid, systeem op zijn kop gaat, wordt het systeem weliswaar individueel de doorsneepremie ten goede komt in de vorm van structureel lagere een gemiste kans en door de grote afdekking van nominale risico’s, zoals het kunnen kiezen van een eigen pensioenuitvoerder. Zelf eerlijker, maar betaalt de oudere van nu de prijs voor het nieuwe pensioenpremies – naar rato de lasten van de transitie gaan dragen. lopen veel pensioendeelnemers nu een groot risico als er een periode kunnen kiezen, dat is in het belang van werknemers en werkgevers in systeem. Hij heeft als jongere tenslotte altijd die hogere premie betaald 50PLUS is tegen het afwentelen van de transitiekosten op het komt van hogere inflatie.” ons land.” vanuit het idee dat dit uitgesteld loon zou zijn. Nu hij zelf deze leeftijd pensioenvermogen.” heeft bereikt ontvangt hij niet dezelfde solidariteit van de jongere met OP EEN ZELF GEKOZEN MOMENT een lager pensioen als gevolg. Dat moet wel worden gecompenseerd.” “De komende periode zullen we eerst in beeld moeten brengen welke Norbert Klein van de fractie Klein zegt: “Een ideaal pensioenstelsel kosten dit met zich meebrengt”, stelt Lodders. “En op welke wijze deze biedt mensen de vrijheid om hun eigen pensioen te kunnen SOLIDAIR gedragen kunnen worden. De kosten mogen niet eenzijdig bij de een of vormgeven. Mensen hebben de behoefte om de overgang tussen werk Omtzigt: “De kosten worden solidair door alle werkenden opgebracht. de andere generatie neergelegd worden.” en pensioen zelf te kunnen invullen. Het gaat hierbij om de vraag Mocht hier bedoeld worden: wie betaalt de overgang naar degressieve wanneer men met pensioen wil gaan. En of de overgang van werk opbouw, dan wil ik daar een grondige studie van zien. De huidige naar pensioen ineens plaatsvindt of juist meer geleidelijk. Wanneer werkenden hebben nog een aantal jaren gehad met hoge opbouw Hoe belangrijk vindt u solidariteit binnen het personen slechts de mogelijkheid krijgen aangeboden om voltijds door (2,25% middelloon, spilleeftijd 65) tegen fors lagere premies dan op dit ? toekomstig pensioenstelsel? te gaan met werken of geheel te stoppen, is de neiging groter om te moment gebruikelijk zijn. Ofwel: de geluiden om het eenzijdig bij de kiezen voor het geheel stoppen, dan wanneer er de mogelijkheid is om jongeren neer te leggen vind ik voorbarig. Daarvoor wil ik echt studies Bepaalde vormen van solidariteit zijn zeer verdedigbaar, vindt Lodders. geleidelijk minder te gaan werken. Om die reden ben ik een met berekeningen zien.” “Het delen van risico’s bij eerder overlijden is zo een voorbeeld. wetsvoorstel aan het maken om het pensioen uit de eerste pijler, de Solidariteit tussen de verschillende generaties is niet van deze tijd.” AOW, op een zelf gekozen moment in te laten gaan. Daarnaast biedt dit ACTUARIEEL FAIR SYSTEEM wetsvoorstel ook de mogelijkheid om het ouderdomspensioen op grond Het realiseren van een meer ‘actuarieel fair systeem’ van premieheffing OP DECENTRAAL NIVEAU van de AOW gedeeltelijk op te nemen, waardoor aangesloten kan is voor Krol belangrijk voor het herstel van vertrouwen in het Krol zegt: “Solidariteit – risicodeling – is wezenskenmerk van een goede worden bij de individuele wensen van het arbeidspatroon. Het pensioenvoorziening. Risicodeling – langlevenrisico, risico op inflatie, pensioen uit de tweede pijler is daar net als nu een aanvulling op.” renterisico en beleggingsrisico – is én blijft essentieel voor een Pieter Omtzigt Helma Lodders betrouwbare en houdbare pensioenvoorziening, óók in de toekomst. VEERKRACHT BEWEZEN Draagvlak voor risicodeling zal staan of vallen met de kaders die de Henk Krol van 50PLUS zegt: “Het pensioenstelsel moet volgens het overheid hiervoor stelt. Die kaders moeten borgen dat risicodeling VEELBELOVENDE VARIANT kabinet ingrijpend op de schop. Dat is niet zonder risico. Nederland meerwaarde heeft voor het pensioenresultaat, transparant en even- Elbert Dijkgraaf stelt dat voor de SGP in de pensioendiscussie twee heeft een solide pensioenstelsel met als basis de uitkerings- wichtig wordt vormgegeven, uitlegbaar is en fiscaal goed is te woorden centraal staan: toekomstbestendig en keuzevrijheid. “In het overeenkomst dat óók tijdens de crisis en daarna zijn grote veerkracht begrenzen. 50PLUS vindt dat de keuze over de reikwijdte van risico- afgelopen jaar zijn er in het hele land pensioendialogen gehouden heeft bewezen. Het verdient aanbeveling heel zorgvuldig na te gaan in deling – binnen wettelijke kaders – op decentraal niveau moet worden waar gesproken is over de toekomst van het pensioenstelsel. Wat als hoeverre herstel van solidariteit, vertrouwen en draagvlak evenals gemaakt, toegesneden op de wensen en karakteristieken van het een paal boven water staat is dat ons huidige stelsel niet meer aansluit maatwerk en keuzevrijheid mogelijk zijn met aanpassingen binnen het deelnemerscollectief.” bij de veranderende cultuur en arbeidsmarkt. In onze samenleving is huidige pensioenstelsel. De optimalisering van de uitkerings- veel meer vraag gekomen naar individuele inspraak en dat vraagt om overeenkomst – waarbij wel een reëel beeld wordt gegeven van de SAMEN RISICO’S NEMEN een heroverweging van ons pensioenstelsel. Wij vinden persoonlijk ‘zekerheid’ die deze kan bieden – heeft de voorkeur. Het kabinet Klein: “Een solidair pensioenstelsel is eerlijker. In goede jaren met pensioenvermogen in combinatie met collectieve risicodeling een steunt de uitwerking van een ‘transparante pensioenovereenkomst hoge rendementen profiteert iedereen met solidair pensioenstelsel van veelbelovende variant. Al eerder hebben wij bereikt dat onderzocht gebaseerd op persoonlijk pensioenvermogen met risicodeling’, een DC- het rendement in plaats van alleen een bepaalde leeftijdscohort. wordt welke mogelijkheden er zijn om pensioen in te zetten voor de variant die dicht bij de SER-variant komt, die nu door de SER nader Andersom zal bij slechte jaren ook iedereen meedelen in de lage aflossing van hypotheek. Ook deze vorm van keuzevrijheid wil de SGP wordt onderzocht. Wij wachten de uitwerking van deze ‘denkrichting’ rendementen. Samen risico’s nemen heeft gemiddeld genomen voor- graag een plek geven in het Nederlandse pensioenstelsel.” af, en dat geldt ook voor het nadere onderzoek van de SER naar deze delen ten opzichte van de risico’s individueel nemen. Dat gaat dan variant die zekere voordelen heeft. Op dit moment is nog onvoldoende om schaalvoordelen, maar ook om risicospreiding. Een pensioen- duidelijk of belangrijke voordelen van bestaande pensioenregelingen